تبعات تندترشدن سیاست‌های ضد ایرانی غرب در قبال جنگ اوکراین علیه سیاست خارجی ایران
دولت چهاردهم روی ریل دیپلماسی می‌ماند؟
مهدی بازرگان، روزنامه نگار
دیپلماسی ایرانی: در روزهای گذشته ادعای ارسال موشک و پهپاد ایرانی به روسیه به سرفصلی برای اعمال دور جدید تحریم‌ها و پیگیری سیاست‌های ضدایرانی بدل شده است. پس از اقدام چند کشور اروپایی و آمریکا در تحریم شرکت هواپیمایی ایران‌ایر، حالا خبرها حکایت از آن دارد که ظرف یک سال آینده پروازهای این شرکت به مقصد انگلستان متوقف می‌شود. آن‌طورکه انتخاب به نقل از شبکه بی‌بی‌سی گزارش داده است، بریتانیا در پی تحریم هواپیمایی ملی ایران، ایران‌ایر، گفته است که پروازهای این شرکت هواپیمایی به بریتانیا تا ۱۲ ماه دیگر متوقف خواهد شد. به گزارش شرق، وزارت خارجه بریتانیا در توضیح تحریم ایران‌ایر گفته است این کشور اخطاری «۱۲ماهه» به ایران‌ایر داده و بعد از آن تمامی توافق‌های هوایی بین دو کشور لغو خواهد شد. وزارت خارجه بریتانیا درباره تحریم ایران‌ایر اعلام کرد «براساس رویه‌های بین‌المللی، برای خاتمه‌دادن به ترتیبات مربوط به خدمات هوایی باید زمانی برای کاهش خدمات تعیین شود که یک دوره ۱۲ماهه امری معمول است».
به گفته وزارت خارجه بریتانیا «لغو توافق‌نامه خدمات هوایی بر ایران‌ایر تأثیر خواهد گذاشت. هیچ شرکت هواپیمایی ایرانی دیگری به بریتانیا پرواز نمی‌کند و هیچ شرکت هواپیمایی بریتانیایی هم به ایران پرواز ندارد». وزارت خارجه بریتانیا در بخش دیگری از توضیحاتش در مورد تحریم ایران‌ایر گفته است: «حق استفاده از حریم هوایی بریتانیا برای پرواز به مقصد کشورهای ثالث تحت پوشش توافق‌نامه بین‌المللی خدمات هوایی قرار دارد که بریتانیا و ایران هر دو عضو این توافق‌نامه هستند». تحریم‌های تازه علیه ایران که شرکت هواپیمایی ایران‌ایر را هم شامل شده از سوی آمریکا و سه کشور اروپایی از جمله بریتانیا در واکنش به ادعای ارسال موشک‌های بالستیک ایران به روسیه صورت گرفته است. تهران در روزهای گذشته بارها گزارش‌ها درباره ارسال این موشک‌ها به روسیه را رد کرده است. همچنین عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران هم یادآور شده که گفته قدرت‌های غربی نمی‌توانند «از طریق تحریم‌ها منویات خود را به ایران تحمیل کنند».
وزارت خارجه بریتانیا همچنین به اظهارات پیشین دیوید لمی، وزیر خارجه بریتانیا اشاره کرده و گفته بریتانیا به صراحت اعلام کرده است که ایران باید حمایت خود را از «حملات بی‌رحمانه و از پیش برنامه‌ریزی‌شده و غیرموجه پوتین علیه یک کشور مستقل و دموکراتیک متوقف کند». بریتانیا ادعا کرده که به همراه متحدان خود به طور مکرر به ایران هشدار داده که هر گونه انتقال موشک‌های بالستیک به روسیه برای استفاده در جنگ غیرقانونی این کشور در اوکراین باعث تشدید اوضاع شده و با واکنش جامعه بین‌المللی مواجه خواهد شد. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در واکنش به انتشار گزارش‌هایی در مورد ارسال موشک‌های بالستیک از سوی ایران به روسیه گفت که این اتحادیه در حال بررسی تشدید تحریم‌های موجود علیه ایران است.
