مذاکره با امریکا باید علنی باشد
آرمان- فرهاد فرزاد: درحالی که مسئولان ایران همواره بر حق مسلم خود برای انرژی هسته‌ای اصرار دارند، به مرحله جدیدی از مذاکرات 1+5 نزدیک می‌شویم و مهم‌تر از آن هرازگاهی شایعه مذاکره مسئولان ایران و آمریکا به گوش می‌رسد که به سرعت هم تکذیب می‌شود، با درنظر گرفتن این شایعات و نزدیک شدن به دور جدید مذاکرات درمورد آینده جلسات با مهدی محتشمی، تحلیلگر مسائل بین‌المللی گفت‌وگو کردیم.
چه پیش‌بینی از دور جدید مذاکرات هسته‌ای دارید؟
مذاکرات 1+5 بحث تازه‌ای نیست و مدت‌هاست که استمرار داشته و به‌معنای یک همکاری چندجانبه است که به‌دنبال مذاکرات ایران با سه کشور اتحادیه اروپا یعنی فرانسه، آلمان و انگلیس بود که با پیوستن آمریکا، چین و روسیه در دولت بوش به مذاکرات 1+5 ارتقا پیدا کرد، یعنی درحال حاضر از پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا و فرانسه) و آلمان تشکیل شده است و به‌دنبال توافقاتی در مسائل هسته‌ای ایران هستند، هر از چندی این مذاکرات با فراز و فرودهایی همراه است و گاهی هم بارقه‌هایی از امید در آن دیده می‌شود که طرفین به تفاهماتی می‌رسند ولی در اجلاس بعدی این توافقات و تفاهمات مجددا زیر سوال می‌روند.
مذاکرات مختلف در ژنو، استانبول، بغداد و مسکو انجام شد آیا ادامه مذاکرات می‌تواند ثمره بهتری نسبت به گذشته داشته باشد؟
دوره‌هایی از مذاکرات در ژنو انجام شد و دوره‌ای در استانبول، بغداد و مسکو انجام گرفت و میزان تاثیر هرکدام به اعتقاد من یکسان بود و هیچ‌کدام برجسته‌تر از دیگری نبود. این مساله بیشتر از هر چیز به اطلاع‌رسانی آن بازمی‌گردد، یعنی کسانی که باید مسائل را مطرح می‌کردند، به‌صورت واقع‌بینانه طرح مساله نکردند. مساله هسته‌ای ایران یا رابطه ایران با آمریکا مساله‌ای ساده یا دست‌یافتنی از لحاظ زمانی نیست که بگوییم با یک دور مذاکره حل می‌شود به همین دلیل برخی صحبت‌ها واقع‌بینانه نیست اما درمورد مذاکرات استانبول، در بخش اظهارات طرف آمریکایی، یکسری خواسته‌ها مربوط به بحث غنی‌سازی پذیرفته شده بود که بعد از مذاکره طرف مقابل عقب‌نشینی کرد. در این مساله فشارهایی هم هست و اعمال‌نظر می‌کنند.
اختلافات بیشتر در چه مباحثی است و آیا راه دیگری برای حل آن وجود دارد؟
اولا حل‌وفصل موضوع هسته‌ای ایران باید از طریق مذاکره باشد و به‌جز مذاکره راه دیگری متصور نیست، از طرف دیگر ایران و طرف مقابل سازوکار1+5 را پذیرفته‌اند بنابراین به‌نظر می‌رسد این جریان بستر بسیار مناسبی برای پیشبرد سیاست‌ها و منافع کشور باشد اما آن چیزی که مورد اختلاف قرار می‌گیرد، حداکثر سقف خواسته‌های طرفین است که متفاوت و در نهایت موجب عدم نزدیکی به مواضع می‌شود. از یکسو 1+5 مدعی اعمال قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل روی ایران است که در انتها، کار غنی‌سازی متوقف بشود و از دیگر سو براساس معاهدات ان‌پی‌تی، ایران معتقد است که چنین تکنولوژی حق مسلم ایران است بنابراین هرگاه اندک‌توافقی هم حاصل می‌شود، به‌دلیل اختلافات اساسی محتوایی و نوع نگرش متفاوت به مساله، این توافق حداقلی هم از بین می‌رود و طرفین به مواضع اولیه بازمی‌گردند اما نهایتا به جز مذاکره، راه‌حل دیگری نمی‌بینم، شاید بعد از این موضوع و پس از حل مساله هسته‌ای ایران بتوان چنین پیش‌بینی کرد و درمورد رابطه دو کشور بحث کرد. با توجه به متنابه بودن مسائل دیگر به مساله هسته‌ای، باید گفت حل شدن این مساله روی مذاکرات تاثیرگذار است.
