مدل کالینینگراد قابل اعمال برای نخجوان نیست

دیپلماسی ایرانی: دکتر احمد کاظمی با اشاره به آشکار شدن پیشنهاد محرمانه باکو به ایروان مبنی بر اعمال مدل حمل و نقل ریلی به منطقه برون گان کالینینگراد روسیه برای نخجوان، تاکید کرد به دلایل مختلف این ایده قابل اجرا نمی باشد .  دکتر احمد کاظمی در سخنرانی خود در نشست علمی «اختلاقات سرزمینی جمهوری آذربایجان و ارمنستان» در مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی دانشگاه تهران افزود: حکمت حاجی اف دستیار ویژه رئیس جمهور آذربایجان در مصاحبه با روزنامه آلمانی برلینر زیتونگ (Berliner Zeitung) در شرایطی این ایده را مطرح ساخته است که بدلیل اختلافات روسیه و لیتوانی، عبور بدون نظارت قطارهای روسیه از خاک لیتوانی به کالینینگراد که البته با دریافت تعرفه گمرکی صورت می گرفت، شکست خورده است، به طوریکه پس از اعمال نظارت و حاکمیت از سوی لیتوانی و کاهش 50 درصدی انتقال کالا از این مسیر، روسیه ژوئن 2022 اقدام به تهدید ویلنیوس کرد. 

وی افزود : لیتوانی که عضو ناتو و اتحادیه اروپا می باشد بویژه پس از جنگ اوکراین و تحریم ها علیه روسیه، نه تنها اقدام به کنترل، نظارت و اعمال حاکمیت کامل به حمل و نقل ریلی روسیه به منطقه برون گان کالینیگراد کرده، بلکه از پرواز هواپیما میان روسیه و کالینینگراد از آسمان لیتوانی هم ممانعت می کند؛ و فشارهای سیاسی و تهدیدات مسکو تاثیری در این خصوص نداشته است؛ در واقع لیتوانی نیز رویکرد سالهای گذشته لتونی را در قبال مسکو در پیش گرفته است. 

به گفته دکتر کاظمی روسیه در حال حاضر علاوه بر استفاده از مسیر دریایی طولانی بندر اوست لوگا در نزدیکی سنت پترزبروگ به بندر کالیننیگراد در دریای بالتیک، بدنبال استفاد از ظرفیت ریلی بلاورس و لهستان برای اتصال به کالینینگراد است، افزود: استناد باکو به یک طرح شکست خورده و القاء آن به عنوان رویه بین المللی، توامان استیصال و فریبکاری باکو در این خصوص را نشان می دهد، چرا که بلحاظ حقوقی با یک رفتار معیوب، رویه بین المللی ایجاد نمی شود. 

وی با اشاره به اینکه با آغاز فرایند اجرایی طرح «کریدور ارس» برای ارتباط جمهوری آذربایجان با نخجوان، بمانند سه دهه گذشته ، و اساسا مشکلی در ارتباط ترانزیتی دو طرف وجود ندارد، اصرار باکو بر گرفتن معبری از جنوب ارمنستان را مرتبط با تعهدات باکو به جبهه لندنی - صهیونی جهت اجرای دالان تورانی ناتو و در راستای تحقق نظم آنگلوساکسونی در قفقاز خواند. 
دکتر کاظمی با اشاره به پاکسازی قومی قراباغ از ارامنه بومی و از بین رفتن کریدور لاچین، افزود توافقنامه سه جانبه 2020 مسکو در عمل فروپاشیده و نه تنها مبنای سیاسی و حقوقی برای طرح موضوع کریدور فراسرزمینی و جعلی زنگزور وجود ندارد، بلکه ارمنستان حتی تعهد حقوقی برای بازکردن خطوط مواصلاتی عادی نیز ندارد.  

پژوهشگر ارشد مسایل اوراسیا با اشاره به اینکه، باکو قبل از پاکسازی قومی قراباغ، همواره از حضور روسیه به عنوان ناظر در خط مواصلاتی جمهوری آذربایجان به نخجوان، استقبال می کرد، ولی اکنون بر لزوم توافقات بدون واسطه با ایروان برای امضای پیمان صلح و اجرای باصطلاح مدل کالینینگراد تاکید می کند، افزود: این حاکی از فریب مسکو توسط خاندان علی اف در  ادامه سلسله اشتباهات قفقازی روسیه می باشد. 

وی با تاکید بر اینکه مشکل اصلی در ارتباط جمهوری آذربایجان با نخجوان از جنوب ارمنستان، مطامع قومی و شوونیستی باکو و آنکارا در راستای ایده باصطلاح جهان ترک می باشد، افزود: پیشنهاد عبور بدون نظارت کالاهای ارمنستان به روسیه از مسیر جمهوری آذربایجان، در ازای عبور «بدون نظارت» قطار از جنوب ارمنستان به مقصد نخجوان و عبور «با نظارت» به مقصد ثالث، حاکی از تداوم رویکرد تحمیق پاشینیان در سیاست خارجی باکو است.    

