جنگجویان تحریرالشام بازیچه دست سیاستمدار کهنه‌کاری چون اردوغان

دیپلماسی ایرانی: رئیس‌جمهوری ترکیه در دیدار با احمد الشرع رئیس جمهوری موقت سوریه در آنکارا در ۱۵ بهمن ماه، تاکید کرد که ترکیه آماده کمک به سوریه در مبارزه با شبه‌نظامیان کرد و داعش است. آنها درباره گام‌هایی که بزعم ترکیه باید علیه سازمان تروریستی تجزیه‌طلب و حامیان آن که شمال شرقی سوریه را اشغال کرده‌اند، گفت‌وگو کردند.

ترکیه آمادگی خود را برای حمایت لازم از سوریه در مبارزه با تمام اشکال تروریسم، چه پ‌ک‌ک و چه داعش اعلام کرد. رئیس جمهور ترکیه تأکید کرد که در زمینه اداره اردوگاه‌های شمال شرق سوریه در کنار دمشق خواهد بود.‌

در واقع مساله اصلی ترکیه رفع تهدیدات کردها به بهانه حمایت آنان از پ ک ک است. در حالی که کردهای سوریه بارها اعلام کرده اند که از پ ک ک حمایت نمی کنند. در این دیدار اردوغان هیچ گونه نگرانی از بمبارانهای اسرائیل به استحکامات دفاعی و پایگاهها و تاسیسات نظامی سوریه در آستانه پیشروی جنگجویان هیئت تحریر شام انجام داد، ابراز نکرده است، زیرا این را به نفع ترکیه هم می داند که در جنوب با کشوری همسایه است که قدرت و توان نظامی پیشین را ندارد. 

اکنون سوریه در اختیار ترکیه قرار دارد و می تواند بخشی از قلمرو امپراتوری سابق عثمانی را که ترکیه در آرزوی دست یافتن بدان است، بروی ترکیه بگشاید. در صحنه سیاست و دیپلماسی، جنگجویان هیئت تحریر الشام، بازیچه ای دست سیاستمداران کهنه کاری چون رجب طیب اردوغان هستند. 

در همه دوره هایی که رجب طیب اردوغان در نقاط مرزی ترکیه با سوریه بویژه در شمال شرقی سوریه کردهای سوریه را متهم به همکاری با پ ک ک می کرد، در صدد دیوار کشی مرزی با سوریه نبوده است، منطقه ای که دشت هموار است، در حالی که مرزهای امن مشترک با ایران را در نقاط کوهستانی دیوار کشی کرده است.

این نشان می دهد که ترکیه در صدد روی کار آمدن گروههای جنگجویانی است که در صحنه سیاسی می توانند به بازی گرفته شوند. اینجا صحنه بازی ترکیه است. از این رو ترکیه دائما از لغو تحریمهای غرب علیه هیئت تحریر الشام سخن می گوید. گروهی که در دوره حکومت اسد از طرف ترکیه حمایت می شدند. لغو تحریمهایی که ترکیه خواستار آن است، برای منافع ملی ترکها مورد نظر است تا مردم سوریه، زیرا در این صورت سیل کالاهای مصرفی و سرمایه ای ترکیه است که به سوریه سرازیر خواهد شد تا بازارها را در اختیار گیرد و به تورم و رکود در ترکیه خاتمه دهد. 

حتی در دوره حکومت بشار است، ترکیه سعی کرده بود روابط خود  با سوریه را از سرگیرد تا بتواند بازارهای سوریه را در دست گیرد. مقرر شده است بنا به دعوت احمد الشرع اردوغان از سوریه دیدار داشته باشد. آقای اردوغان با تمجید از «تعهد قوی» رهبر سوریه برای «مبارزه با تروریسم»، گفت که «حمایت مالی و غیرمالی جهان عرب و اسلام» از رهبری جدید در سوریه مهم است.‌ 

طبیعی است که اکنون سوریه نه برای جهان عرب و نه اسرائیل خطر بالقوه ای محسوب نمی شود. زیرا اسرائیل قبلا توان نظامی آن را از بین برده است و روسیه هم بیشتر به عنوان ناظر، ایفای نقش کرده تا در آینده هم روابط خود را با اسرائیل و هم حکومت جدید سوریه تقویت و به حفظ پایگاههای نظامی در طرطوس و لاذقیه دست یابد .

