
آغاز دوران امپراطوری های نفتی
جنگ و تحریم، موجب افزایش بهای هیدروکربن ها شده که به این معنی است که صادرکنندگان سوخت، می توانند در پول شنا کنند.
ادامه مطلبجنگ و تحریم، موجب افزایش بهای هیدروکربن ها شده که به این معنی است که صادرکنندگان سوخت، می توانند در پول شنا کنند.
ادامه مطلباگر در بکارگیری ابزار تحریم زیاده روی شود، میتواند دیگر کشورها، از جمله متحدان آمریکا را، به رویگردانی از سامانه مالی مبتنی بر دلار ترغیب کند. به عنوان مثال، کشورهای اروپایی، با خروج یکجانبه ایالات متحده از توافق هستهای ایران مخالف بودند. با این حال، به دلیل تحریمهای ثانویه، که بخشی از کارزار "فشار حداکثری" علیه ایران بود، مجبور شدند تجارت خود با ایران را قطع کنند. این امر آنها را وادار کرد تا به تدوین جایگزینی برای سیستم SWIFT که برپایه دلار است، فکر کنند. گرچه این پیشنهاد به جایی نرسید اما اگر حتی متحدان ایالات متحده به جایگزینهایی برای سامانه مبتنی بر دلار بیاندیشند، آن گاه شگفت نیست که دشمنانی مانند روسیه و چین برای تضعیف هژمونی دلار تلاش کنند.
ادامه مطلبپرفسور دوهان ضمن اظهار تأسف از اینکه در مجمع اجتماعی، هیچ پنلی به بحث تاثیر تحریمها اختصاص نیافته اظهار داشت معتقدم دامنه بحث بسیار گسترده است که قابلیت برگزاری چندین رویداد و چندین کنفرانس بزرگ در مورد تأثیر تحریم علم و فناوری بر زنان، وجود دارد. متأسفانه واقعیت این است که زنان اولین نفر هستند تحت تأثیر قرار می گیرند. ایشان ضمن اشاره به دستاوردهای بازدیدهای کشوری، اذعان داشت در بازدید از زیمباوه، دریافت که از دست دادن درآمد دولت و تأثیر تجمعی اقدامات بیش از حد تبعیت، مستقیماً بر ارائه آموزش با کیفیت تأثیر گذاشته است.
ادامه مطلبتحریم ها روسیه را از پیشرفته ترین بخش های فن آوریِ اقتصادِ جهانی جدا کرد، یعنی هر گونه طرحی برای توسعه اقتصادی آینده روسیه باید دوباره به تجارت فرآورده های انرژی متکی بشود.
ادامه مطلبحجت میرزایی در یادداشتی می نویسد: دولت سیزدهم از نیمه گذشته و همچنان چشماندازی از آینده اقتصادی ایران به دست نمیدهد و حتی در برنامه هفتم که پس از دو سال (و لابد بر مبنای یک تحلیل واقعبینانه از شرایط موجود) تدوین شده، هیچ گزارهای نه به روشنی و نه به قرینه درباره چشمانداز اقتصادی ایران پیدا نمیشود. پیش از این هم گفتهام که ارائه چشمانداز روشنی از آینده اولین مأموریت دولتها و آغازی برای نظمبخشیدن و پایاندادن به آشفتگی است. در پاسخ به پرسشهای پیشگفته چهار سناریو برای آینده اقتصاد ایران میتوان شناسایی و معرفی کرد؛ دو سناریو با احتمال و فرض حذف تحریمها و دو سناریو با احتمال ادامه تحریمها.
ادامه مطلباز شنبه هفته گذشته و با انجام عملیات طوفانالاقصی عملا همه تحولات دیپلماتیک و سیاست خارجی و حتی موضوعی نظیر جنگ اوکراین هم تحتالشعاع قرار گرفته و به حاشیه رفتهاند. در این میان یکی از مهمترین اتفاقاتی که از ماهها پیش منتظرش بودیم هم به تبع رخدادهای فلسطین و اسرائیل بهواسطه اقدام حماس در هفتم اکتبر کمتر مورد توجه رسانهها قرار گرفته است. فردا چهارشنبه ۱۸ اکتبر/ ۲۶ مهر است؛ روزی که طبق سند برجام باید یکی دیگر از بندهای غروب برجام یا (Sunset Clauses) اجرا شود که ذیل آن، شاهد لغو تحریمهای موشکی، پهپادی و هستهای ایران طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت هستیم.
