رقابت هسته‌ای در خاورمیانه
ديپلماسى ايرانى: در حالی که توجه رسانه‌های جهان به برنامه هسته‌ای ایران متمرکز است، دیگر کشورهای خاورمیانه نیز کلید برنامه‌های هسته‌ای خود را زده‌اند. عربستان، کویت، اردن، امارات، قطر و مصر از جمله کشورهای منطقه هستند که برنامه‌هایی جهت دستیابی به انرژی هسته‌ای و ایجاد نیروگاه‌های هسته‌ای آغاز کرده‌اند.
عربستان سعودی
در حالی که عربستان سعودی بزرگترين دارنده ذخاير نفت در جهان این کشور گام‌های سریعی را برای هسته‌ای شدن بر می‌دارد. روز گذشته وزير اطلاع‌رسانى دولت عربستان اعلام کرد اين کشور به زودى توافقنامه همکارى هسته‌اى با روسيه امضا مى‌کند.
خوجه ادامه داد شوراى وزارتى عربستان از رئيس شهرک صنعتى جديد ملک عبدالله که در زمينه انرژى اتمى و انرژى‌هاى تجديدپذير ساخته شده، خواسته است طرح توافقنامه با مسکو در زمينه همکارى هسته‌اى صلح‌آميز را آماده کند.
پیش از این نیز عبدالله الحسین وزیر انرژی عربستان سعودی اعلام کرده بود دولت عربستان سعودی تصمیم ساخت نیروگاه انرژی هسته‌اى را دارد. امریکا و عربستان برای ساخت یک نیروگاه در این کشور در ماه مارس توافق کردند. گزارش‌های منابع غربی حاکی از آن است که عربستان هم به دنبال راه اندازی 4 نیروگاه هسته‌ای است و برنامه غنی سازی مخفیانه را با کمک کارشناسان مصری در صحرای حجاز دنبال می‌کند.
دولت عربستان در ژوئيه گذشته با امضاى توافقنامه همکارى هسته‌اى با فرانسه موافقت کرد و در سال 2008 توافقنامه‌اى مشابه با امريکا به امضا رساند. در آوريل 2010 مقامات سعودى اعلام کردند قصد دارند مرکز تحقيقات فناورى توليد انرژى هسته‌اى را در شهر رياض تاسيس کنند.
کویت
اخیرا کویت اعلام کرده است که تا سال 2022 چهار نیروگاه هسته‌ای برق احداث می‌کند. در حال حاضر، کویت سرگرم بررسی و مطالعه چندین گزینه برای توسعه بخش هسته‌ای کشور و نیز مذاکره با شرکای بین المللی برای تولید برق هسته‌ای تا 10سال آینده است.
به نوشته الشرق الاوسط، با توجه به توافقنامه همکاری که هفته گذشته احمد بشاره، دبیرکل کمیته ملی استفاده از انرژی هسته‌ای کویت، به منظور افزایش توانمندی هسته‌ای کویت با ژاپن امضا کرد، احتمال انعقاد قرارداد با شرکت‌های ژاپنی برای توسعه بخش هسته‌ای کویت افزایش یافته است.
کویت در ماه آوریل سال جاری میلادی نیز یک توافقنامه همکاری هسته‌ای با فرانسه منعقد کرد.
اردن
همچنین مدتی پیش خبر امضای توافقنامه هسته‌ای میان ژاپن و اردن منتشر شد. این توافقنامه با حضور خالد طوقان رئیس کمیسیون انرژی اتمی اردن و کیوشی آساکو، کاردار سفارت ژاپن در عمان امضا شد. بر اساس این توافقنامه، همکاری‌های دو کشور در زمینه استخراج اورانیوم، طراحی، ساخت و راه اندازی راکتورهای هسته‌ای و همچنین محافظت از تاسیسات هسته‌ای افزایش خواهد یافت.
