صف مقامات اسرائیلی در باکو

دیپلماسی ایرانی: رقابت شرکت‌های دولتی و خصوصی صنعت امنیت رژیم اشغالگر اسرائیل بر سر مناقصه 1.1 میلیارد دلاری برای حفاظت از مرزهای جمهوری آذربایجان شدت گرفته است. رقابتی که منعکس‌کننده عمق روابط راهبردی بین تل‌آویو و باکو است که به موجب اتحاد منافع و با وجود تنش‌های روزافزون با ایران تقویت شده است.

یک هیئت اسرائیلی به ریاست دافید امسالیم، وزیر همکاری‌های منطقه‌ای که همچنین مسئول شرکت‌های دولتی است، هفته آینده به همراه امیر پرتز، رئیس صنایع هوافضا، یووال اشتاینیتز رئیس شرکت رافائل، ارنون برام مدیر عامل شرکت ماگال، و عمیت لانج مدیر عامل شرکت صنایع آبی «مکوروت» از باکو، پایتخت آذربایجان دیدن خواهد کرد. این هیئت اسرائیلی جلسات کاری با وزیران حفاظت مرزی، حمل و نقل و اقتصاد این کشور برگزار خواهد کرد.

در میان شرکت‌های خصوصی صنعت امنیتی اسرائیل، زمان‌بندی سفر یک هیئت دولتی به ریاست یک وزیر در راس یک هیئت دولتی که شامل شرکت دولتی صنایع هوافضاست، به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است. علت این انتقاد آن است که این شرکت‌های دولتی و خصوصی در حال رقابت بر سر مشارکت در یک مناقصه امنیتی در جمهوری آذربایجان هستند.

سفر امسالیم اولین سفر یک مقام اسرائیلی به باکو از زمان عملیات طوفان الاقصی در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ است و در چارچوب تقویت همکاری و بحث در مورد راه‌های تکمیل پروژه تقویت و حفاظت از مرز آذربایجان، به ویژه در مناطق مشترک با ایران انجام می‌شود.

با این حال، انتقاد شرکت‌های خصوصی اسرائیل از زمان سفر، به رقابت بین شرکت‌های دولتی و خصوصی در تل آویو برای برنده شدن در مناقصه برای تامین امنیت مرز جمهوری آذربایجان مربوط می‌شود. شرکت‌های خصوصی نگران‌ هستند که این سفر باعث شود که مناقصه به نفع شرکت‌های دولتی تمام شود.

این مناقصه شامل پروژه‌ای برای حفاظت و تقویت فرودگاه بین‌المللی باکو است که در آن دو شرکت خصوصی اسرائیلی و یک شرکت ترکیه‌ای با شرکت دولتی اسرائیلی ماگال به ارزش ده‌ها میلیون دلار با امکان افزایش امنیت بسیاری از نقاط کشور در مناقصه‌های آینده رقابت می‌کنند.

با این حال، به گفته جولان حزانی و یووال ازولای در نشریه «کالکلیست»، مناقصه بزرگ و اصلی درباره حفاظت و نصب سپر‌های الکترونیکی و نصب انواع دیگر استحکامات تکنولوژیکی در امتداد مرز جمهوری آذربایجان و همچنین با ایران است.

این روزنامه تخمین زده است که حضور یک وزیر اسرائیلی در هفته حساس مناقصه می‌تواند آذربایجانی‌ها را تحت فشار قرار دهد و آنان را وادار به انتخاب شرکت صنایع هوافضای اسرائیل کند.

روابط اسرائیل و جمهوری آذربایجان در دهه 1990 توسعه یافت و روابط راهبردی آن‌ها زمانی تثبیت شد که آذربایجان در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۲ تصمیم به افتتاح سفارت در اسرائیل گرفت. تل آویو از سال ۱۹۹۳ در باکو سفارت داشته است.

تحلیلگران و مراکز تحقیقاتی اسرائیلی هم‌نظرند که افتتاح سفارت باکو در تل‌آویو را می‌توان در پس‌زمینه نتایج جنگ دوم قره باغ، که در سال ۲۰۲۰ اتفاق افتاد، و حمایت اسرائیل از آن و همچنین تنش‌های رو به افزایش بین ایران و جمهوری آذربایجان درک کرد.