احمد الشرع در صدد است با حزب الله به رویارویی برخیزد و در این راه مبارزه با حزب الله و مواد مخدر را تواما هدف قرار داده است. مواد مخدر کاپتاگون داستانی پیچیده دارد و جریانی خانمانسوز برای منطقه است. در دوره سیطره داعش در منطقه شرق سوریه، قاچاق نفت تولیدی سوریه به ترکیه صورت می گرفت و در این جریان مشکوک نیروهای نظامی آمریکایی دخالت داشتند. اکنون که دولت اسد سرنگون شده است، ترکیه تمایل زیادی به سرمایه گذاری در منابع نفتی سوریه دارد و قلمرو سوریه می تواند برای کریدورهای اقتصادی مورد نظر ترکیه و خطوط لوله انتقال انرژی برای ترکیه مناسب باشد. 

در این راستا کردهای شرق سوریه که خواهان خودمختاری هستند، می توانند برای ترکیه دردسر آفرین باشند و آن را از دسترسی به این منطقه محروم سازند. به همین سبب اتهام هواداری و همکاری کردهای سوریه با پ ک ک می تواند دست آویزی برای اعزام نیروهای ارتش آزادی بخش سوریه و کردهای مورد حمایت ترکیه به منطقه ای باشد که بزعم ترکها امنیت ترکیه را بخطر می اندازند.جلوگیری از تشکیل منطقه خودمختار کردها در شمال سوریه از اهداف چند دهه ای ترکیه در سوریه است.

هیئت تحریر الشام که با کمکهای ترکیه موفق به سقوط دولت اسد و بدست گرفتن زمام امور شده، خود را بدهکار ترکیه می داند. هیچ بحران دیگری به اندازه درگیری سوریه جایگاه ترکیه را در سیاست منطقه ای و بین المللی تعریف نکرده است. ترکیه ۸۲۲ کیلومتر مرز زمینی خود مشترک در جنوب شرقی با سوریه دارد. بنابراین سوریه نه تنها یک مسئله سیاست خارجی برای ترکیه بلکه یک مسئله داخلی است.از میان تمام بازیگران خارجی در سوریه، ترکیه ثابت قدم ترین حامی اپوزیسیون سوریه باقی مانده است. 

با توجه به هزینه های سنگین این درگیری برای ترکیه از نظر امنیتی، سیاسی و اقتصادی و به شکل ورود پناهندگان، این سیاست به طور فزاینده ای نامحبوب بوده است. پیش از سقوط اسد، چهار هدف کلیدی در سیاست ترکیه در قبال سوریه برجسته بود: بازگرداندن بخشی از پناهندگان سوری، امنیت مرزی، عقب راندن دستاوردهای سیاسی و ارضی نیروهای دموکراتیک سوریه به رهبری کردها؛ و گرفتن برخی امتیازات از رژیم برای گروه های مخالف سوری متحد خود در هر مذاکره. با سقوط رژیم، هدف چهارم منسوخ شده است. اما آنکارا تلاش خواهد کرد تا از طریق نفوذ در رهبران جدید در دمشق و ارتباط با جامعه عرب و قبایل عرب - در حالی که فشار نظامی بر نیروهای دموکراتیک سوریه را حفظ می کند، به اهداف دیگر خود دست یابد.اکنون دولت موقت سوریه با چالش های سیاسی و اقتصادی روبروست. ترکیب اعضای هیئت دولت موقت در بر گیرنده همه گروههای قومی و سیاسی نیست و برخی از آنها از شهروندان سوری هم نیستند. 

این یک چالش بزرگ برای ثبات سیاسی آینده سوریه است. جمعیت قابل توجه علویان سوریه که در حکومت اسدها نقش پر رنگی داشتند، اکنون با بی مهری دولت موقت روبرو شده و در برخی موارد با درگیری های قومی مواجه شده اند که می تواند برای ثبات سیاسی آینده سوریه زیان آور و بحران آفرین باشد.باز سازی سوریه مرحله ای دشوار در حیات سیاسی و اقتصادی حکومت آینده این کشور خواهد داشت.

مرحله باز سازی نیازمند دولتی با ثبات و مورد تایید اکثریت شهروندانی باید باشد که از تنوع دینی و قومی برخوردارند و ساخت یک دولت فراگیر در سایه ثبات سیاسی و مشارکت دادن همه نمایندگان اقوام و ادیان سوریه در حکومت خواهد داشت. بازسازی سوریه (ناشی از ویرانی های بمباران های روسیه) نیاز به سرمایه گذاری خارجی دارد و سرمایه گذاران خارجی (از کشورهای عربی یا غیر عربی) تا حصول اطمینان از ثبات سیاسی از ورود به این فضا امتناع خواهند کرد. حداقل تا تهیه و تدوین قانون اساسی جدید و انتخابات ریاست جمهوری که هیئت تحریر الشام قول داده است که حداقل به چهار سال زمان نیاز خواهد داشت، سوریه با نا آرامی روبرو خواهد بود.