مشی ما در مذاکرات تا به‌حال چگونه بود؟
اگر طرفین انتظارات خودشان را در سطح مقدورات و توانایی‌های هم قرار بدهند به این مفهوم که گروه 1+5 خط قرمزهای ایران را به خوبی بشناسد و مهم‌تر از آن، درک کند و با توجه به حقی که ان.پی.تی داده و نیز تاکنون هیچ تخلف و هیچ گزارشی دال بر خروج ایران از مسیر قانونی اقدامات نبوده است، صلاحیت ایران در انجام غنی‌سازی را بیش از پیش مورد مناقشه قرار ندهند و در مذاکرات، تنها درمورد چگونگی غنی‌سازی بحث کنند و حق ایران را به رسمیت کامل بشناسند. در مقابل با توجه به قطعنامه مصوب و اقدامات شورای امنیت، باید برخورد مناسبی با چنین روندی صورت گیرد که بازدارنده باشد. بنابراین همان‌گونه که آنها باید محدودیت‌های ما را بشناسند، خوب است که ما هم نوع رفتار آنها را دقیق رصد کنیم و با شناخت کامل با آنها روبه‌رو بشویم.
برخی کارشناسان اعتقاد دارند انتخاب مجدد اوباما، باعث باز شدن بیشتر دست او می‌شود و قدرت او را برای مذاکره بیشتر می‌کند، تحلیل شما چیست؟
روابط ایران و آمریکا مساله‌ای جدیدالحدوث نیست بلکه بیشتر موضوعی تاریخی است که 33 سال از آن می‌گذرد و به لحاظ عمق موضوعات مورد اختلاف در کوتاه‌مدت راه‌حلی برای آن متصور بود، اینکه کسانی مذاکره کرده‌اند، تنها در حد شایعه است که البته خودشان تکذیب کرده‌اند اما یقینا به‌نظر می‌رسد برای مذاکره ایران و آمریکا، اساسی‌ترین موضوع مورد بحث و حل اختلاف، همین مساله هسته‌ای است. درمواقع مختلف هم آمریکا مقابل ایران ایستاده است و نوع تحریم‌ها چندجانبه این مساله را به خوبی نشان می‌دهد که آمریکا در شرایطی نیست که قادر به مذاکره سری و محرمانه و دوجانبه‌ای باشد به همین علت این مساله تنها حرف خوشبینانه‌ای است که هر از چندی به تناسب شرایط سیاسی چه در ایران و چه در آمریکا گفته می‌شود. اینکه مذاکره با آمریکا هیچ نیازی به درهای بسته ندارد و به اعتقاد من باید به‌صورت مشخص و شفاف باشد یعنی به‌دلیل حساسیت رابطه، برای رعایت حقوق کشور، بهتر است اگر مذاکره‌ای هم باشد، به صورت شفاف و مشخص پیگیری شود.
مذاکرات هسته‌ای چه ارتباطی با بحث مذاکره ایران و آمریکا دارد.
فکر می‌کنم این مذاکرات را نمی‌توان به روابط ایران و آمریکا ربط داد چراکه در فضای کنونی، نه این شرایط برای ایران مهیاست و نه برای آمریکا. همان‌طور که آمریکا هم اعلام کرد همکاری‌ها در قالب 1+5 ادامه خواهد یافت و خواسته طرفین هم به اعتقاد من تا حدودی مشخص است که تاکنون اثری در روابط مستقیم در آن وجود ندارد.
نظر شما :