مناقصه برای تامین امنیت مرزها نشان‌دهنده وابستگی روابط بین دو طرف در پروژه‌های امنیتی اجراشده توسط شرکت‌های اسرائیلی برای جمهوری آذربایجان و همکاری مشترک در زمینه‌های فناوری، الکترونیک، انرژی، نفت و پروژه‌های زیرساختی است.

صنایع هوافضای اسرائیل و سازمان‌های امنیتی در جمهوری آذربایجان همکاری و روابط عمیق و طولانی‌مدت دارند. در گذشته قراردادهای تسلیحاتی بین آن‌ها منعقد شده که برخی از آن‌ها توسط وزارت دفاع اسرائیل انجام شده است. این قراردادها شامل فروش سیستم دفاع هوایی باراک ۸ و ماهواره‌های اطلاعاتی مورد استفاده نیروهای امنیتی جمهوری آذربایجان می‌شود.

به گزارش رسانه‌های اسرائیلی، جمهوری آذربایجان همچنین موشک‌های پیشرفته زمین به زمین لورا را از صنایع هوافضای اسرائیل خریداری کرد که ارتش آن در جنگ قره باغ از آن استفاده کرد.

ماهیت روابط راهبردی اسرائیل و جمهوری آذربایجان در سپتامبر ۲۰۲۳، زمانی که ارتش جمهوری آذربایجان کارزاری را برای الحاق منطقه ناگورنو قره‌باغ آغاز کرد، مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. به گفته «گالیا لیندنستروس»، پژوهشگر مؤسسه تحقیقات امنیت ملی در دانشگاه تل‌آویو، پیش از اجرای این عملیات، یک محموله بزرگ هوایی از سلاح، تل آویو را به مقصد باکو ترک کرد. ارسال این محموله با سفر مدیر کل وزارت دفاع اسرائیل، ژنرال بازنشسته ایال زامیر، به آذربایجان همراه بود.

بر اساس ارزیابی این پژوهشگر، در ازای حمایت نظامی از باکو و فروش سلاح‌هایی که شرکت‌های نظامی و صنایع امنیتی اسرائیلی به جمهوری آذربایجان می‌فروشند، تل‌آویو امکان دستیابی به مرزهای طولانی و مشترک جمهوری آذربایجان با ایران را پیدا می‌کند.

از دیدگاه ایران، تعمیق روابط بین اسرائیل و جمهوری آذربایجان فرصتی برای تل‌آویو فراهم می‌کند تا حضور و نفوذ خود را در زمینه‌های امنیتی و اطلاعاتی، از جمله استفاده از قلمرو  جمهوری آذربایجان برای فعالیت علیه اهداف در ایران، عمیق‌تر کند.

در زمینه تحکیم روابط امنیتی و پروژه‌های بین تل آویو و باکو، روزنامه «یسرائل هیوم» به نقل از یک منبع امنیتی ارشد اسرائیلی نوشت: «دلیل روابط خوب اسرائیل با جمهوری آذربایجان فقط به مرزهای آن با ایران مربوط نمی‌شود، بلکه به این دلیل است که این یک کشور مسلمان است که آشکارا می‌خواهد روابط دیپلماتیک با ما برقرار کند، پروژه‌های خود در حوزه انرژی را توسعه دهد و آماده فروش نفت به اسرائیل با قیمت پایین است».

«حین برام»، پژوهشگر مؤسسه ترومن در دانشگاه عبری اورشلیم، گفت که تحکیم روابط با جمهوری آذربایجان که یک کشور با ذخایر غنی انرژی و یک هاب مهم انتقال انرژی به اروپا و خاورمیانه است برای اسرائیل دستاورد بزرگی بوده است.

برم به این روزنامه گفت: «اسرائیل یک رابطه راهبردی مهم و نادر با یک دولت اسلامی بسیار ثروتمند و بانفوذ مانند جمهوری آذربایجان برقرار کرده که در عوض آن باکو سلاح‌های پیشرفته، دانش اطلاعاتی و فناوری نظامی و همچنین حمایت سیاسی از اسرائیل دریافت می‌کند و این همه برای باکو بسیار مهم است».

منبع: الجزیره / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