تهران و آنکارا، رابطه‌ای به قدمت تاریخ

دیپلماسی ایرانی: گسترش روابط با همسایگان در قالب "سیاست خارجی متوازن، دیپلماسی پویا و تعامل هوشمند" از اولویت‌های مهم سیاست جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود. در این میان، جمهوری ترکیه به دلیل موقعیت خاص همسایگی از جایگاه ممتاز و ویژه‌ای برخوردار است. جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه دو بازیگر مهم منطقه‌ای بوده که با توجه به موقعیت ژئوپلتیک و به عنوان پل و نقطه وصل قاره‌های آسیا، اروپا و آفریقا، دسترسی به آب‌های آزاد، قرار گرفتن در زنجیره ترانزیت غرب – شرق و شمال - جنوب مزیت برجسته ای داشته و این مهم باعث تسهیل همکاری‌ها و هم افزایی میان آنها است. 

رابطه تهران و آنکارا پیشینه‌ای به قدمت تاریخ دارد. دو ملت، اشتراکات فراوان فرهنگی، تاریخی و دینی دارند. دو کشور در قالب امپراطوری های بزرگ جهان نقش مهمی در تداوم تجارت، برقراری نظم جهانی و نیز صیانت از تمدن اسلامی در برابر تهاجم استعمارگران داشته‌اند. به سفرنامه ها که بنگریم رد و اثر ادب و دستاوردهای ایرانی و عثمانی را در نوشتارهای دو سوی مرز به وضوح مشاهده می‌کنیم. آثار و اندیشه های مولوی، شاعر و عارف بزرگ قرن هفتم هجری ، بعنوان نقطه اتصال ملت های ما، تنها یکی از موارد بی شمار است.

سفر آیت الله دکتر رئیسی، رئیس جمهور اسلامی ایران به آنکارا به دعوت جناب آقای اردوغان، رئیس جمهور محترم ترکیه به منظور شرکت در هشتمین دور نشست شورای عالی همکاری جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه انجام می گیرد. سفر ریاست محترم جمهوری ایران در مقطع بسیار حساس فعلی که منطقه‌ی آسیای غربی را در مرکز تحولات بی‌شماری قرار داده است، انجام می پذیرد. در چارچوب این سفر، سران دو کشور مسلمان، دوست و برادر پیرامون مسائل مهم و مورد علاقه مناسبات دوجانبه، منطقه‌ای و موضوعات بین‌المللی بحث و تبادل نظر خواهند نمود. قطعا این سفر تجلی بارز تمایل و اراده جدی سران دو  دولت برای گسترش مناسبات در تمامی ابعاد آن است. 

ما مناسبات بین دو کشور همسایه را در بخش دوجانبه ممتاز و دوستانه می‌دانیم و باور داریم که توسعه و تعمیق هر چه بیشتر روابط جمهوری اسلامی ایران با جمهوری ترکیه دستاوردها و پیامدهای مثبتی، نه تنها در سطح روابط دوجانبه داشته بلکه در بعد منطقه ای و جهانی نیز به برقراری صلح و  ثبات پایدار و تقویت همکاری‌های دوستانه کمک خواهد کرد. 

گسترش مبادلات ایران و ترکیه در حوزه های  تجاری و اقتصادی برنامه ریزی شده است. هدفی که حصول به آن با توجه به ظرفیت‌های بالقوه بسیار بالا در دو کشور، امکان پذیر است. حجم تجارت کنونی فاصله قابل توجهی با ظرفیت ها و امکانات دو کشور دارد. برای هر دو طرف ما ضروری است که با شناسایی موانع موجود، تامین زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری ضروری و اجرای تصمیمات و توافقات به این هدف‌گذاری مهم دست یابیم. همکاری‌های میان استان های مرزی دو کشور، همکاری در زمینه های تجاری، صنعتی، کشاورزی، بهداشتی، علمی، فرهنگی، گمرکی، فن‌آوری‌های نوین، بازارچه های مرزی، مناطق آزاد تجاری، حمل و نقل منطقه ای و همکاری‌های امنیتی از مهم‌ترین محورهای گسترش روابط دو جانبه محسوب می شود. 

