دیپلماسی قاطع همچنان بهترین گزینه برای تعامل با تهران

نویسنده: باربارا اسلاوین Barbara Slavin

دیپلماسی ایرانی: پرونده یکی از بحران‌هایی که احتمالاً در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ روی میز دونالد ترامپ قرار خواهد گرفت، تصمیم‌گیری درباره برنامه هسته‌ای ایران است که به سرعت در حال پیشرفت است. با تضعیف شدید راهبرد «دفاع پیش‌دستانه» ایران از طریق بازیگران غیردولتی منطقه‌ای طی سال گذشته، تهران ممکن است وسوسه شود برای بازدارندگی در برابر حملات بیشتر اسرائیل یا احتمالا آمریکا، به توسعه سلاح‌های هسته‌ای رو آورد.

توصیه‌های سیاست‌گذاری، تقویت اجرای تحریم‌ها برای بازگرداندن ایران به میز گفتگو

دولت جدید ترامپ پیشاپیش اعلام کرده که قصد دارد فشارهای اقتصادی علیه ایران را با کاهش توانایی این کشور در صادرات نفت افزایش دهد. در کوتاه‌مدت، این رویکرد «فشار حداکثری 2» ممکن است به نتایجی دست یابد اما ایران مهارت‌های جدیدی در دور زدن تحریم‌ها کسب کرده است و بسیاری از پالایشگاه‌های کوچک چینی که نفت ایران را خریداری می‌کنند، در برابر تحریم‌های آمریکا مصون هستند. رویکرد بهتر این است که تهدید به اجرای شدیدتر تحریم‌ها به‌عنوان اهرمی برای بازگرداندن ایران به گفت‌وگو درباره کاهش تولید اورانیوم غنی‌شده با غنای ۶۰ درصد به‌طور قابل راستی‌آزمایی استفاده شود.

تشویق شفافیت و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی هسته ای برای افزایش شفافیت درباره برنامه هسته‌ای ایران ضروری است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، در ماه نوامبر پس از چندین ماه برای اولین بار به ایران سفر کرد تا به مسئله نظارت و سایر موضوعات مرتبط با فعالیت‌های گذشته هسته‌ای ایران بپردازد. دولت ترامپ باید به‌صراحت اعلام کند که همکاری بهتر ایران با آژانس و تصمیم ایران برای بهبود دسترسی آژانس به تأسیسات و اطلاعات مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای گذشته، تأثیر مثبتی بر آمادگی آمریکا برای مذاکره با ایران و ارائه تخفیف تحریم‌ها خواهد داشت.

میزبانی مذاکرات رسمی و مستقیم برای بررسی توافق هسته‌ای جدید

تماس با مقامات ایرانی برای گفت‌وگوهای مقدماتی درباره توافق هسته‌ای تازه باید در اولویت باشد. پیش از انتخابات آمریکا، ایران با برخی افراد که در دولت پیشین ترامپ در مسائل خاورمیانه فعالیت داشتند، تماس گرفته بود تا سیاست احتمالی آمریکا در قبال ایران در دوره دوم ترامپ را ارزیابی کند. این تماس‌ها باید ادامه یابد. گفت‌وگوها می‌تواند در عمان (که بطور سنتی میانجی دو طرف بوده است)، قطر (که تسهیل‌کننده توافق موقت آمریکا و ایران در سال ۲۰۲۳ بود)، وین، ژنو یا نیویورک برگزار شود. ایده‌آل این است که این مذاکرات به‌طور مستقیم و نه از طریق واسطه‌ها انجام شود تا سوءتفاهم‌ها به حداقل برسد.

تدوین یک «برنامه اقدام ترامپ»

یک جدول زمانی واقع‌بینانه برای افزایش نظارت، کاهش مشخص برنامه هسته‌ای و تخفیف تحریم‌ها، از جمله آزادسازی درآمدهای نفتی ایران که همچنان در بانک‌های خارجی مسدود شده‌اند برای تجارت مواد غذایی و دارویی، پیشنهاد دهید. بازگرداندن برجام اولیه واقع‌بینانه نیست زیرا بسیاری از مهلت‌های تعیین‌شده در این توافقنامه منقضی شده‌اند. ایران احتمالاً محدودیت‌های قدیمی در ذخایر و سانتریفیوژها را نخواهد پذیرفت اما می‌تواند اقداماتی انجام دهد که زمان لازم برای تولید سوخت به اندازه ساخت یک بمب را از دوره «گریز» کنونی که تنها چند روز است، به چندین ماه افزایش دهد. هر توافق جدیدی می‌تواند به‌جای برجام ۲ به‌عنوان «برنامه عملیاتی ترامپ» نام‌گذاری شود و معماران آن می‌توانند پیشنهاد کنند که ترامپ برای دستیابی به این توافق برنده جایزه نوبل شود – در واقع، این می‌تواند «لحظه نیکسون – چین» برای رئیس‌جمهوری منتخب باشد.