به گفته بورل، تحریم‌های جدید احتمالا افراد و سازمان‌های مرتبط با برنامه‌های موشکی و پهپادی و همچنین صنعت هوایی این کشور را هدف قرار خواهند داد. در حالی ادعای توقف پروازها از سوی مقامات اروپایی و وزارت امور خارجه بریتانیا مطرح می‌شود که پیش‌تر حسام قربانعلی، سخنگوی هما تصریح کرده بود «گزارش رسمی از کشورهای فرانسه، انگلیس و آلمان به ایران‌ایر ارسال نشده است و انجام پروازهای طبق برنامه انجام می‌شوند». البته قربانعلی ادامه داد: «درصورتی که تغییری در انجام پروازهای هما به اروپا ایجاد شود حتما به صورت رسمی اطلاع‌رسانی خواهیم کرد». سخنگوی ایران‌ایر اضافه کرد «در زمینه ادامه پروازهای این شرکت، مذاکراتی بین‌المللی صورت گرفته و هیچ موضوع رسمی درباره تغییرات احتمالی پروازها به ما اعلام نشده است». شرکت ایران‌ایر در حال حاضر به شهرهای فرانکفورت و هامبورگ در آلمان، پاریس در فرانسه و لندن در بریتانیا پروازهای مستقیم دارد.
بیانیه ضد ایرانی گروه 7
به موازات تصمیم لندن برای توقف پروازهای ایران‌ایر به مقصد بریتانیا، کشورهای عضو گروه هفت با پافشاری روی ادعاهای مطرح‌شده علیه ایران، بیانیه‌ای علیه ایران صادر کردند. به نوشته ایسنا، کشورهای کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، انگلیس و آمریکا، یا کشورهای عضو گروه هفت، با استناد به ادعای تکذیب‌شده ارسال موشک‌های بالستیک و پهپاد انتحاری از سوی ایران به سوی روسیه و استفاده‌شدن از این جنگ‌افزارها در جنگ اوکراین، بیانیه‌ای علیه ایران صادر کردند. در ابتدای بیانیه گروه هفت ادعا شده است «ما وزرای امور خارجه کشورهای گروه هفت (کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، انگلستان و آمریکا) و نماینده عالی اتحادیه اروپا، صادرات ایران و روسیه برای خرید موشک‌های بالستیک ایران را به شدیدترین وجه ممکن محکوم می‌کنیم».
گروه هفت و اتحادیه اروپا در ادامه بیانیه خود، بدون ارائه هرگونه سندی آشکار مدعی شدند و افزودند «شواهدی مبنی بر اینکه ایران به رغم درخواست‌های مکرر بین‌المللی برای توقف صادرات خود، به انتقال تسلیحات به روسیه ادامه داده است وجود دارد و آن نشان‌دهنده تشدید بیشتر حمایت نظامی ایران از جنگ روسیه علیه اوکراین است». گروه هفت و اتحادیه اروپا در ادامه، دوباره ادعای به کار گرفته‌شدن پهپادهای ایرانی توسط روسیه را مطرح کرده و مدعی شدند: «روسیه از تسلیحات ایرانی مانند پهپادهای ایرانی برای کشتن غیرنظامیان اوکراینی و ضربه‌زدن به زیرساخت‌های حیاتی آنها استفاده کرده است. تجاوز روسیه نقض آشکار قوانین بین‌المللی از جمله منشور سازمان ملل است».
کشورهای عضو گروه هفت در ادامه اعلام کردند: «ایران باید فورا تمام حمایت‌های خود از جنگ غیرقانونی و غیرقابل توجیه روسیه علیه اوکراین را متوقف کند و این‌گونه انتقال موشک‌های بالستیک، پهپادها و فناوری‌های مرتبط را که تهدیدی مستقیم برای مردم اوکراین و همچنین امنیت اروپا و بین‌المللی به‌طور گسترده‌تر است، متوقف کند». این گروه در آخر افزود: «ما بر تعهد خود مبنی بر پاسخ‌گویی ایران به دلیل حمایت غیرقابل قبول خود از جنگ غیرقانونی روسیه در اوکراین که امنیت جهانی را بیشتر تضعیف می‌کند، ثابت‌قدم می‌مانیم. در راستای اظهارات قبلی خود در این زمینه، در حال حاضر با اقدامات جدید و قابل توجهی پاسخ داده‌ایم».
