با وجود همه مشکلات
با بازگشت ترامپ ایران گزینه‌های خود را بررسی می‌کند
نویسنده: یگانه تربتی
دیپلماسی ایرانی: بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید موجب شکل‌گیری بحث‌های داغی در داخل ایران شده است؛ جایی که کارشناسان و مقامات به‌صورت علنی در حال بررسی این موضوع هستند که آیا باید با دولت او مذاکره کنند یا موضعی خصمانه‌تر اتخاذ کنند و حتی احتمالاً به سمت ساخت بمب هسته‌ای پیش بروند.
در روزهای پس از انتخابات، برخی مقامات ایرانی با احتیاط اشاره کرده‌اند که مایل به مذاکره هستند، هرچند جناح‌های تندروتر با مذاکرات مخالف هستند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، این هفته در حاشیه نشست هیئت دولت به خبرنگاران گفت: «کانال‌های ارتباطی بین ما و آمریکایی‌ها همچنان وجود دارد.» خبرگزاری‌ها این سخنان را گزارش کردند.
هیئت نمایندگی ایران در سازمان ملل روز پنجشنبه از اظهار نظر درباره گزارش نیویورک تایمز مبنی بر دیدار ایلان ماسک، متحد ترامپ، با سفیر ایران در سازمان ملل در روز دوشنبه در نیویورک خودداری کرد. در این گزارش آمده بود که این دیدار به درخواست ماسک و با محوریت چگونگی کاهش تنش‌ها بین تهران و واشنگتن انجام شده است.
ماسک به درخواست برای اظهار نظر پاسخ نداد و مشخص نیست که آیا ترامپ این دیدار را تأیید کرده است یا نه.
دادستان‌های فدرال روز جمعه اعلام کردند که سه نفر در طرحی ادعایی از سوی ایران برای قتل افرادی در ایالات متحده متهم شده‌اند، از جمله تلاشی آشکار برای ترور ترامپ در زمان کارزار انتخاباتی او برای دور دوم ریاست جمهوری.
با این حال، ترامپ در اظهارات اخیر خود گفته است که او «دوست دارد ایران بسیار موفق باشد.»
او ماه گذشته در مصاحبه‌ای با پادکست راست‌گرای PBD نیز گفت: «تنها مسئله این است که آنها نمی‌توانند سلاح هسته‌ای داشته باشند.»
در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، او راهبردِ «فشار حداکثری» را علیه ایران دنبال کرد. این راهبرد، دربردارنده خروج از توافقی بود که برنامه هسته‌ای ایران را محدود می‌کرد، همچنین بازگرداندن تحریم‌ها و صدور دستور حمله‌ای که به هدف قرار گرفتن قاسم سلیمانی، فرمانده برجسته ایرانی، منجر شد. ترامپ ادعا کرد که توافق هسته‌ای که توسط دولت باراک أوباما، رئیس جمهوری پیشین، امضا شده بود، طیف کامل تهدیدات ایران از جمله موشک‌های بالستیک و حمایت از شبه‌نظامیان متحد در منطقه را پوشش نمی‌داد.
اما برای رهبران ایران، سیاست‌های غیرقابل پیش‌بینی ترامپ و همچنین تمایل او برای دیده شدن به‌عنوان یک معامله‌گر ماهر، نشانه‌هایی است که چه بسا دیپلماسی همچنان امکان‌پذیر باشد. به گفته تحلیل‌گران، اتخاذ موضعی تهاجمی‌تر نیز خطر افزایش درگیری با اسرائیل را به همراه دارد، آن هم اکنون که این دو دشمن جنگ سایه‌وار طولانی‌مدت خود را به‌صورت علنی دنبال می‌کنند.
دیاکو حسینی، تحلیل‌گر سیاست خارجی مستقر در تهران، می گوید: «در حال حاضر، در ایران حالت احتیاط حاکم است.» او افزود که رهبری ایران نمی‌خواهد «در این مرحله رابطه خصمانه ای با ترامپ داشته باشد»، اما همچنین تمایلی به «استقبال فوری» از بازگشت او به قدرت هم ندارد.
او افزود: «از طرف ایران، پنجره‌های ارتباط و مذاکره با دولت ترامپ به‌طور کامل بسته نشده است.»
الکس وطنکا، مدیر برنامه ایران در انستیتوی خاورمیانه در واشنگتن، می گوید که یک عامل کلیدی این است که ایرانِ امروز، ضعیف‌تر از هشت سال پیش است، زمانی که ترامپ برای اولین بار به ریاست جمهوری رسید. او می گوید: «در سال ۲۰۱۷، می‌توان گفت وقتی ترامپ آمد، ایران در موقعیت نسبتاً خوبی قرار داشت.»
