سود دو طرفه نزدیکی روابط تهران -قاهره

دیپلماسی ایرانی: منطقه در هفته گذشته درگیر دیدارهای مقام های عالی رتبه مصری و ایرانی بود، دیدارهایی که بهبود روابط دو کشور را مجددا در بورس اخبار قرار داد. اما آن چه شاه بیت دیدارهای علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران با مقام های مصری بود، موضوع سوریه بود که نه تنها شامل مذاکرات وی با نبیل العربی، دبیر کل اتحادیه عرب شد بلکه در مذاکرات او با محمد مرسی، رئیس جمهوری مصر و همچنین شیخ احمد الطیب، یکی از امامان بزرگ الازهر و تواضروس دوم، اسقف اعظم کلیسای قبطی نیز مطرح شد. دیدار صالحی از مصر با تنش در روابط این کشور با امارات متحده عربی بر سر اتهام دست داشتن گروهی از مصری ها در تحریک اخوان المسلمین این کشور علیه ابوظبی هم زمان شد. به گونه ای که بسیاری از رسانه های عربی دیدار صالحی با مرسی را ارسال پیامی از جانب رئیس جمهوری مصر به دیگر پایتخت های عربی دانستند.  

پس از سقوط حکومت مبارک و به روی کار آمدن دولت مرسی که هر دو حرکتی مردمی و کاملا انقلابی و مطابق با اصول دموکراتیک بود، ایران از هر دوی این اتفاق ها استقبال کرد و انقلاب مصر را در امتداد انقلاب اسلامی خود دانست. پیش بینی دولت ایران این است که اخوان المسلمین به زودی حرف اول و آخر را در عرصه سیاسی مصر بزند.

پس از سرنگونی نظام مبارک تهران و قاهره تلاش کردند تا گامی بلند برای بهبود روابط بردارند و حتی ارتقای روابط تا سطح سفیر را نیز مطرح کردند. حتی شورای نظامی حاکم بر مصر در سال 2011 به دو ناو ایرانی اجازه عبور از کانال سوئز را دارد. با پیروزی محمد مرسی در انتخابات ریاست جمهوری مصر در سال 2012 انتظارها به افزایش ارتباطات میان دو طرف باز هم افزایش یافت، تا آن جا که محمد مرسی، رئیس جمهوری مصر در تابستان گذشته پیشنهاد تشکیل کمیته ای متشکل از ایران، مصر، ترکیه و عربستان برای حل بحران سوریه داد که در حقیقت به نوعی مشروعیت بخشیدن و به رسمیت شناختن قدرت منطقه ای ایران بود. انتظارها به بهبود روابط همچنان ادامه یافت تا این که محمد مرسی در پایان سپتامبر 2012 برای شرکت در کنفرانس جنبش عدم تعهد به تهران سفر کرد که در حقیقت پیامی روشن برای همه کشورهای منطقه ای و جهانی بود که می خواستند در روابط ایران و مصر خلل ایجاد کنند.

اهداف ایران از بهبود روابط با مصر حول چهار محور قابل بررسی است:

اول، یافتن جایگاهی ویژه در دنیای عرب و افزایش نفوذ خود تا قلب جهان عرب از طریق مصر است که بی شک بر نفوذ ایران تاثیری شگرف می گذارد.

دوم، نزدیکی روابط ایران و مصر باعث خواهد شد تا از شدت برخوردهای طایفه ای شیعه و سنی در منطقه کاسته شود و نگرانی ها از وجهه شیعی ایران در منطقه کاهش یابد.

سوم، نزدیکی روابط ایران به مصر باعث خواهد شد تا در پرونده سوریه، متحد استراتژیک ایران در منطقه نیز تحولی شگرف رخ دهد به خصوص که خبرهایی نسبت به رسیدن تفاهم میان واشنگتن و مسکو بر سر این پرونده گزارش شده است.

چهارم، هر گونه بهبود روابط تهران با قاهره می تواند به مثابه شکست سیاست های انزوای ایران در منطقه و جامعه جهانی باشد و در مقابل جایگاه ایران را در منطقه و جهان بیش از پیش تقویت کند. همچنین می تواند هزینه های هر گونه برخورد خصمانه با ایران را به شدت افزایش دهد و محور ایران – عراق – لبنان – فلسطین – سوریه را که به محور مقاومت مشهور است، نیز به شدت تقویت کند.

در این میان بهبود روابط مصر با ایران برای قاهره اهمیتی استراتژیک برای پیشبرد سیاست های منطقه ای مصر دارد. اولا، قاهره از طریق گسترش این روابط می تواند موازنه های حاکم بر منطقه را شکسته و موازنه را به نفع خود تغییر دهد. به عبارت دیگر قاهره به کمک ایران می تواند نقش منطقه ای خود را بازیابد. به خصوص این که منطقه در وضعیت بسیار پیچیده و حساسی به سر می برد و نزدیک به سه دهه قاهره نقش موثری در آن نداشته است. ثانیا، مصر به کمک ایران می تواند به فکر توسعه روابط با دیگر کشورهای منطقه باشد و به این ترتیب در بازیابی جایگاه منطقه ای خود تلاش کند. ثالثا، مصر می تواند به کمک ایران جای پایی در معادلات سیاسی منطقه جغرافیایی عراق و لبنان باز کند که در حقیقت ورود مصر به درگیری های غزه از همین زاویه قابل ارزیابی است. رابعا، مصر انتظار دارد برای بازیابی جایگاه منطقه ای اش هزینه هایی بپردازد که این هزینه ها را می تواند ایران به جای آن بپردازد.

حال در وضعیت تنش آمیزی که در روابط مصر با امارات متحده عربی به عنوان یکی از قدرتمندترین کشورهای اقتصادی شورای همکاری خلیج فارس پیش آمده، بهترین فرصت برای بهبود روابط حاصل شده که قاهره و تهران می توانند ضمن حساب بر روی آن خیزی بلند برای تغییر موازنه های منطقه ای به نفع خود و نزدیکی روابط تا مرز اتحاد دو جانبه بردارند. بی شک سفر صالحی به قاهره و دعوت رسمی مرسی برای سفر محمود احمدی نژاد همتای ایرانی اش به مصر را از این زاویا به خوبی می توان ارزیابی کرد. از این رو می توان پیش بینی کرد که به زودی تحولاتی ایجابی در روابط دو کشور حاصل شود.

نویسنده: مصطفی اللباد/ منبع: السفیر