وی افزود: ارمنستان برای ارتباط با روسیه علاوه بر مسیر جمهوری آذربایجان، مسیر زمینی و دریایی گرجستان به عنوان بخشی از کریدور خلیج فارس – دریای سیاه  را در اختیار دارد، افزود: این ایده نه تنها از منظر توازن در حجم کالاهای انتقالی دو کشور و فقدان مکانیسم برای تشخیص کالاهای انتقالی به مقصد ثالث، به نفع ارمنستان نیست بلکه طرح فریب کارانه ای برای اختفای نیات امنیتی، سیاسی و چشمداشت ارضی در گرفتن گذرگاه در جنوب ارمنستان است. 

دکتر کاظمی با تاکید بر اینکه رویکرد باکو برای گرفتن گذرگاهی در جنوب ارمنستان ترکیبی از تهدید، تطمیع و گاها التماس است؛ افزود با توجه به مواضع ایران، چین و روسیه و برخی از کشورهای اروپایی علیه دالان تورانی ناتو و نئوعثمانیسم، طرح باکو و آنکارا این است که ابتدا در پوشش ترانزیت متقابل، معبری در جنوب ارمنستان اخذ و سپس در سالهای آتی با تاکید بر «حق ارتفاق»، بنیان تجزیه جنوب ارمنستان و اتصال باصطلاح «جهان ترک» را رقم بزنند. 

پژوهشگر ارشد مسایل اورآسیا با تاکید بر اینکه نیکول پاشینیان رئیس جمهور ارمنستان پس از پذیرش تعلق قراباغ به جمهوری آذربایجان و همراهی غیر مستقیم برای اخراج و انتقال اجباری ارامنه از قراباغ، تصور نمی کرد که باکو با طرح مسایل جدید مانند مالکیت درون بوم و بازگشت یئرآذها، از پذیرش ایده ارمنستان با مساحت 29800 کیلومتر استنکاف و رویکرد تداوم فشار به ایروان را دنبال کند، افزود: یکی از دلایل ادامه رویکردهای باکو و آنکارا برای پیگیری کریدور جعلی زنگزور، حرکت دولت پاشینیان در مدار نظم آنگلوساکسونی است، که می تواند تبعات جبران ناپذیری برای دولت ایروان در حوزه های مختلف ایجاد نماید، چرا که مردم ارمنستان نمی توانند در مقابل هر رویکردی که سهوا یا عمداً منجر به زمینه سازی برای تجزیه این کشور در چشم انداز آینده می شود، سکوت کنند.     

وی با اشاره به تلاشهای باکو وآنکارا برای تحمیل شروط خود به ارمنستان در معاهده صلح آتی، در زمینه های مختلف از جمله عدم بازگشت ارامنه بومی این منطقه به قراباغ و وضعیت حقوقی آن، باصطلاح ارتباطات ترانزیتی، کشتار 1915 ارامنه، تغییر قانون اساسی ارمنستان، توقف شکایات حقوقی، عدم بازسازی ارتش، خارج کردن اختلافات مرزی از موضوع معاهده صلح و غیره افزود : نوع رویکرد دولت پاشینیان به معاهده صلح، چشم انداز بقاء ارمنستان یکپارچه و یا آغاز فرایند تجزیه این کشور را مشخص خواهد کرد.   

دکتر کاظمی با اشاره به اظهارات عبدالقادر اورال اوغلو وزیر راه ترکیه مبنی بر اینکه : «کار‌های زیرساختی مربوط به (باصطلاح) کریدور زنگزور در بخش ترکیه تا سال ۲۰۲۸ تکمیل خواهد شد و به ایران اعلام کردیم که می‌توانیم از آنجا به شما یک راه ارتباطی بدهیم»؛ افزود: با وجود کریدور ترانزیتی ارس به عنوان بخشی از ابتکار «ایران راه»، کریدور قومی و جعلی زنگزور، کارکرد ترانزیتی برای ایران ندارد، و رویکرد اصولی تهران در مخالفت با این کریدور جعلی، تغییرناپذیر است .

وی افزود: ترکیه برای جبران بخشی از خسارات تاریخی ژئوپلیتیکی که بر ایران وارد کرده است، می تواند کریدوری در منطقه قره سو به ایران بدهد، تا مسافت حدوداً 400 کیلومتری ایران به ایروان به حدود 40 کیلومتر کاهش یابد، و همچنین پس از چهل سال، خط آهن تبریز به وان را به راه آهن سراسری ترکیه متصل نماید. 

وی با تاکید بر ایکه دالان تورانی ناتو یکی از پیچیده ترین فتنه های ژئوپلیتکی قرن 21 در منطقه است که با هدف استقرار نظم آنگلوساکسونی بر محوریت پان تورانیسم در مقابل نظم ایرانی و روسی در قفقاز و جلوگیری از گذار به نظم نوین منطقه ای با محوریت ایران، روسیه و چین، و تشیع زدایی و ایران ستیزی در قفقاز می باشد؛ افزود: تهران با ارایه طرح های همگرایانه نظیر کریدور ارس و کریدور خلیج فارس – دریای سیاه از ارمنستان، هرگونه بهانه ترانزیتی در مطرح شدن «کریدور جعلی زنگزور» را منتفی ساخته است؛ بنابراین بهتر است خاندان علی اف در مقابل این رویکرد برادرانه و ایجابی، و با عبرت از شکست متحد صهیونیستی کودک کش خود در مقابل محور مقاومت، از ادامه پیوند دادن سرنوشت حاکمیت خود به این طرح صهیونی – لندنی خودداری نماید.