فرصتی که از دست رفت
خطاهای استراتژیک زلینسکی و آموزه‌هایی برای ایران
نویسنده: مسعد سلیتی، وکیل دادگستری
دیپلماسی ایرانی: دیدار دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا و ولودیمیر زلینسکی، همتای اوکراینی‌اش در کاخ سفید با دست دادن، لبخند و تمجیدهای متقابل آغاز شد اما همه‌چیز در یک‌لحظه تغییر کرد. قرار بود این نشست در کاخ سفید گامی به‌سوی صلح میان اوکراین و روسیه باشد، اما به بحثی تندتبدیل شد که سرنوشت کیف را در هاله‌ای از ابهام قرارداد. زلینسکی در دیدار با ترامپ اهداف کلیدی شامل تقویت روابط استراتژیک با ایالات‌متحده، افزایش کمک‌های نظامی و امنیتی از سوی آمریکا در برابر تهدیدات روسیه، پیشبرد فرآیند صلح در شرق اوکراین، جلب حمایت اقتصادی و مالی آمریکا برای کمک به بهبود اقتصاد اوکراین، افزایش همکاری‌های انرژی‌ای با آمریکا به‌ویژه درزمینهٔ صادرات گاز طبیعی، بهبود تصویر بین‌المللی اوکراین و حل مسائل مربوط به جو بایدن و هانتر بایدن داشت. بااین‌حال، این دیدار تحت تأثیر جنجال‌های سیاسی داخلی آمریکا قرار گرفت و زلینسکی نتوانست به‌طور کامل از این فرصت برای پیشبرد اهداف خود استفاده کند. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت درک پیچیدگی‌های سیاسی داخلی کشورهای قدرتمند در دیپلماسی بین‌المللی و نقش قدرت‌های بزرگ در تعیین سرنوشت کشورهایی مانند اوکراین را برجسته می‌کند. این دیدار در کاخ سفید می‌توانست یک فرصت استثنایی برای پیشبرد اهداف ملی اوکراین باشد، اما به نظر می‌رسد که زلینسکی نتوانست به‌طور مؤثر از آن استفاده کند.
دیدار رهبران کشورها با یکدیگر، به‌ویژه در سطحی مانند کاخ سفید، فرصتی بی‌مانند برای پیشبرد منافع ملی و ایجاد روابط سازنده است، که به دلیل برخی خطاهای استراتژیک، نتوانست به نتایج مطلوب برسد.
از مهم‌ترین خطاهای استراتژیک زلینسکی در این دیدار عدم تمرکز بر اولویت‌ها و مسائل کلیدی اوکراین مانند صلح، کمک‌های نظامی و همکاری‌های استراتژیک بود همچنین وی با غفلت از میانجی‌گری آمریکا و نفوذ ترامپ برای فشار بر روسیه فرصت کاهش تنش‌ها و پیشبرد صلح را از دست داد. ناکامی در جلب حمایت بیشتر آمریکا برای افزایش کمک‌های نظامی و اقتصادی به اوکراین ازجمله خطاهای اصلی زلینسکی بود. او نتوانست به‌طور مؤثر از ترامپ برای افزایش کمک‌های نظامی و اقتصادی به اوکراین استفاده کند. این کمک‌ها برای مقابله با تهدیدات روسیه و تقویت اقتصاد اوکراین حیاتی بودند.
زلینسکی با عدم استفاده از فرصت دیدار با ترامپ برای بهبود روابط دوجانبه و ایجاد پایه‌های محکم‌تر برای همکاری‌های آینده راهبردی‌ترین خطای خود را مرتکب شدند امری که به ناکامی در جلب حمایت ملموس آمریکا برای افزایش کمک‌های حیاتی نظامی و اقتصادی به اوکراین و ارائه تصویری ضعیف از رهبری و کاهش اعتبار داخلی و بین‌المللی‌اش شد. خطاهای زلینسکی در دیدار با ترامپ پیامدهای کلانی برای اوکراین و وی خواهد داشت، عدم استفاده از این فرصت باعث شد که تنش‌ها در منطقه ادامه و اوکراین نتواند به پیشرفت‌های قابل‌توجهی درزمینهٔ صلح دست یابد، نیز این موضوع عاملی خواهد شد که اوکراین نتواند به‌اندازه کافی از حمایت آمریکا بهره‌مند شود و همچنان با چالش‌های امنیتی و اقتصادی مواجه باشد، از سوی دیگر این موضوع تضعیف موقعیت زلینسکی در حادترین دوران اوکراین را سبب شد که نیازمند رهبری مؤثر است؛ اما مهم‌ترین پیامد را می‌توان عدم پیشرفت روابط دو کشور درزمانی که اوکراین به دلیل تهدیدات روسیه و بحران در شرق، نیازمند حمایت جلب حمایت نظامی و امنیتی بیشتر و قوی‌تر از سوی آمریکا بود.
