حمایت بغداد از خواست مردم سوریه

دیپلماسی ایرانی: عراق پس از اشغال پیش از آنکه بتواند با مشکلات سیاست داخلی دست و پنجه نرم کرده و کشورهای عربی و غربی را برای بازگشت به بغداد و بازار سرمایه گذاری این کشور پس از صدام حسین متقاعد کند با بحرانی روبه رو شد با نام سوریه. کشوری که از 12 ماه پیش تاکنون در التهاب اختلاف های سیاسی می سوزد و البته تعبیرها و تفسیرهای بسیاری هم در خصوص ریشه اعتراض ها در آن به چشم می خورد. تاثیر بحران سوریه بر امروز عراق ، سرنوشت کردهای شمال عراق و احتمال اتحاد آنها با کردهای ترکیه ، رابطه بغداد با تهران و ماجرای بازرسی هواپیماهای ایرانی از سوی دولت عراق و یارگیری های جدید منطقه ای این کشور را با سید محسن حکیم، معاون سیاسی سید عمار حکیم، رئیس مجلس اعلای اسلامی عراق بررسی کردیم که متن این گفتگو به شرح زیر است:

به نظر شما تحولات سوریه  تا چه اندازه در تحولات داخلی عراق و آینده سیاسی این کشور تاثیرگذار خواهد بود؟

بدون تردید تحولات سوریه تاثیرات عمیق و شگرفی بر امنیت ملی و منافع ملی عراق خواهد داشت. چرا که امنیت منطقه تجزیه ناپذیر است. امنیت سوریه امنیت عراق است و امنیت عراق امنیت سوریه است. با توجه به ارتباطات تمدنی، ژئوپلیتیکی، تاریخی و مردمی که در دو سوی مرز سوریه و عراق جریان دارد، قطعا بازخورد و برون داد هر گونه تحولی در سوریه، در عراق مشاهده خواهد شد. به نظر می رسد برخی از ناآرامی ها و بی ثباتی های اخیر عراق را نیز باید در همین راستا ارزیابی کرد. حضور سازمان تروریستی القاعده در عراق و سوریه می تواند منبع تهدید کننده صلح و امنیت در این دو کشور باشد و منجر به بروز بی ثباتی گردد. لذا هر گونه ناآرامی در سوریه باعث ناآرامی در عراق و حتی در کل منطقه خواهد شد.

با توجه تحولات سوریه و سیاستی که بشار اسد در مقابل کردهای سوریه در پیش گرفته است، به نظر می رسد کردهای عراق هم آزادی عمل بیشتری پیدا کرده اند. به نظر شما این آزادی عمل تا چه می تواند استقلال طلبی کردهای عراق را تقویت کند؟

در حقیقت با توجه به این که ملت کرد در عراق، قانون اساسی عراق را تایید کرده و به تصویب رسانده و به آن رای مثبت داده است، علی الاصول باید به این قانون پایبند باشد. در قانون اساسی عراق چارچوب های وسیعی برای عملکرد کردها در چارچوب عراق یکپارچه بازتعریف شده است. بنابراین به نظر نمی رسد که آن ها بخواهند خارج از این چارچوب عمل کنند و اصلا چنین ادعایی هم ندارند. بلکه چارچوب قانون اساسی عراق و نظام فدرالی که در آن جا تعیین شده است می تواند بهترین راهکار برای هر گونه فعالیت کردها در چارچوب عراق واحد و یکپارچه باشد.

دولت عراق تحت فشار امریکا، یکی از هواپیماهای ایرانی به مقصد دمشق را مورد بازرسی قرار داد. آقای دانایی فر، سفیر ایران در عراق نسبت به این مسئله اعتراض کردند که گفتند که حق اقدام متقابل برای ایران محفوظ است. به نظر شما تحولات منطقه ای در کنار چنین اتفاقاتی تا چه حد به روابط دوستانه ایران و عراق لطمه می زند؟