تحریم‌های تازه، پزشکیان را از مسیر رفع تحریم‌ها بازنمی‌دارد
با وجود آنکه اروپایی‌ها و آمریکا در قبال جنگ اوکراین سیاست خصمانه‌ای را ضد تهران اتخاذ کرده‌اند که به موج جدید تحریم‌ها هفته گذشته منتهی شد، اما روزنامه واشنگتن‌پست باور دارد که تداوم نگاه ضدایرانی به تغییر ریل سیاست خارجی دولت چهاردهم منجر نخواهد شد. چراکه از زمان رسیدن به قدرت در ماه جولای (تیر)، رئیس‌جمهور جدید ایران این سیگنال را ارسال کرده که علاقه‌مند به تعامل مجدد با غرب است که احتمالا می‌تواند موجب برقراری مجدد روابط و لغو تحریم‌ها شود. به نوشته انتخاب، در ادامه این مطلب آمده «برای ایران، تعامل اکنون دشوارتر از هر زمان دیگری است، چراکه تهران عمیقا درگیر منازعه اسرائیل و لبنان است و در سوی دیگر، توافق هسته‌ای ایران در حال فروپاشی است. تحریم‌ها به اقتصاد این کشور آسیب زده است و به‌تازگی هم ایالات متحده، تهران را به ارسال موشک‌های بالستیک به روسیه متهم و تحریم‌های جدیدی را علیه این کشور وضع کرد. با این حال دیپلمات‌ها و مقام‌های منطقه‌ای می‌گویند با تحولات این هفته بعید است تلاش‌های پزشکیان برای از انزوا خارج‌کردن کشورش را که یک دیپلمات عرب آن را «تنها گزینه» تهران می‌خواند، از مسیر خود خارج کند». این دیپلمات که به صورت منظم با مقام‌های ایرانی ملاقات می‌کند و نخواست نامش فاش شود، افزود «ایران مایل به میزانی از پیشرفت به سمت تعامل برای کاهش فشار‌های داخلی و بین‌المللی است».
به نوشته این روزنامه آمریکایی، «در‌حالی‌که تنها چند ماه از ریاست‌جمهوری پزشکیان سپری شده، او با مشکلات مختلفی در داخل و خارج مواجه است. جنگ غزه حدود یک سال است که ادامه دارد و در طول این مدت اسرائیل تقریبا به صورت روزانه با حزب‌الله، قدرتمندترین متحد شبه‌نظامی ایران تبادل آتش دارد. در داخل نیز وضعیت اقتصادی بارها رکورد‌های پایینی را ثبت کرده است. پس از ترور اسماعیل هنیه در تهران در ماه جولای، ایران وعده یک انتقام قاطع را داد. این بیش از یک ماه پیش بود». در پایان مطلب واشنگتن‌پست می‌خوانیم «مقام‌های آمریکایی معتقدند هر روزی که می‌گذرد، شانس اینکه یک حادثه عمده و افزایش تنش درخور‌توجهی اتفاق بیفتد، کمتر می‌شود؛ هرچند افزایش حضور نظامی آمریکا در منطقه همچنان به‌عنوان یک عامل بازدارنده عمل می‌کند. از زمان انتخاب پزشکیان، ایران به دولت بایدن نشان داده که علاقه‌مند به گفت‌وگوست».
تهران برای گفت‌وگو با اروپایی‌ها بر سر اوکراین آمادگی دارد
در مقابل اتهامات و ادعاهای غربی‌ها درباره حمایت تسلیحاتی تهران از مسکو در جنگ اوکراین، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان، یکشنبه‌شب هفته جاری با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری، در پاسخ به سؤالی درباره روابط ایران با کشورهای اروپایی با محوریت جنگ اوکراین به این موضوع اشاره کرد که «اگر کشورهای اروپایی سیاست‌های نادرست خود را درباره ایران تصحیح کنند، ما می‌توانیم به روابط معقول با اروپا برگردیم و ما تلاش داریم این موضوع انجام شود، اگرچه اولویت ما جای دیگری است. ولی ما فراموش نمی‌کنیم که از ظرفیت آنجا نیز در راستای منافع ملی کشورمان استفاده کنیم».
مسئول سیاست خارجی با تأکید بر این نکته که «برخی از کشورهای اروپایی سیاست‌های نادرست و اغلب خصمانه‌ای را علیه ایران در پیش گرفته‌اند»، متذکر شد «موضوع اوکراین نیز به پیچیدگی روابط ما با اروپا اضافه کرده است». عراقچی با اعلام اینکه ایران «آماده برگزاری گفت‌گوهای معقول، منطقی و براساس احترام متقابل و عزتمند با اروپا برای رفع سوءتفاهم‌ها و برطرف‌شدن نگرانی‌های دو طرف است»، ادامه داد «اروپایی‌ها نمی‌توانند از ما انتظار داشته باشند که ما یک‌طرفه نگرانی‌های امنیتی آنها را درک کنیم؛ آنها نیز باید نگرانی‌های امنیتی ما را درک کنند و از موضع برابر صحبت کنند». وزیر امور خارجه ایران با تأکید بر اینکه «راه این نیست که اروپایی‌ها از ابزار شکست‌خورده و فرسوده تحریم استفاده کنند»، عنوان کرد «اگر اروپا واقعا نگرانی در موضوع اوکراین دارد، راه آن گفت‌وگوهای عزتمندانه است و همان‌طورکه اشاره کردم، ما برای گفت‌وگو آمادگی داریم».
