یکشنبه سرنوشت‌ساز برای «مرد بزرگ» ترکیه

نویسنده: مارک چمپیون

دیپلماسی ایرانی: دو سالگرد، انتخاب مردم ترکیه در روز یکشنبه را شکل می دهد. اول، تجمع عظیم هفته گذشته به رهبری رئیس جمهور رجب طیب اردوغان به یاد فتح قسطنطنیه توسط محمد فاتح در سال 1453 بود. دومین سالگرد، اعتراضات پارک گزی بود که اردوغان به خاطر آن خرد شد و پلیس اجازه بزرگداشت آن را نداد.

رای دهندگانی که پای صندوق های رای می روند، اعتراضات گزی را به یاد خواهند داشت. ترک ها در کنار بقیه جهان باید امیدوار باشند تا روند پیروزی کرسی های احزاب کردی که هم اکنون به دنبال بازگشت جرقه های پارک گزی هستند، به مشارکت در کرسی های پارلمان ختم شود.

اردوغان بر فراز سیاست ترکیه قرار گرفته است و انتخابات به طور قطع حزب عدالت و توسعه را در قدرت نگه خواهد داشت. اما رئیس جمهور ترکیه به چیزی بیش از این نگاه می کند. وی می خواهد براساس سنت های ترکی در زمره رهبران «مرد بزرگ» باشد. اصطلاحی که جنی وایت، روانشناس، آن را چیزی بین پدر و قهرمان توصیف می کند: «تا دهه 1990، ترک ها دولت را به عنوان دولت بابا یا دولت پدری که همانند یک عضو از خانواده است، می دانستند. زنان فقیر گاهی اوقات تلاش می کردند تا فرزندان خود را برای نگهداری به فرماندار یا دیگر شخصیت های سیاسی بدهند.» آن گونه که وایت می گوید انتخابات برای بسیاری از ترک ها همانند مجوزی است که آنها به یک مرد بزرگ می دهند.

اردوغان درباره مقاصد بزرگش خجالت نمی کشد. وی کاخ ریاست جمهوری ای ساخته است که چهار برابر کاخ ورسای وسعت دارد. در تجمع روز یکشنبه حزب عدالت و توسعه از بزرگترین پوستر وی به همراه نخست وزیر احمد داوود اوغلو (کتاب رکوردهای گینس در حال بررسی آن است) رونمایی شد. همچنین باید به این نکات تشکیل گارد تشریفاتی (و شخصی) 500 نفره به سبک عثمانی ها که اردوغان آن ها را به سبک ارتشی برای خودش تشکیل داده است، اشاره کرد.

اردوغان می خواهد انتخابات های مختلف آرای کافی در پارلمان برای تدوین قانون ریاست جمهوری جدید ترکیه را فراهم کند تا قدرت را در دستان وی مستحکم کند. مقاصد مرد بزرگ بیشتر از آن که پاسخگوی حقوق و آزادی های فردی جمعیت متنوع و عمدتاً جوانان پارک گزی باشد، هماهنگ با تجربه سیاسی ترکیه است. این دلیل حزب کوچک کردی -نه احزاب مخالف سکولار که توسط مرد بزرگ قبلی، مصطفی کمال آتاترک تشکیل شده اند- برای زنده نگه داشتن روح پارک گزی است.

حزب دموکراتیک خلق به رهبری کردها در حال مبارزه برای کسب 10 درصد آرا برای ورود به پارلمان است. اگر موفق به این اقدام شود، می تواند 50 کرسی از 550 کرسی پارلمان را به دست آورد، این اقدام می تواند موجب نابودی تغییرات اردوغان در قانون ریاست جمهوری شود. بدون در اختیار داشتن این 50 کرسی، حزب عدالت و توسعه نمی تواند به 330 کرسی که برای برگزاری رفراندوم به آن نیاز دارد، دست پیدا کند چه برسد به 367 رایی که برای تصویب این قانون در پارلمان به آن نیاز است.

اگر حزب کردی 9.9 درصد آرا یا کمتر را به دست آورد، انگار هیچ نماینده ای نداشته است و کرسی هایی که پیروز شده است به حزب عدالت و توسعه اردوغان می رسد و اردوغان به آن چه که می خواهد دست پیدا می کند.

به این نکته هم باید اشاره شود که حزب کردی، اقلیت علویان ترکی را هم نمایندگی می کند. یک سوم 450 کاندیدای حزب کردی، علوی هستند. در حالی که تنها 100 نفر از آنها کرد هستند و بقیه ترک های سنی و ارمنی هستند. علوی ها به طور سنتی به احزاب سکولار مخالف اردوغان رای می دهند.

مرد بزرگ، که حامیانش وی را «مرد قد بلند» می نامند، موظف به پایه ریزی حیات سیاسی اش پس از روز یکشنبه است. اما برای بقای نهادهای دموکراتیک ضعیف کشور و باقی ماندن تعادل میان شرق و غرب در ترکیه، کردها و دوستانشان نیاز به پیروزی دارند.

منبع: بلومبرگ ویو/ مترجم: حسین هوشمند