این موافقتنامه همچنین زمینه انتقال مواد و فناوری‌های هسته‌ای را از ژاپن به اردن فراهم خواهد کرد. این نهمین توافقنامه‌ای است که اردن در زمینه بهره برداری از انرژی هسته‌ای امضا کرده است. اردن پیش از این با کشورهایی از جمله ایالات متحده، کانادا، فرانسه، چین و کره جنوبی توافقنامه هسته‌ای امضا کرده است.
امارات
ماه گذشته يوسف العطيبه، سفير امارات در امريکا، با اشاره به توافق هسته‌اى امارات با امريکا گفت: بر اساس برنامه اولين نيروگاه هسته‌اى امارات در سال ۲۰۱۷راه اندازى خواهد شد.
امارات اواخر سال گذشته ميلادى يک قرارداد ۲۰ميليارد دلارى با کره جنوبى منعقد کرد که بر اساس آن اين کشور چهار نيروگاه ۱۰۰ مگاواتى در امارات تاسيس خواهد کرد. مکان‌يابى و مطالعه تاسيس اولين نيروگاه هسته‌اى امارات چندى پيش در نزديکى مرز عربستان تعيين شده و قرار است اين نيروگاه در سال ۲۰۱۷ کار خود را آغاز کند. قرارداد هسته‌اى امارات با کره جنوبى با احتساب تعمير و نگهدارى و خدمات آن تا سقف ۴۰ ميليارد دلار افزايش خواهد يافت.
امارات همچنين با فرانسه و آمريکا قراردادهاى هسته‌اى به امضا رساند و برنامه هسته‌اى خود را صلح آميز عنوان کرده که زير نظر آژانس بين‌المللى انرژى اتمى فعاليت خواهد کرد. امارات پس از انعقاد قرارداد هسته‌اى با آمريکا، فرانسه و کره جنوبى اقدام به امضا منع اشاعه سلاح‌هاى کشتار جمعى کرد.
العطيبه تاکيد کرد: امارات براى انجام فعاليت هسته‌اى خود با آمريکا مذاکراتى آغاز کرده و آن را دنبال خواهد کرد. وى اضافه کرد: انتظار مى‌رود که کنسرسيوم کره‌اى بتواند در سال ۲۰۱۷ که موعد راه اندازى اولين نيروگاه هسته‌اى امارات است، به وعده خود عمل کند.
قطر
درهمین حال یک مقام دولتی در قطر از آغاز تحقیقات در زمینه ساخت نیروگاه هسته‌ای در این کشور با اهداف صلح آمیز خبر داده است. راشد احمد راشد الکواری، مدیر بخش کنترل تشعشعات هسته‌ای و مواد شیمیایی وزارت محیط زیست قطر، اعلام کرد: این کشور گام‌های نخست را در راه بهره گیری از انرژی هسته‌ای بر می‌دارد. گفته می‌شود فرانسه و روسیه هرکدام یک نیروگاه هزار مگاواتی برای قطر می‌سازند.
مصر
مصر نیز ماه گذشته اعلام کرد که حسنی مبارک درخصوص ساخت نیروگاه هسته‌ای تصمیم قاطع گرفته و محل آن نیز در منطقه الضبعه واقع در 150 کیلومتری اسکندریه خواهد بود.
سخنگوی ریاست جمهوری مصر با اشاره به اینکه این نیروگاه هسته‌ای مصر از سال 2019 برق تولید می‌کند، افزود: قبل از پایان سال جاری ساخت این نیروگاه به مناقصه جهانی گذاشته می‌شود. به دنبال قطعی‌های پی در پی برق در مصر به علت کمبود گاز، این کشور تصمیم گرفته به جای استفاده از نفت وگاز، بیشتر از انرژی‌های نو مانند انرژی هسته‌ای و خورشیدی استفاده کند.