ادامه مطلبدر سال ۲۰۲۱، علی سلاجقه، نماینده ایران در کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل (کنفرانس ۲۶ مجمع اطراف توافق پاریسCOP۲۶ ) اعلام کرد که اگر تحریمهای اقتصادی برداشته شوند، ایران به توافق پاریس ملحق میشود و توضیح داد که این تحریمها مانع پیشرفت اقدامات اقلیمی میشوند. ایران این تحریمها را به عنوان "تروریسم اقتصادی که سد راه ایران شده" می بیند و آنها را عامل عدم مشارکت این کشور در مسائل اقلیمی می داند.
ادامه مطلب۲۴ شهریور و به فاصله یک روز پس از صدور بیانیه مشترک تروئیکای اروپایی و ایالات متحده علیه برنامه فعالیتهای هستهای ایران در نشست فصلی ماه سپتامبر شورای حکام بود که تهران در نامهای به رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، روادید هشت نفر از بازرسان این نهاد (آژانس) را لغو کرد. با گذشت سه هفته از این اقدام، کماکان تبعات آن ادامه دارد؛ کمااینکه وزارت خارجه آمریکا دوشنبهشب هفته گذشته با این ادعا که ایران مانع بازدید بازرسان بینالمللی شده است، اعلام کرد که ایالات متحده به بازگشت به توافق هستهای فکر نمیکند.
ادامه مطلببا مطرحشدن ادعاها و شایعههایی از روز سهشنبه درباره موافقت تهران با مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا، فضای معناداری در محافل رسانهای و تحلیلی شکل گرفته است. با وجود آنکه ساعاتی پس از انتشار این خبر، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ادعای منتشرشده در یک رسانه مبنی بر انجام مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا در هفتههای آینده در عمان را تکذیب کرد، اما تقریبا کمتر کسی بود که با خوانشی از بین سطور این تأییدها و تکذیبها، احتمال تغییر موضع هرچند سطحی در سیاست خارجی ایران را نداده باشد.
ادامه مطلباسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: پیوستن ایران به گروه بریکس و عضویت دائم در آن، از سوی برخی کارشناسان و تحلیلگران ایرانی به عنوان یک موفقیت یا دستاورد راهبردی ایران در نظام جهانی مورد توجه قرار گرفته و این رویکرد تحلیلی مطلوب دولت و سیاستگذاران ارشد حکمرانی سیاسی کشور بوده است. اما واقعیت این است که پیوستن ایران به ساختارهای بین المللی و جهانی، تنها یک ابزار یا شرط لازم برای سیاستگذاری خارجی است و نه شرط کافی در سیاستگذاری خارجی مطلوب و موفق برای دستبابی به اهداف راهبردی.
ادامه مطلبتدابیری که به قصد تنبیه خودکامگان به کار گرفته می شود، به فرسایش همان نظم غربی ای می انجامد که حفاظت از آن، هدف اصلی تحریم هاست.
ادامه مطلبدوشنبه هفته جاری بود که ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه، در نشست خبری خود از احتمال ادامه مذاکرات احیای برجام البته به صورت غیرمستقیم و با واسطه در نیویورک خبر داد. حال که علی باقریکنی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه و مذاکرهکننده ارشد جمهوری اسلامی ایران، سیدابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان را در سفر به نیویورک برای حضور در نشست سالانه مجمع عمومی همراهی میکند، این ظن و گمان تقویت شده است که امکان ادامه گفتوگوها بین تهران و واشنگتن انجام شود؛ بهویژه آنکه به موازات حضور رئیسی در خاک آمریکا شاهد اجرائیشدن توافق دو طرف (ایران و آمریکا) درباره تبادل زندانیان و دسترسی تهران به شش میلیارد دلار از اموال بلوکهشدهاش بودیم که به باور طیفی از کارشناسان میتواند فضای مثبتی را برای ادامه مذاکرات شکل دهد؛ چراکه پیرو همین نگاه، تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا، عملا بخشی از یک توافق نانوشته بزرگتر است که همچنان ادامه خواهد داشت.
