ترکیه در بن بست ایران - مصر گرفتار شد

دیپلماسی ایرانی: رایزنی های دیپلماتیک روزهای گذشته حاکی از آن است که توافقی ایرانی – ترکی – مصری برای حل بحران سوریه حاصل شده است، اگر چه در این میان عربستان همچنان تلاش می کند که خود را از این معادله دور کند. این در حالی است که قطر تلاش های خود را مضاعف کرده تا جای عربستان را در این معادله بگیرد.

در عین حال منابع آگاه در پایتخت های این سه کشور می گویند که اختلاف های روشنی میان مصر با ایران بر سر پرونده تشیع و ترویج آن در منطقه و درگیری دیپلماتیکی باز هم میان ایران با ترکیه بر سر سوریه و عراق در گرفته است.

به گزارش روزنامه لبنانی الاخبار، فعالان سیاسی در خط تهران – قاهره در این باره می گویند: «مواضع مصری ها بر سر بحران سوریه به نوعی به نظر ایرانی ها نزدیک شده است. به رغم این که در سفر احمدی نژاد به قاهره شاهد بروز اختلاف هایی بودیم اما این سفر توانست نظرات قاهره و تهران بر سر پرونده سوریه را بیش از پیش به هم نزدیک کند.»

آنها در ادامه می افزایند: «به دو دلیل این روابط به یکدیگر نزدیک شده است، ایرانی ها توانسته اند مصری ها را قانع کنند که آن چه در سوریه می گذرد درگیری ای غربی – عربی است و فراتر از یک درگیری سوری – سوری است. ایرانی ها تاکید کرده اند که وجود درگیری داخلی در سوریه را نفی نمی کنند اما کاملا روشن است که حمله ای از سوی کشورهای غربی علیه ارتش سوریه وجود دارد و اگر شما مصری ها همکاری کنید می توان به این درگیری پایان داد. میدان داری عرصه سیاسی عربی در آینده از آن شماست و لازم است که به اختلا ف های داخلی تان غلبه کنید تا جایگاه اصلی منطقه ای خود را بیابید. دلیل دوم تلاش های ایران برای ایجاد شکاف در میان مخالفان به ریاست معاذ الخطیب، رئیس ائتلاف ملی سوریه بود که به این ترتیب توانست نظر جریان اخوانی در اپوزسیون سوریه را تغییر دهد. مساله ای که باعث شد تا مرسی و اخوان مصر را در تنگنا قرار دهد و بگویند که اخوانی های سوریه گروه های تروریستی نیستند و نه با سکولارها و نه با لیبرال ها همکاری نمی کنند. در سوریه دستورالعمل مصری وجود ندارد بلکه دستورالعملی اخوانی وجود دارد و همین مساله باعث شده است تا میان مصری ها با ترک ها فاصله بیفتد.»

شاید بتوان گفت که اظهارات دو روز پیش صالحی که گفته بود ایران، روسیه، چین و معاذ الخطیب با توافق نامه ژنو همراهند، اظهارات این منابع را ثابت می کند.

یک دیپلمات ایرانی که خود در مذاکرات کشورش با مصری ها حاضر بوده در این باره می گوید: «حداقل توافق میان ایران و مصر حاصل شده است، به این ترتیب که خشونت ها متوقف شوند و حمایت مسلحانه از مخالفان پایان یابد.»

در همین رابطه یکی از مسئولان عراقی که مورد اعتماد ترک ها و عربستانی ها است نیز می گوید که سندی دست نویس میان آنکارا و تهران مبادله شده که در آن برای نخستین بار ترکیه حل بحران سوریه از طریق گفت وگوی میان مخالفان با نظام سوری را تایید کرده است. همچنین برای نخستین بار صحبتی از کنار رفتن اسد از قدرت نشده است.»

برخی دیپلمات های ایرانی درگیر با پرونده سوریه نیز در این باره می گویند: «ترک ها بعد از آن که فهمیدند که بازنده میدان در سوریه شده اند، خود را در موقعیت سختی می بینند. نه می توانند سوریه را دور بزنند و نه می توانند به نوعی از آن خارج شوند که بازنده نباشند، بیش از این هم نمی توانند علیه اسد خود را درگیر کنند، راه ها به رویشان بسته است. ترک ها تلاش می کنند که پشت میز مذاکره بنشینند و آن چه نتوانستند با زور بگیرند را از طریق مذاکره به دست آورند. آنها می خواهند که معاذ الخطیب تنها مذاکره کننده مخالفان و فاروق الشرف تنها نماینده نظام در مذاکرات باشد. آنها همه تلاش خود را می کنند که آبروی خود را حفظ کنند.»

آنها همچنین می گویند: «در نشست سه جانبه قاهره به صراحت به آنها گفتیم تا وقتی که مساله اساسی مساله سوریه است چاره ای نیست جز این که مخالفان با نظام به گفت وگو بنشینند. اگر به دنبال تعیین هیئتی از سوی دو طرف هستید پس چرا سوری ها را معطل کرده اید؟ ترک ها در تنگنا قرار گرفته اند اما همچنان بر مواضعشان پافشاری می کنند.»

منابع آگاه ایرانی همچنین می گویند که ایرانی ها این پیام را با قاهره داده اند که مخالفان باید نماینده ای را از میان خود انتخاب کرده و او را نزد اسد بفرستند تا مذاکره کند. در این پیام که در یک نامه به قاهره فرستاده شده آمده است که خطیب نماینده همه مردم سوریه نیست و این اسد و نیروهای وفادار به او هستند که تعیین می کنند چه کسی پشت میز مذاکره بنشیند. نشانه های ابتدایی حاکی از آن است که مصری ها با کلیات این نامه موافقت کرده اند.

ناظران بر این اعتقادند که ایران می تواند در میان مخالفان شکاف ایجاد کند و یک جبهه واحد از مخالفان سوری، مصری و ترکی برای حل بحران سوریه ایجاد کند که در مقابل آن کشورهای عربی در تنگنا قرار بگیرند.

در همین چارچوب به رغم اختلاف هایی که میان اخوانی های مورد حمایت قطر و سلفی های مورد حمایت عربستان وجود دارد و اختلافی که میان اخوان المسلمین مصر با حزب النور در این کشور رخ داده است، اتفاق نظری نزد عربستانی ها برای حل منطقه ای بحران سوریه حاصل شده و این مساله سبب شده تا عربستانی ها نیز به خط مصر – ترکیه – ایران نزدیک شوند.  

مسئول آگاه عراقی در این باره می گوید: «عربستانی ها در یک تنگنای سیاسی قرار گرفته اند از یک سو نمی خواهند حل منطقه ای را رد کنند چرا که به این ترتیب باعث مداخله خارجی خواهند شد و این به آن معنا است که ایران را جزئی از مشکل بدانند و این چیزی نیست که به دنبال آن هستند و از سوی دیگر نمی خواهند حل منطقه ای را قبول کنند چرا که به این ترتیب ایران را به عنوان جزئی از حل پذیرفته اند و این به خصومتی که تا کنون با ایران داشته اند، مغایرت دارد.»