مصر همچنین قصد دارد تا سال 2025 میلادی سه نیروگاه هسته‌ای دیگر بسازد. بر اساس گزارش‌های مقامات مصری ذخایر نفت و گاز این کشور تا 30 سال آینده تمام می‌شود.
مصر پارسال با موسسه‌های بین المللی کشورهای استرالیا، آمریکا و فرانسه برای خدمات مشاوره ای درباره انرژی هسته‌اى توافقنامه همکاری امضا کرده بود. بر اساس گزارش‌های مقامات مصری قدرت تولید برق این کشور از 23 هزار و 500 مگاوات کنونی تا سال 2025 به 4 هزار مگاوات خواهد رسید.
دیگر کشورها
علاوه بر این کشورها که برنامه‌های هسته‌ای خود را به طور رسمی اعلام کرده‌اند، کشورهای دیگر منطقه نیز در فکر راه‌اندازی نیروگاه‌های هسته‌ای هستند. آمریکایی‌ها به عراق پیشنهاد کرده‌اند که در 5 نقطه این کشور از جمله به ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای اقدام کنند.
همچنین احداث نیروگاه هسته‌ای جدید ارمنستان تا دو سال دیگر آغاز می‌شود. این کشور که در حال حاضر یک نیروگاه هسته‌ای دارد اعلام کرده است که تا قبل از توقف کار این نیروگاه در سال 2016 نیروگاه جدیدی با کمک روسیه خواهد ساخت.
این درحالی است که ترکیه هم با کمک روسیه و کره جنوبی دو نیروگاه هسته‌ای می‌سازد و مناقصه آن هم برگزار شده است. در عین حال پاکستان هم برنامه‌های هسته‌ای خاص خود را دارد و از ظرفیت بالفعل و بالقوه‌ای در این بخش برخوردار است.
دولت یمن نیز با هدف همکاری در احداث نیروگاه هسته‌ای تولید برق طی 10 سال آینده، توافقنامه‌ای را با یک شرکت آمریکایی امضا کرد. الجزایر نیز توافقنامه همکاری درخصوص انرژی هسته‌ای با آمریکا را انعقاد کرده است.
مراکش هم اعلام کرد که برای همکاری در توسعه راکتورهای هسته‌ای، قراردادی با کشور فرانسه امضا کرده است.
اپیدمی هسته‌ای
کشورهای خاورمیانه بر استفاده هر چه بیشتر از انرژی هسته‌ای اصرار می‌ورزند. کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در آخرین نشست مشترک خود که در سال 2009 برگزار شد، بر افزایش تلاش‌ها در زمینه بهره گیری صلح آمیز از انرژی هسته‌ای تاکید کرده بودند.
برخی از تحلیل‌گران این تلاش‌ها را به دغدغه‌های امنیتی مربوط می‌دانند. این تحلیل‌گران معتقدند کشورهای خاورمیانه در واکنش به برنامه هسته‌ای ایران، تلاش گسترده ای برای گسترش برنامه هسته‌ای خود آغاز کرده‌اند. از سوی دیگر برخی این موضوع فراگیر را به کمبود انرژی‌های پاک در خاورمیانه مربوط می‌دانند. خاورمیانه با بحران آب مواجه است و کشورهای خاورمیانه نمی‌توانند به استفاده جدی از منابع آب برای تولید برق امید چندانی داشته باشند. وابستگی این کشورها به سوخت‌های فسیلی امری است که نگرانی‌هایی را برای این کشورها ایجاد کرده است. علاوه بر مشکلات این سوخت‌ها، منابع انرژی فسیلی خاورمیانه دیرپا نیستند و در دهه‌های آینده به پایان خواهد رسید. به نظر می‌رسد تلاش کشورهای خاورمیانه برای شروع برنامه‌های هسته‌ای و ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای در پاسخ به این دغدغه باشد که با پایان سوخت‌های فسیلی این کشورها به لحاظ انرژی وابسته کشورهای غربی خواهند شد.
نظر شما :