اولا روابط دو کشور و دو ملت روابط استراتژیک و پایدار و آینده دار است. ما در طی سال های گذشته هم شاهد بوده ایم که دشمنان این دو ملت همواره تلاش می کردند که این روابط به این شکل حسنه باقی نماند. بنابراین برای تیره کردن روابط دو کشور تلاش می کرده اند تا از منافع مشترک و متحدی که هر دو ملت می توانند از آن بهره ببرند، بکاهند. اما علی رغم همه این تلاش ها به نظر می رسد که روز به روز شاهد گسترش این روابط و توسعه مناسبات بین دو کشور هستیم. در واقع حضور زائران عزیز ایرانی در عراق و هم چنین شهروندان عراقی در جمهوری اسلامی ایران و وجود بیش از دوازده میلیارد دلار تراز تجاری و بازرگانی میان دو کشور و نیز تبادل هیئت های دیپلماتیک به نحوی که در کمتر هفته ای شاهد حضور یکی از هیئت های بلند پایه هر یک از دو کشور در پایتخت دیگری نیستیم، سطح روابط را به سطحی رسانده که به نظر نمی رسد با برخی کارهای حاشیه ای و یا جانبی این روابط متاثر شود.

دوم این که همان طور که دولت عراق هم اعلام کرده است، تا کنون هیچ گونه نشانه یا اماره ای دال بر ادعای برخی مقامات امریکا مبنی بر حمل سلاح توسط هواپیماهای مسافربری تا کنون ثبت نشده و به نظر نمی رسد این ادعاها صحیح باشد.

به نظر می رسد روابط ترکیه و عراق هم طی ماه های اخیر با چالش هایی مواجه شده است. به نظر شما عراق تا کجا می تواند در کنار اسد بماند و روابط با ترکیه را در اولویت دوم قرار دهد؟

موضع عراق نسبت به سوریه روشن است. دولت عراق از هرگونه اصلاحات مردمی در سوریه حمایت می کند. آزادی و کرامت انسانی و تکثر در سوریه که مورد مطالبه مردم است، مورد حمایت دولت عراق نیز هست. اما آن چه که برای عراق قابل فهم نیست، خونریزی مستمر و ادامه چالش و درگیری در سوریه است. به این دلیل که این روش باعث انتقال ناامنی به عراق خواهد شد.

اما در مورد ترکیه باید بگویم که ترکیه از کشورهای مهمی است که با عراق ارتباط دارد. تبادل تجاری عراق با ترکیه بیش از ده میلیارد دلار است. در طول سالیان گذشته عراق بهترین روابط را با دولت ترکیه داشته است. البته در موضوع پرونده آقای طارق الهاشمی، دولتمردان ترکیه دچار سوء تفاهماتی هستند. اما به نظر می رسد عمق روابط عراق و ترکیه در حدی است که انشالله از این مرحله عبور خواهیم کرد.

با وجود تلاش هایی که در داخل عراق برای تکمیل کابینه صورت گرفته، هنوز وضعیت داخلی در عراق ناپایدار است. طرح هایی برای برون رفت از بحران خصوصا طرح آقای عمار حکیم به طور مرتب مطرح می شود و به ظاهر از این طرح استقبال هم می شود اما در صحنه عمل تحولی رخ نمی دهد. ارزیابی شما از آینده اوضاع داخلی عراق چگونه است؟

عراق متشکل از سه هسته بزرگ است. شیعیان که شصت درصد از جمعیت عراق را شامل می شوند به همراه عرب های سنی و کردها، ترکیب جمعیتی عراق را تشکیل می دهند. البته قومیت ها و ادیان دیگری نیز در عراق حضور دارند که در اقلیت قرار دارند. در واقع همان طور که در قانون اساسی آمده، توافق بر این شد که با اجماع نظر، کارکرد مشترک را پیش ببریم. لذا دولت آقای مالکی هم دولت مشارکت ملی نام گرفت. به این معنا که هر سه هسته در این دولت مشارکت داشته باشند. بنابراین بایستی برای حل هرگونه مشکل یا بحران سیاسی در داخل عراق به این مبنا رجوع شود. غیر از توافق نظر و اجماع نسبت به حل مشکلات استراتژیک عراق، هیچ راهکار دیگری نمی تواند پاسخگوی این گونه مشکلات باشد.

چه راهکارهایی که توسط سید عمار حکیم ارائه شده و چه راهکارهای دیگری که برای توافق ملی و ایجاد اجماع نسبت به امور مهم در عراق وجود دارد، واقعیات جامعه و دولت عراق را بیان می کند. به ویژه این که دولت هم دولت مشارکت ملی است لذا دوام و قوام این دولت در گرو مشارکت گروه های اساسی و هسته های تشکیل دهنده بافت سیاسی و اجتماعی عراق است.

انتشار اولیه:چهارشنبه 19 مهر 1391 / بازانتشار: یکشنبه 23 مهر 1391