این خطاهای زلینسکی آموزه‌های ارزشمند برای ایران در تعامل با قدرت‌های بزرگ، به‌ویژه ایالات‌متحده، روسیه و چین ارائه می‌دهد. ایران باید پیش از هر مذاکره‌ای پیچیدگی‌های سیاسی داخلی قدرت‌ها را درک و فضای سیاسی داخلی کشور مقابل را تحلیل کند. زلینسکی به دلیل نادیده گرفتن جنجال‌های داخلی آمریکا، در دام آن گرفتار شد. ایران می‌تواند با شناخت دقیق این پویایی‌ها، از تأثیرگذاری بازی‌های سیاسی داخلی یا بین‌المللی بر اهداف خود جلوگیری کند. زلینسکی در این دیدار با عدم تمرکز بر اولویت‌های ملی، فرصت تأثیرگذاری را از دست داد. ایران باید در هر تعاملی با قدرت‌های بزرگ، اهداف کلیدی (مانند رفع تحریم‌ها، رشد و توسعه اقتصادی و امنیت منطقه‌ای) را مشخص و از انحراف به مسائل فرعی پرهیز کند.
بهره‌برداری از فرصت‌های میانجی‌گری یکی دیگر از آموزه‌هاست، زلینسکی از ظرفیت میانجی‌گری آمریکا غافل شد. ایران می‌تواند در مواجهه با تنش‌ها با کشورهای منطقه و غرب، از قدرت‌های بزرگ (روسیه یا چین) به‌عنوان اهرم فشار یا میانجی، با حفظ استقلال استراتژیک خود استفاده کند.
زلینسکی درزمانی که اوکراین به‌شدت به حمایت ایالات‌متحده نیاز داشت فرصت تقویت روابط با آمریکا را از دست داد. ایران نیز باید در تعامل با قدرت‌ها، زمان‌بندی را مدنظر قرار دهد و از موقعیت‌های مناسب برای ایجاد همکاری‌های پایدار، بدون آنکه به وابستگی منجر شود، بهره ببرد.
زلینسکی تحت تأثیر فضای احساسی و جنجال‌های داخلی آمریکا قرار گرفت. ایران باید با رویکردی عمل‌گرایانه و به‌دوراز تصمیمات احساسی یا ایدئولوژیک، منافع ملی را در اولویت قرار دهد. ضعف زلینسکی در نمایش اقتدار در دیدار با ترامپ، اعتبار او را خدشه‌دار کرد. ایران باید در دیپلماسی خود با قدرت‌های بزرگ، عمل‌گرا و با برنامه، هدفمند و حرفه‌ای، عمل کند و از رفتارهای نمایشی اقتدار با این قدرت‌ها پرهیز کند.
دیدار زلینسکی با ترامپ در کاخ سفید می‌توانست فرصتی استثنایی برای پیشبرد اهداف صلح، توسعه و رشد اوکراین باشد. بااین‌حال، به نظر می‌رسد که زلینسکی نتوانست به‌طور مؤثر از این امکان ویژه استفاده کند. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت برنامه‌ریزی دقیق و تمرکز بر مسائل کلیدی در دیدارهای دیپلماتیک است.
ایران در تعامل با ابرقدرت‌ها باید با درک توانایی تأثیرگذاری آن‌ها بر سیاست‌های داخلی و خارجی کشورها در مقیاس منطقه‌ای و جهانی با برنامه‌ریزی دقیق، استفاده هوشمندانه از فرصت‌ها و تمرکز بر اهداف استراتژیک عمل کند و تحت تأثیر رفتارهای احساسی، شخصی و ایدئولوژیکی یا بازی‌های سیاسی داخلی و بین‌المللی قدرت‌های بزرگ قرار نگیرد و از هر فرصتی برای پیشبرد منافع ملی خود استفاده کند.
نظر شما :