ادامه مطلبمحمدمهدی سیدناصری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: حق بر سلامت جایگاه استواری در اسناد حقوق بشری و عرف بینالمللی دارد و میتوان آن را در شمار اصول کلی پذیرفته شده نظامهای حقوقی توسعه یافته دانست. این حق در شمار حقوق نسل دوم حقوق بشری بر شمرده شده است. اگر تحریمها علیه کشور شما اعمال میشد و نمیتوانستید به داروهای حیاتی دسترسی پیدا کنید، چه میشد؟!
ادامه مطلبدر گزارشهایی مداوم، مواضع اخیر محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی و نیز برخی اخبار منتشرشده درباره محتوای گزارش آتی آژانس در آستانه نشست فصلی شورای حکام در سپتامبر بررسی شد. حال پیرو همان تحلیلها اکنون برخی رسانهها مدعی هستند با رؤیت گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی، تهران دست به کاهش یا آهستهکردن روند غنیسازی خود در تأسیسات هستهای زده است که در صورت صحت در مغایرت جدی با گفتههای یکشنبه هفته گذشته محمد اسلامی مبنی بر ادامه روند غنیسازی مبتنی بر قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریمها قرار دارد. در همین زمینه رئیس سازمان انرژی اتمی روز پنجم شهریور پس از رونمایی از «رادیونوکلئیدسزیم-۱۳۷» در جمع خبرنگاران در محل نمایشگاه بینالمللی تهران بهصراحت تأکید کرده بود که «غنیسازی طبق برنامه اقدام راهبردی در چارچوب تدابیر کلی نظام انجام میشود».
ادامه مطلبدر هفتههای اخیر خبرها و شایعاتی دال بر توافق بزرگتر بین تهران-واشنگتن مطرح بود که علاوه بر آزادی زندانیان دوتابعیتی، توافقاتی در حوزه هستهای، منطقهای و حتی روابط روسیه و ایران را هم شامل میشد. پیرو توافق بزرگتر، دیگر موضوع آزادی شش میلیارد دلار از اموال بلوکهشده ایران در بانکهای کره جنوبی مطرح نبود و قرار شده رقمی بین ۲۰ تا ۲۲ میلیارد دلار از اموال بلوکهشده ایران در عراق، ژاپن و... آزاد شود. هرچند هیچکدام از دو طرف مذاکره (ایران و آمریکا) تاکنون این توافق بزرگتر را در قالب تفاهم و توافق بدون توافق رسما تأیید نکردهاند، اما برخی ادعاها به نحوی حکایت از این دارد که گویا دو طرف به سمت این توافق بزرگتر گام برداشتهاند.
ادامه مطلبپیوستن ایران در کنار امارات، مصر، اتیوپی و آرژانتین و البته عربستان به بریکس نیز مانند دیگر اتفاقات جاری در کشور با یک نگاه و واکنش دوگانه همراه شده است. دولت و گروهی از کارشناسان و حتی منتقدان دولت، این اتفاق را به مثابه دستاورد بزرگ دیپلماتیک میدانند که امتیازات مهمی را در حوزه اقتصادی و تجاری به دنبال خواهد داشت و در مقابل برخی تأکید دارند که تداوم تحریمها و لاینحلماندن لوایح FATF، عملا پیوستن ایران به هر پیمان بینالمللی را کماثر میکند. البته مشابه این فضای دوقطبی درخصوص پیوستن ایران به پیمان شانگهای هم مطرح بود و به نظر میرسد این نگاه و خوانش دوگانه همچنان ادامه داشته باشد.
ادامه مطلبابوالقاسم دلفی در گفت وگویی تاکید دارد که فعلا به نظر نمیرسد بتوان از دل تحولات سیاسی، دیپلماتیک و بهخصوص میدانی به این نتیجه رسید که ایران و ایالات متحده آمریکا به یک توافق بزرگتر دست پیدا کرده باشند و تبادل زندانیان دوتابعیتی و آزادسازی اموال بلوکهشده ایران بخشی از این توافق بزرگتر خواهد بود. در این میان مقامات کاخ سفید و دولت بایدن هم مرتب تأکید دارند این توافق فقط در قالب آزادی زندانیان دوتابعیتی است و توافق دیگری وجود ندارد. مقامات دولت رئیسی هم کمابیش همین موضع را گرفتهاند.
ادامه مطلبجواد ملکیان در گفت وگویی تهدید اعضای کنگره آمریکا با محوریت جمهوری خواهان در خصوص فشار به دولت بایدن برای تخلیه محموله نفتی ایران را بیش از آنکه یک تهدید واقعی بداند یک بلوف انتخاباتی تلقی میکند که در سایه آن سعی بر آن است که جو بایدن در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۴ ایالات متحده آمریکا از هرگونه توافق و مذاکره و رسیدن به یک برگ برنده انتخاباتی در قبال ایران باز بماند.