همکاری در حوزه انرژی مزیت مهمی در مناسبات اقتصادی دو کشور است. جمهوری اسلامی ایران هم اکنون یکی از مهم‌ترین تامین کنندگان گاز طبیعی ترکیه است و خط لوله گاز بین دو کشور از سال 2001 یکی از نماد های مهم همکار‌ی‌های اقتصادی پایدار میان دو کشور است. تداوم، تقویت و تنوع بخشی این همکاری ها مورد تاکید و اهتمام دو طرف است. 

با توجه به تغییرات آب و هوایی و شرایط اقلیمی و خشکسالی در منطقه، تعامل و همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه در حوزه محیط زیست و به ویژه منابع مشترک آبی امری ضروری به شمار می آید.

لازم به ذکر است جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه با چالش‌ها و مسایل مشترکی نیز در منطقه روبرو هستند که ضرورت تقویت همکاری بیشتر بین این دو قدرت منطقه‌ای را ملموس‌تر می‌کند. موضوعات امنیت مرزی، مبارزه با تروریسم در همه اشکال آن، قاچاق مواد مخدر و جرایم سازمان یافته، موضوع مهاجران ناشی از جنگ‌هایی که بر اثر مداخله عوامل فرامنطقه ای رخ داده است، تحرکات تجزیه‌طلبانه دیکته شده از سوی قدرت‌های استکباری، تبعات جنگ‌ها و ناآرامی‌های تحمیلی بر کشورهای منطقه بخشی از این چالش‌ها محسوب می‌شوند.

یکی از  زمینه های برجسته همکاری ایران و ترکیه، بویژه پس از تهاجم رژیم اشغالگر صهیونیستی به غزه، حمایت از مردم مظلوم فلسطین، تقویت همگرایی در میان کشورهای اسلامی برای مقابله با آپارتاید اسرائیلی و پیگیری توقف جنایات این رژیم علیه بشریت و نسل کشی کودکان و زنان بیگناه است. دو کشور مهم جهان اسلام در حمایت از مردم مظلوم غزه و آرمان مقدس فلسطین مسئولیت سنگینی دارند که بدون تردید با همفکری و همکاری مشترک بهتر می توانند به این رسالت تاریخی و انسانی جامه عمل بپوشند.

امروزه دو کشور قدرتمند ایران و ترکیه در منطقه غرب آسیا و قفقاز و خلیج فارس می‌توانند الگوی ثبات و امنیت درون‌زا را معرفی، مستقر و نهادینه کنند و با تمرکز بر سیاست‌های همگرایانه، فضا را برای حضور و ایفای نقش عوامل برهم زننده نظم منطقه‌ای تنگ‌تر نمایند. همکاری‌هایی مانند روند آستانه برای ایجاد صلح در سوریه؛ پلتفرم 3+3 برای برقراری صلح و گسترش همکاری در قفقاز و همکاری‌های سه و چند جانبه در حوزه خلیج فارس تنها نمونه‌هایی از این بسترهای همکاری و هم‌افزایی دو کشور در منطقه هستند. 

در پایان تاکید می کنم، جمهوری اسلامی ایران، جمهوری ترکیه را بعنوان یک کشور دوست و شریک بزرگ و در چهارچوب سیاست همسایگی در حلقه نخست سیاست خارجی خود برای همکاری قلمداد کرده و اعتقاد دارد که دو کشور می‌توانند در موضوعات و ابعاد مختلف همکاری‌هایشان را گسترش و تداوم بخشند. برای حل بحران‌های منطقه‌ای نیز همکاری‌های خوبی میان دو کشور برقرار شده و در این زمینه آمادگی لازم برای توسعه‌ی بیشتر این همکاری‌ها وجود دارد.