همکاری ایران و روسیه بر امنیت هیچ کشور ثالثی تأثیر نمی‌گذارد
سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه هم شنبه هفته جاری در توضیحاتی درباره مناسبات نظامی و امنیتی تهران-مسکو به خبرنگاران گفت «همکاری بین روسیه و ایران در گذر زمان در بوته آزمون قرار گرفته است. این همکاری شامل عناصری در نقض الزامات بین‌الملل نیست یا تأثیر منفی بر امنیت یا توازن منطقه‌ای نمی‌گذارد». طبق گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، دیپلمات ارشد روسیه یادآور شد «دو کشور در بسیاری از حوزه‌ها شامل اقتصاد، سیاست و حمل‌ونقل همکاری عمیقی دارند». معاون وزیر خارجه روسیه در ادامه گفت: «همکاری فنی-نظامی نیز بین ایران و روسیه وجود دارد. هیچ‌کس این را انکار نمی‌کند. اما این کار ایالات متحده نیست که مداخله و در مسائل دیگران دخالت کند. آنها باید به مشکلات خود رسیدگی کنند».
ریابکوف روز پنجشنبه هفته گذشته نیز با اشاره به اتهام‌زنی غرب درباره ارسال موشک‌های ایرانی به این کشور گفت «بارها شواهد معتبری ارائه شده که نشان می‌دهد چنین همکاری‌ای وجود ندارد». او همچنین گفته بود «اگر آمریکایی‌ها همچنان می‌خواهند به صادرات برخی کالاهای ایران به روسیه بپردازند، این مشکل آنهاست. بارها شواهد معتبری ارائه شده است که نشان می‌دهد چنین همکاری‌ای وجود ندارد. جعل‌های بدخواهانه اساسا تنها چیزی است که ما از واشنگتن درباره سیاست و تعامل ما با دیگر کشورها می‌بینیم». ریابکوف همچنین در پاسخ به سؤال دیگر خبرنگاران گفت روسیه به لغو محدودیت‌ها از سوی آمریکا و انگلیس در استفاده از تسلیحات دور‌برد از سوی اوکراین در عمق خاک روسیه به صورت جدی پاسخ می‌دهد. او خاطرنشان کرد: «ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، همه چیز را در این زمینه گفته است. چنین تصمیمی وجود دارد، همه نوع سلاحی برای اوکراین ارسال شده، بنابراین ما برای همه‌چیز آماده‌ایم. پاسخ ما به اوکراین در صورت استفاده از چنین تسلیحاتی علیه خاک روسیه کاملا جدی خواهد بود».
ریابکوف خاطرنشان کرد غرب خطر این بازی را که در حال انجام آن است، دست‌کم می‌گیرد. این مقام مسئول در وزارت خارجه روسیه همچنین تأکید کرد د‌رصورتی‌که آمریکا موشک‌های میان‌برد را در ژاپن مستقر کند، مسکو نیز واکنشی جامع خواهد داشت و اقدامات فنی-نظامی را در‌این‌باره عملی می‌کند. او همچنین گفت «این حرف‌ها فعلا شایعه هستند، اما اگر این اتفاق بیفتد، آنها پاسخ جامع نظامی-فنی دریافت خواهند کرد. ما به آنها فرصت‌های زیادی داده‌ایم تا از این تشدید جلوگیری کنند و در‌حال‌حاضر مهلت قانونی روسیه برای استقرار سامانه‌های مربوطه به قوت خود باقی است». معاون وزیر خارجه روسیه همچنین ادامه داد: «فقدان جایگزین برای پاسخ روسیه، از جمله پاسخ مادی، نظامی و نظامی-فنی، باید برای کسانی که به بازی‌های حاصل مجموع صفر در واشنگتن، توکیو و دیگر کشورها ادامه می‌دهند، واضح باشد»./شرق
نظر شما :