ادامه مطلبدرحالی از پنجشنبه هفته گذشته توجه محافل رسانهای و کارشناسی به سمت توافق احتمالی جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا بر سر تبادل زندانیان دوتابعیتی رفته است که قبلتر از آن انتشار چند خبر مهم مؤید آن است که شرایط در منطقه آبستن تحولات معناداری خواهد بود. دراینمیان تحلیلگران، توافق تهران - واشنگتن و آزادی ششمیلیارد دلار از اموال بلوکهشده ایران را در یک ظرف تحلیلی مجزا بدون درنظرگرفتن دیگر حوادث و رویدادها و اقدامات آمریکا در سوریه، افغانستان، قفقاز، تنگه هرمز، خلیج فارس و دریای عمان میبینند.
ادامه مطلبپس از هفتهها کشوقوس خبری درباره مذاکرات تهران–واشنگتن بر سر تبادل زندانیان دوتابعیتی با میانجیگری کشورهایی مانند عمان و قطر، سرانجام بعدازظهر پنجشنبه اخباری درباره حصول توافق بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا منتشر شد؛ خبری که هر دو طرف (تهران و واشنگتن) آن را تأیید کردند. با توجه به گسیل نیروهای نظامی ارتش آمریکا به منطقه و همچنین حضور پررنگ ناوها، جنگندهها و زیردریاییهای ایالات متحده از دریای عمان، تنگه هرمز و خلیج فارس تا سوریه، برخی درباره این تحرکات نظامی به دیده شک مینگریستند؛ ازاینرو به نظر میرسد توافق پنجشنبه میتواند یک سناریو برای عبور از تنش احتمالی تلقی شود. با این حال باید در نظر گرفت که این توافق میتواند سایه یک درگیری را از منطقه دور کند.
ادامه مطلبمحمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخستوزیر و وزیر خارجه قطر روز دوشنبه با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا تلفنی گفتوگو کرد. وزرای خارجه آمریکا و قطر روز دوشنبه درخصوص موضوع هستهای ایران رایزنی کردند. آنگونه که خبرگزاری رسمی قطر (قنا) گفته، دو طرف در این تماس پیرامون روابط دوجانبه واشنگتن و دوحه، آخرین تحولات موضوع هستهای ایران، جنگ اوکراین و تحولات افغانستان تبادلنظر کردند. این مذاکرات تنها به فاصله یک روز پس از سفر محمد عبدالعزیز الخلیفی، وزیر مشاور در وزارت امور خارجه دولت قطر، به تهران و دیدار و رایزنی او با حسین امیرعبداللهیان، علی باقریکنی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه و علیاکبر احمدیان، دبیر شورایعالی امنیت ملی صورت گرفت.
ادامه مطلبدر نشست روز چهارشنبه برخی موضوعات مهم سیاست خارجی و روابط بینالملل از جمله روند تحولات در نظام بینالملل، مناسبات دوجانبه و چندجانبه با کشورهای همسایه، منطقه و جهان، تلاش برای بیاثرکردن تحریمها و نیز روند دیپلماسی و مذاکره در راستای رفع تحریمها مورد گفتوگو و تبادل نظر قرار گرفت.
ادامه مطلبدیروز (یکشنبه) نخستین کنگره بینالمللی دیپلماسی ملل برگزار شد. این کنگره با همراهی دانشگاه اصفهان و اتحادیه انجمنهای علمی دانشجویی علوم سیاسی ایران، در دانشگاه اصفهان با عنوان «ایران، تمدنی ماندگار» کار خود را آغاز کرد. سیدعباس عراقچی، دبیر شورای راهبردی روابط خارجی به عنوان سخنران در این کنگره با اشاره به این نکته که «وظیفه ما این است که از طریق تصویرسازی مناسب، تصویری صحیح از ایران به جهان نشان دهیم، بر نقش دانشمندان، ورزشکاران و هنرمندان ایرانزمین تأکید کرد که هرکدام با نشاندادن این تصویر مناسب از ایران به جهان در حکم یک سفیر برای ایران هستند».