مسائل امنیت منطقه‌ای را در دستور کار قرار دهید

دستور کار را به مسائل منطقه‌ای گسترش دهید و ایران را تشویق کنید که به حملات موشکی اخیر اسرائیل به ایران پاسخ ندهد. همچنین باید ایران ترغیب شود که حمایت از متحدان خود در محور مقاومت، که در حال حاضر به شدت تحت فشار هستند، کاهش دهد و رویکردی سازنده‌تر و مسالمت‌آمیزتر در کمک به فلسطینی‌ها اتخاذ کند، از جمله پذیرش رسمی راه‌حل دو‌ کشوری. بهتر خواهد بود اگر دولت ترامپ بلافاصله اقدامات احتمالی اسرائیل برای الحاق رسمی کرانه باختری و جابه‌جایی جمعیت در غزه را تأیید نکند.

درگیر کردن متحدان عرب در سیاست جدید درباره ایران

در سیاست‌گذاری نسبت به ایران، به نظرات متحدان عرب ایالات متحده به همان اندازه یا بیشتر از اسرائیل توجه کنید. در دوران قبلی ریاست جمهوری ترامپ، کشورهای عربی قدرتمندی همچون عربستان سعودی و امارات متحده عربی از تصمیم او برای خروج از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران استقبال کردند. اما این اشتیاق زمانی کاهش یافت که ایران با حمله به اهداف عربی، از جمله یک مجتمع پالایش نفت عمده سعودی، پاسخ داد و ترامپ از متحدان عرب خود دفاع نکرد. تا حدی به همین دلیل، اماراتی‌ها و سعودی‌ها روابط خود را با ایران بهبود بخشیده‌اند و به دنبال یک رویارویی جدید میان ایران و ایالات متحده یا ایران و اسرائیل نیستند که منطقه را بیشتر بی‌ثبات کند و بر برنامه‌های توسعه اقتصادی بلندپروازانه آن‌ها تأثیر منفی بگذارد.

دستیابی به آتش‌بس پایدار در غزه و لبنان

رسیدن به یک آتش‌بس معتبر در این مناطق فشار بر ایران برای ادامه حمایت از حماس و حزب‌الله را کاهش خواهد داد و به حوثی‌ها اجازه می‌دهد حملات به کشتی‌رانی تجاری در دریای سرخ را متوقف کنند. به ایران نقشی در کنفرانس‌های بین‌المللی درباره امدادرسانی و بازسازی برای غزه و لبنان بدهید.

پایان دادن به حملات سایبری و طرح‌های ترور

برپایه گزارش ها، ایران تلاش کرد با هک حساب‌های مرتبط با ترامپ در انتخابات آمریکا مداخله کند و وزارت دادگستری ایالات متحده اخیراً اتهاماتی را علیه سه فردی مطرح کرد که گفته می‌شود در طرح‌های ترور ترامپ در تلافی ترور سردار قاسم سلیمانی در سال ۲۰۲۰ در بغداد دست داشته‌اند. گفت‌وگو با کشوری که درگیر چنین اقداماتی باشد دشوار است، اما به خاطر صلح منطقه‌ای، واشنگتن و تهران باید تلاش هماهنگی برای پایان دادن به این اقدامات انجام دهند.

کم‌اهمیت جلوه دادن «گزینه نظامی»

به توصیه به اسرائیل برای خودداری از بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران ادامه دهید و تجهیزات لازم برای حمله به سایت‌های عمیقاً زیرزمینی را در اختیار آن‌ها قرار ندهید. دیگر برای نابودی برنامه هسته‌ای ایران از طریق اقدام نظامی دیر شده است و در واقع، حملات نظامی احتمالاً تنها انگیزه ایران برای خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و ساخت تسلیحات را افزایش می‌دهد. تنها دیپلماسی در گذشته موفق به کاهش این برنامه شده و دیپلماسی قاطع همچنان بهترین گزینه برای قانع کردن ایران به عدم عبور از آستانه تسلیحات هسته‌ای باقی می‌ماند.

منبع: استیمسون / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