دولت جدید و مسیر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

دیپلماسی ایرانی: تحولات در محیط بین المللی و منطقه غرب آسیا به عنوان نقطه پرچالش آن، سرعت و شتاب بسیاری به خود گرفته و ایران از جمله کشورهای اثرگذار است که نقش مهمی در سیر روندهای این منطقه بازی می کند. 

این وضعیت برآیند حوادثی است که از چند دهه گذشته با وقوع انقلاب اسلامی و خروج ایران از دائره غرب، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تغییر وضعیت کشورها و بسیاری مسائل دیگر رخ داده است که واکاوی آنها نیاز به مجال دیگری دارد. 

اجمالا با مسیری که پیموده شده، ایران از کشوری با نقش تعریف شده از سوی مجموعه غرب به بازیگری مستقل در منطقه غرب آسیا و حتی در ابعادی در محیط بین المللی تبدیل شده است که نتیجه گیری و تثبیت این وضعیت به دوراندیشی، حوصله و برنامه ریزی در همه ابعاد قدرت اعم از مسائل داخلی و محیط پیرامونی و بین المللی نیاز دارد. 

اگر دقت کنیم بخش مهمی از شرایط موجود ایران برگرفته از واقعیت های جاری در جهان، جبر جغرافیا و ژئوپلتیک و اسناد بالادستی است که در هر شرایطی به رعایت الزامات آن مجبور هستیم. 

اکنون که به دلیل حادثه فقدان جناب آقای رئیسی، موضوع انتخاب رئیس جمهوری جدید از سوی مردم ایران در دستور کار است این سوال مطرح شده است که با روی کار آمدن دولت جدید، سیاست خارجی ایران دچار چه تغییری خواهد شد و چه وضعیتی در مناسبات خارجی پیش خواهد آمد؟ 

با این شرح و دگرگونی های عمیق پیش رو، پرسش از تغییرات بنیادین در رویکرد سیاست خارجی شاید چندان منطقی به نظر نرسد چرا که مجموعه ای از نیروهای مخالف و رقیب همه توان خود را برای جلوگیری از تثبیت و نهادینه شدن وضعیت جدید ایران به کار برده اند و لذا عقب نشستن از این مواضع به هیچ وجه به سود منافع و امنیت پایدار کشورمان در آینده نخواهد بود. 

اما معنای این سخن آن نیست که هیچ تغییری رخ ندهد و فضائی برای مانور و نقش آفرینی دولت وجود نخواهد داشت بلکه ترکیب کارگزاران، روش ها و تاکتیک های اتخاذی آنان در زمان و کیفیت رسیدن به اهداف تعریف شده می توانند نقش بسیار مهمی داشته باشند. 

به عبارت دیگر دقت ها و تشخیص ها، شناسائی فرصت ها و تهدیدها، نوع ادبیاتی که در تعامل با منطقه و جهان به کار می بریم و نحوه مواجهه و بی اثر ساختن طراحی هایی که با هدف کم‌رنگ ساختن نقش ایران و یا به حاشیه راندن آن به کار می رود و همچنین نوع مناسبات با اضلاع قدرت در جهان از عواملی هستند که در دستیابی به اهداف تعریف شده در چشم اندازها و مطالبات تاریخ و ملی ایرانیان اهمیت بسیاری داراست و بر نوع نگرش و رضایت مندی آنها در پیمودن مسیر پیش روی تاثیر می گذارند.

در این راستا، عناصری که در جایگاه تبیین و اجرای سیاست خارجی دولت جدید ایران قرار می گیرند باید هم از بعد نظری و هم از بعد عملیاتی دارای شناخت عمیق از تحولات جهانی و همچنین از قدرت عملیاتی ساختن راهبردهای تعریف شده برخوردار باشند تا جمهوری اسلامی ایران بتواند از نتایج و تاثیرات مثبت سیاست های اتخاذی برخوردار و رفاه و بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی ملت ایران نیز فراهم شود. طبعا در چنین وضعیتی رضایتمندی در سطح ملی و شهروندی نیز به دست آمده و گشایش های مورد انتظار در زندگی روزمره و رفاه آنان با حفظ منافع ملی کشور نیز حاصل خواهد شد.