ادامه مطلبدرحالیکه محافل رسانهای و کارشناسی دیگر قائل به برجام و احیای آن نیستند و عملا توافق هستهای سال ۲۰۱۵ را بلااثر، بلاموضوع و بدون کارکرد میدانند، در نشست دورهای شورای امنیت سازمان ملل برای بررسی قطعنامه ۲۲۳۱، کماکان برجام، بهترین گزینه و مسیر برای مذاکره و دیپلماسی معرفی شد. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، رزمری دی کارلو، معاون امور سیاسی دبیرکل سازمان ملل، اولوف اسکوگ، نماینده اتحادیه اروپا در سازمان ملل متحد، امیرسعید ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل و... بر این نکته اتفاق نظر داشتند.
ادامه مطلبدر حالی که بنا به اخبار برخی رسانهها، سه کشور اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و انگلستان) از تداوم تحریمهای تسلیحاتی و موشکی ایران مغایر با قطعنامه ۲۲۳۱ بعد از ۱۸ اکتبر (۲۶ مهر) خبر دادهاند و در ادامه واکنش دست به عصای تهران را شاهد بودیم، قرار است که امروز پنجشنبه نشست دورهای شورا با دستور کار مشخص بررسی قطعنامه ۲۲۳۱ برگزار شود، نشستی که بنا به برخی ادعاها قرار است که «یک نشست ضد ایرانی تمامعیار علیه تهران باشد».
ادامه مطلبجلال خوشچهره در یادداشتی می نویسد: برکناری راب مالی و انجام مذاکرات میان «علی باقری کنی» با «برت مک گرک» - که او نیز در صف تندروها شناخته میشود - در عمان و بروز اختلافهای تازه در مسیر مذاکرات تهران – واشنگتن بر سر شمار زندانیان دو تابعیتی و سطح انعطافهای واشنگتن بر سر کاستن از تحریمها، به معنای کشیده شدن خط بر توافقهای نیویورک میتواند باشد.
ادامه مطلبتا همین هفته پیش خبرهای خوبی از مذاکرات پشت پرده تهران – واشنگتن منتشر میشد که حتی حکایت از توافق یا تفاهم قریبالوقوع میداد. اما در کنار ادعای میدلایستآی مبنی بر توقف گفتوگوهای دوجانبه به دلیل تشدید اختلافات، اکنون اخباری هم از احتمال نقض برجام و فعالشدن مکانیسم ماشه از سوی تروئیکای اروپایی عضو برجام مخابره میشود. در همین زمینه روزنامه گاردین در گزارش روز یکشنبه خود مدعی شد که انگلیس، آلمان و فرانسه در پی آن هستند تا با نقض تعهدات خود در توافق هستهای، از برداشتن تحریمهای موشکی ایران سر باز زنند.
ادامه مطلببرکناری رابرت مالی از سمتش به عنوان نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران به دلیل سوءاستفاده یا سوءمدیریت احتمالی در قبال اسناد طبقهبندیشده و محرمانه و متعاقبش گماردن آبرام پالی به جای او، کماکان محل بحث در محافل سیاسی و رسانهای است و به دنبالش شاهد برخی واکنشهای کاخ سفید و کنگره نیز هستیم. با وجود آنکه نه شخص راب مالی، نه کاخ سفید، نه وزارت امور خارجه آمریکا و نه هیچ مقامی از دولت جو بایدن این تغییرات را به موضوع تهران ارتباط ندادهاند، اما در این بین بیشتر آرا و نظرات روی تأثیر برکناری راب مالی بر مسئله ایران، آینده مذاکرات پشت پرده چند ماه اخیر و سرنوشت توافق احتمالی تهران – واشنگتن تمرکز دارد.
ادامه مطلبرحمن قهرمانپور در گفت وگویی با دیپلماسی ایرانی معتقد است که با توجه به مجموعه شواهد و قرائن طی هفته های اخیر میتوان این احتمال را داد که تغییر رفتار دولت رئیسی و جمهوری اسلامی ایران در موضوع هستهای و منطقه ای می تواند در قبال جنگ اوکراین هم تکرار شود.
ادامه مطلبآنطور که مواضع مقامات اسرائیلی و برخی گزارشها نشان میدهد، تلآویو و دولت نتانیاهو اکنون در برزخ دیپلماتیک و سیاسی برای پذیرش یا عدم پذیرش توافق احتمالی ایران و ایالات متحده گیر کردهاند.
ادامه مطلب