نفوذ نرم آمریکا در سایه بحران رهبری آینده عراق

نویسنده: علیرضا دمیرچی؛ کارشناس مسائل غرب آسیا

دیپلماسی ایرانی: ششمین انتخابات پارلمانی عراق در تاریخ ۱۱ نوامبر ۲۰۲۵ برگزار می‌‌‌شود. این انتخابات در شرایطی برگزار خواهد شد که تنها چند ماه از جنگ دوازده روزه میان ایران با رژیم صهیونیستی و آمریکا گذشته است. این موضوع صحنه رقابت میان گروه‌‌‌ها و احزاب حامی محور مقاومت و احزاب با پشتوانه آمریکا را برجسته‌‌‌تر از دوره‌‌های گذشته خواهد کرد. از طرفی نیز فساد، ناکارآمدی دستگاه‌‌‌های دولتی، نرخ بیکاری بالا و امثال آن، ناامیدی را در عموم جامعه خصوصا قشر جوان رقم زده است. مسئله‌‌‌ای که احتمالا با عدم مشارکت جوانان به عنوان ۳۵ درصد از جمعیت کشور و نزدیک به ۷۲ درصد از واجدان شرایط رأی دادن مواجه خواهد شد.

در چنین شرایطی احزاب و جریانات سیاسی بدون تغییر خاصی در ترکیب ایده‌‌ها، برنامه‌‌ها و به‌ویژه رهبران با همان روند سابق وارد فرآیند انتخابات شده‌‌اند. موضوعی که چشم‌‌انداز مثبتی به عموم مردم این کشور ارائه نمی‌‌‌دهد و احتمال عدم مشارکت در انتخابات را بالا می‌برد. این عدم همراهی، چالش جدی نبود رهبرانی جدید در این کشور و نیاز به ظهور رهبرانی با کارآمدی بالا در انتخابات‌‌های آینده را بیش از پیش نمایان می‌‌کند. این چالش در وضعیتی که نظام آموزشی عمومی و عالی عراق به دلایلی چون فساد، ناامنی و بی‌‌‌ثباتی سیاسی، عدم تناسب آموزش با فضای شغلی و وجود مشکلات زیرساختی به خوبی به تربیت رهبرانی توانمند قادر نیست، چشم انداز ظهور رهبران جدید را با ابهامات جدیدی روبه‌رو کرده است. در چنین شرایطی آمریکا با بهره‌‌‌برداری از این چالش به دنبال دستیابی به اهداف خود است. ایالات متحده با استفاده از دیپلماسی آموزشی و مجموعه‌‌‌ای از برنامه‌‌های آموزشی و فرهنگی از دوران پیش‌‌دبستانی تا دانشگاه به دنبال توسعه نفوذ نرم خود در عراق است.  

در دیپلماسی آموزشی آمریکا، یک عراقی از سن ۴ یا ۵ سالگی در مدارس، دانشگاه‌‌‌ها، سازمان‌‌های آموزشی غیرانتفاعی و شتاب‌‌دهنده‌های کسب و کار تحت تعلیم قرار می‌‌‌گیرد. خروجی این دستگاه آموزشی، افرادی است که کاملا در چارچوب فکری غربی می‌اندیشند.
 

  بردار دیپلماسی آموزشی آمریکا در ‌بخش‌های مختلف زندگی عراقی‌‌‌ها

از آن‌‌‌جا که تحصیل در این مدارس، دانشگاه‌ها و امثال آن به پرداخت هزینه بالایی نیازمند است و عمده مردم عراق به پرداخت هزینه‌‌‌های آن قادر نیستند؛ به نظر می‌‌‌رسد ایالات متحده به دنبال تربیت رهبرانی است که از درون طبقه مرفه جامعه عراق بیرون آمده‌‌اند. طبقه‌ای که هرگز از چالش‌‌‌های زندگی طبقه مستضعف جامعه این کشور مطلع نیست و با آموزش‌‌های آمریکایی‌‌ها تبدیل به فردی می‌‌شود که با پیروی از ارزش‌‌‌های لیبرالی، به طور مستقیم یا غیرمستقیم منافع این کشور را در عراق پیروی می‌کند.

منافعی که تضعیف و نابودی گفتمان مقاومت را هدف قرار داده و به دنبال انحلال و نابودی حشد شعبی و سایر گروه‌‌‌های مقاومت، قطع روابط اقتصادی ایران با عراق و استحاله فرهنگی شیعه در این کشور است. از این طریق، ایالات متحده می‌‌تواند فضا را برای استعمار اقتصادی و سیاسی عراق از راه به دست گرفتن بازارهای عراق با صادرات محصولات آمریکایی، به دست آوردن ساده فرصت‌های سرمایه‌گذاری بر منابع نفت و گاز، عادی‌‌‌سازی روابط این کشور با رژیم صهیونیستی و تبدیل کشور عراق به محلی برای تهدید امنیت ملی ایران فراهم کند.