آن زمان، تهران به‌تازگی توافقی هسته‌ای را امضا کرده بود که اکثر تحریم‌های بین‌المللی لغو شوند و به این کشور اجازه می‌داد نفت خود را در بازار جهانی بفروشد. شرکت‌های اروپایی، از جمله غول‌های صنعت خودرو، هواپیماسازی و داروسازی، برای سرمایه‌گذاری آماده بودند.
به گفته وطنکا، اکنون اقتصاد ایران در حال دست‌وپنجه نرم کردن با مشکلات است، رهبرانش کهنسال هستند و «راهبرد دفاع پیشرو آن در حال فروپاشی است». در ماه‌های اخیر، اسرائیل بخش‌های کلیدی دکترین بازدارندگی منطقه‌ای ایران را نابود یا تضعیف کرده، از جمله جنگ با گروه‌های مسلح تحت حمایت ایران در غزه و لبنان و هدف قرار دادن سامانه‌های جنگ افزاری و تأسیسات موشکی در داخل ایران. به گفته وطنکا، حتی اگر ایران تصمیم بگیرد همان راهبرد را ادامه دهد، از جمله بازسازی دفاع هوایی و حفظ شبکه شبه‌نظامیان، این کار «نیازمند پولی است که در اختیار ندارد.»
آسیب‌پذیری ایران ممکن است توسط ترامپ و دستیاران تندروترش به‌عنوان فرصتی برای اعمال فشار بیشتر تلقی شود. الیس استفانیک (نماینده جمهوری‌خواه از نیویورک)، گزینه ترامپ برای سفیر سازمان ملل، پس از انتخابات، در شبکه اجتماعی X نوشت: "ایالات متحده آماده بازگشت به کارزار فشار حداکثری رئیس‌جمهوری ترامپ علیه ایران است."
برایان هوک، نماینده پیشین ترامپ در امور ایران هفته گذشته در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان گفت که رئیس‌جمهوری منتخب «می‌داند که حکومت ایران، امروز عامل اصلی بی‌ثباتی در خاورمیانه است.» هوک، با این حال، گفت که ترامپ «هیچ علاقه‌ای به تغییر رژیم ندارد.»
ترامپ در پادکست PBD وقتی که میزبان ایرانی – آمریکایی، پاتریک بت‌دیوید، از او پرسید که آیا او خواهان یک دولت جدید در تهران است، گفت: «ما نمی‌توانیم کاملاً درگیر شویم.» او افزود: «ببینیم، پاتریک، ما نمی‌توانیم خودمان را اداره کنیم.»
یک رویکرد تهاجمی تر خطرات جدی برای تهران دارد؛ شهری که در سال‌های اخیر موج‌هایی از ناآرامی داخلی را تجربه کرده است، چه به دلیل مسائل اقتصادی و چه به دلیل نارضایتی عمومی از دهه‌ها فساد، سوءمدیریت و برخوردهای سیاسی.
هم‌زمان، حزب‌الله، قدرتمندترین متحد ایران در منطقه، در درگیری خود با اسرائیل دچار خسارات سنگینی شده است. و حملات اسرائیل در ماه گذشته به داخل ایران، سامانه‌های دفاع هوایی این کشور را از کار انداخت و آن را در برابر حملات بعدی آسیب‌پذیر کرد.
دیوید آلبرایت، بنیان‌گذار مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی، یک سازمان غیرانتفاعی متمرکز بر جلوگیری از گسترش سلاح‌های هسته‌ای، می گوید: «این یک پویش تازه است، یک سال پیش، شش ماه پیش... نمی‌دانستیم اسرائیل واقعاً چه توانایی‌هایی دارد.»
تهران باید رویکرد خود را نسبت به ایالات متحده و اسرائیل متعادل کند. اسرائیلی که متحد کلیدی ایالات متحده است اما اکنون به‌طور مستقل به ایران حمله کرده است. ترامپ پیش‌تر اشاره کرده که ممکن است فشار کمتری بر اسرائیل برای محدود کردن عملیات نظامی‌اش در خاورمیانه وارد کند.
سه کارشناس خاورمیانه از شورای روابط خارجی اروپا روز چهارشنبه نوشتند: «در حالی که پیروزی ترامپ موجب شده هر دو طرف در مورد حرکت بعدی خود تأمل کنند، اسرائیل و ایران احتمالاً تلاش خواهند کرد تا پیش از آغاز ریاست جمهوری او، برتری خود را در میدان به دست آورند. در این تلاش، آنها خطر زیاده‌روی و فرو بردن منطقه به جنگی گسترده‌تر را به جان می‌خرند.»
منبع: واشینگتن پست / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱
انتشار این مطلب به معنای تایید آن توسط دیپلماسی ایرانی نیست و صرفا برای آگاهی خوانندگان دیپلماسی ایرانی منتشر شده است.
نظر شما :