شاید پس از مجمع عمومی سازمان ملل!

دیپلماسی ایرانی: نیمه اول شهریور ماه در حالی سپری شد که بنا بود در این مدت کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با سعید جلیلی، عضو ارشد مذاکرات هسته ای ایران تماس تلفنی برقرار کند تا چارچوبی برای ادامه مذاکرات هسته ای با ایران تعریف شود. اما اکنون نه تنها از تماس تلفنی خبری نیست، بلکه اشتون از اعمال تحریم های بیشتر علیه ایران سخن به میان آورده است. البته مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که در پایان نشست وزیران خارجه این اتحادیه در قبرس سخن می گفت، طبق روال موضع گیری های پیشین اعلام کرد روند کارایی تحریم ها را زیر نظر دارد و از سوی دیگر با مقامات تهران در تماس است تا برای پیشبرد مذاکرات چاره ای بیاندیشند.

این در حالی است که برای نخستین بار در مرداد ماه همزمان با انتشار خبر تماس تلفنی اشتون با جلیلی، خبرگزاری فرانسه به نقل از برخی مقامات اروپایی اعلام کرد احتمال برگزاری دور بعدی مذاکرات ایران و گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس،فرانسه، چین، روسیه و آلمان) تا قبل از ماه سپتامبر بعید است. این خبر در شرایطی اعلام شد که برخی منابع خبری در ایران زمان برگزاری دور بعدی مذاکرات را نیمه اول شهریور اعلام کرده بودند.

اما با گذشت 20 روز از شهریور اکنون برخی مقامات در اروپا اینگونه گمانه زنی می کنند که احتمالا تا پس از نشست مجمع عمومی سازمان ملل، مذاکرات ایران و گروه 1+5 از سر گرفته نمی شود. مجمع عمومی سازمان ملل اوایل مهرماه در نیویورک برگزار می شود و محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران مانند 7 سال گذشته برنامه حضور در این مجمع را دارد. شماری از تحلیلگران پیش بینی کرده اند که وی در جریان سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل برنامه های هسته ای ایران را نیز مورد توجه قرار می دهد. موضوعی که بنیامین نتانیاهو ، نخست وزیر اسرائیل نیز اعلام کرده که آن را در نیویورک پیش می کشد تا جامعه بین المللی را از لزوم اقدام در برابر ایران آگاه کند.

این در شرایطی است که پیش از مجمع عمومی سازمان ملل نیز یک نشست مهم دیگر از فردا (دوشنبه ) آغاز به کار می کند و آن نشست یک هفته ای شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی به منظور بررسی گزارش فصلی یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس در خصوص فعالیت های هسته ای ایران است که اخیرا منتشر شد. در این گزارش به افزایش ظرفیت غنی سازی در ایران و همچنین نارضایتی آژانس از عدم دسترسی بازرسان به سایت پارچین در جنوب شرق تهران اشاره شده است. برخی دیپلمات های غربی اعلام کرده اند که امیدوارند در این نشست به نوعی اجماع در زمینه برخورد با ایران دست پیدا کنند. بنا بر ادعای این دسته از دیپلمات ها جمهوری اسلامی به تعهدات خود در زمینه هسته ای عمل نکرده و باید رویکردی متحد در مقابل آن اتخاذ کرد.

روزهای پرمشغله دیپلمات های غربی که کم کم بار و بنه سفر به نیویورک را می بندند با یک نشست مهم اما دور از جنجال رسانه ای همراه بود. وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا روزهای جمعه و شنبه در قبرس گرد هم آمدند تا مساله سوریه را بررسی کنند اما دست آخر بیانیه ای صادر شد که نه تنها از افزایش تحریم ها علیه سوریه، بلکه تحریم بیشتر ایران نیز حمایت می کرد. تحریم هایی که انگلیس، فرانسه و آلمان رهبری آن را بر عهده دارند و انتظار می رود در ماه اکتبر به تصویب برسد.

در چنین شرایطی پیش بینی اینکه دور بعدی احتمالی مذاکرات هسته ای با ایران تا پس از مجمع عمومی سازمان ملل به تعویق می افتد، چندان دور از ذهن نیست. زمانی که به آمریکا و همفکرانش اجازه می دهد دیگر کشور های را نیز با سیاست های خود علیه ایران همگام کنند. برخی بر این عقیده اند که چراغ سبز واشینگتن به لغو تحریم های روسیه نوعی مشوق برای کرملین است تا به عنوان عضو دائم شورای امنیت و طرف مذاکره کننده هسته ای با ایران، با سیاست های کاخ سفید هماهنگ تر شود. هرچند مسکو تا کنون بارها با تحریم ایران مخافت کرده و بر حفظ منافعش تاکید کرده اما در نهایت به 4 قطعنامه تحریمی علیه ایران رای مثبت داده است. اکنون نیز زمزمه هایی از دیپلمات های عضو شورای حکام در خصوص لزوم تصویب قطعنامه ای دیگر به گوش می رسد. زمزمه هایی آشنا که از سال 2006 تا کنون بارها تکرار شده و هر بار صدای روسیه و چین در مخالفت با تحریم ها بالاتر رفته است، اما آنچه به صندوق رفته رای مثبت به تحریم مضاعف ایران بوده است.

شماری از تحلیلگران بر این باورند در صورت افزایش فشارها بر ایران و موضع گیری برخی کشورهای در مجمع عمومی سازمان ملل یا شورای حکام علیه فعالیت های هسته ای ایران، شرایط ادامه مذاکرات هسته ای با ایران دشوار تر می شود، چرا که علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران اخیرا تاکید کرده جمهوری اسلامی در شرایط برد – برد حاضر به مذاکره است. شرایطی که حتی پیش از اعمال تحریم های نفتی و بانکی آمریکا و اروپا علیه ایران در تابستان جاری نیز فراهم نشده بود و اکنون سخن از تحریم بیشتر ایران به میان آمده است. تحریم هایی که تهران بر لغو آنها تاکید دارد تا زمینه برای همکاری ها فراهم شود اما با تشدید این تحریم ها اندک روزنه های امید برای پیشبرد دیپلماسی نیز بسته می شود.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10