پیام صلح و دوستی در شکل و شمایل نظامی

دیپلماسی ایرانی: مانور پنج روزه پیامبر اعظم 5، در آب های خلیج فارس و تنگه هرمز انجام شد. در این مانور از قطر نیز به عنوان عضو ناظر دعوت به عمل آمده بود. گرچه پیام این مانور صلح و دوستی و امنیت برای منطقه و کشورهای منطقه خلیج فارس اعلام شد، اما باید پرسید که این پیام تا چه اندازه برای کشورهای این حوزه قابل فهم بوده است؟

سرهنگ عبدالرحيم ابراهيم الجناحی يکی از فرماندهان نظامى قطر در این ارتباط گفته است که: "مانورهايى که سپاه پاسداران ايران در آب‌های خليج فارس برگزار می‌‌کند خطری برای منطقه به شمار نمی‌‌رود."

به نظر می‌رسد که قطر پیام دوستی ایران را به خوبی از این مانور درک کرده است اما مقامات نظامی دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس نه تنها اظهاراتی مشابه قطر نداشتند بلکه آغاز مانور پیامبر اعظم 5 همزمان با ادامه نگرانی کشورهای منطقه از برگزاری مانورهای مکرر ایران بود.

رسانه‌های مختلف عربی با انعکاس نگرانی کشورهای منطقه از این مانور به مانند مانورهای گذشته، بر این نکته تاکید داشتند که ایران با این مانورها به استقبال بحران در منطقه می‌رود. اکثر رسانه‌های تندروی عربی مانورهای نظامی ایران در خلیج فارس را با احتمال بستن تنگه هرمز توسط ایران در ارتباط دانسته و مدام ایران را متوجه زیان‌های فراوان ناشی از این اقدام می‌کردند.

یکی از وجوه اهمیت مانور نظامی پیامبر اعظم، تجهیزات جدید نظامی مورد استفاده در آن بود اما بسیاری از تحلیل‌گران زمان برگزاری این مانور را نیز از دلایل اهمیت آن ارزیابی کردند. به اعتقاد این تحلیل‌گران در مقطع کنونی که بحث هسته‌ای ایران هنوز در قالب دیپلماسی به جایی نرسیده است و با اعلام استراتژی جدید هسته‌ای امریکا، ایران و کره شمالی از مصونیت در برابر حمله هسته‌ای این کشور مستثنی شده‌اند، همچنین در منطقه روند درگیری و تنش میان اسرائیل و گروه‌های فلسطینی در حال افزایش است، می‌توان برگزاری این مانور را دارای اهمیت دانست.

برگزاری هر مانور نظامی در نهاد و اساس خود به معنای نشان دادن توان دفاعی و نظامی یک کشور و در قالب بازدارندگی تفسیر می‌شود، با این وجود در هر بار برگزاری مانور از سوی ایران، تهرات تلاش دارد پیام دوستی و صلح را از برگزاری مانورهای کشور به گوش کشورهای منطقه به ویژه کشوهای خلیج فارس برساند که به نظر می‌رسد این تلاش با توجه به ماهیت متفاوت مانورهای نظامی با پیام صلح و دوستی، چندان موفقیت آمیز نبوده است.

قطر و حمایتی از جنس منافع

نکته دیگر موضع متفاوت قطر در بین کشورهای عرب خلیج فارس است؛ در این ارتباط به روشنی قابل درک است که قطر و ایران روابط در حال توسعه دارند و این در راستای تلاشی است که دوحه برای رقابت سیاسی با عربستان سعودی از یک سو و بهره مندی از مزایای فراوان همکاری و اتحاد با ایران در بعد اقتصادی و امنیتی از سوی دیگر دارد.

به عقیده بسیاری از صاحب نظران مسائل خلیج فارس، قطری‌ها مایل‌اند در قالب دیپلماسی، همچنان شرایط برای اختلاف دیدگاه ایران و کشورهای عرب خلیج فارس فراهم باشد. در عین حال برای قطری‌ها اهمیت دارد که همچنان بهره بردای یک سویه از منابع پارس جنوبی را ادامه دهد.

به نظر می‌رسد که نه مواضع و تلاش‌های قطری‌ها و نه تاکید ایران بر پیام صلح و دوستی و برادری رزمایش‌های گوناگون نظامی در منطقه، چندان مورد استقبال کشورهای حوزه خلیج فارس واقع نمی‌شود.

شاید کشورهای منطقه بیش‌تر از آن که درک دوستی و برادری از رزمایش‌های ایران داشته باشند، درک تهدید را داشته یا حداقل نسبت تهدید را به این مانورهای ایران بزنند.