چرا دونالد ترامپ همچنان طرفدار دارد؟

نویسندگان: علیرضا سهرابی نور، احمدرضا تمدن

دیپلماسی ایرانی: در چند سال گذشته اتهامات متفاوتی در گوشه و کنار ایالات متحده علیه رئیس جمهور سابق این کشور مطرح شده که برخی از آنها کماکان ادامه داشته و ترامپ را درگیر خود کرده اند. 

زمانی که ترامپ در سال 2016 برخلاف نتیجه نظرسنجی بسیاری از مؤسسات مطرح در آمریکا گوی سبقت را از رقیب قدرتمند خود هیلاری کلینتون ربود و بر مسند قدرت تکیه زد، بسیاری از بزرگان و اندیشمندان حزب رقیب، حزب دموکرات، شروع به بررسی دقیق عوامل ظهور و قدرت گرفتن فردی چون ترامپ کردند. ترامپ در طول رقابت های انتخاباتی خود در ایالات مختلف آمریکا، به شکلی بی سابقه مردم را علیه حاکمیت دموکرات ها و حتی برخی هم حزبی های خود تحریک می کرد و نمونه ای بی همتا از یک پوپولست واقعی در صحنه انتخابات ایالات متحده را به نمایش گذاشت. پوپولیستی که با سخنان رک و بی پروای خود مردم را به وَجد می آورد و سخنان رسمی، دیپلماتیک و به ظاهر منطقی حریفان را در چشم و اذهان طرفداران به آتش می کشید. دموکرات ها تلاش بسیار کردند تا پیش از روز انتخابات ریاست جمهوری، چهره ای بی مبالات، خودرأی و شرور از ترامپ به مردم ارائه دهند اما آشنا شدن مردم آمریکا با فردی که با سخنان آتشین و بعضا کوچه بازاری خود شور و شعف را میان آنها زنده می کرد و بار دیگر شعار "آمریکا اول" (ایجاد شغل و امکانات اول در آمریکا و سپس در کشورهای دیگر) را مطرح کرد و مخالف تقسیم منابع و ثروت ایالات متحده با مهاجران (تازه وارد) بود، نتایج متفاوت و دور از انتظاری را رقم زد. بسیاری از سیاستمداران آمریکایی به خصوص در طیف دموکرات از این حریف نوظهور وحشت کردند و پس از آغاز ریاست جمهوری ترامپ و حتی پس از آن در طول سالیان و ماه های گذشته تمام تلاش خود برای زیر سؤال بردن شخصیت ترامپ در تمامی ابعاد از جمله اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را به کار برده اند. در یکی از آخرین موارد جنجالی علیه ترامپ، یکی از بازیگران زن علیه ترامپ به دلیل تجاوز اقامه دعوی کرده بود که البته تعداد این دست اتهامات علیه ترامپ کم هم نیست. در موردی دیگر ترامپ به اتهام انتقال اسناد دارای طبقه بندی از کاخ سفید به منزل شخصی خود و نگهداری این اسناد مورد تحقیق و تفخس قرار گرفته است. در حوزه اقتصادی نیز بارها و بارها ترامپ متهم به فرار از پرداخت مالیات بوده است که در یکی از آن¬ها در ماه ژانویه 2023 گناهکار شناخته و سازمان مالی ترامپ از سوی دادگاه ملزم به پرداخت 1.6 میلیون دلار غرامت شد. 

اما بحث برانگیزترین مورد، اتهام ترامپ مبنی بر تحریک هواداران خود به اشغال ساختمان کنگره در 6 ژانویه 2020 پس از شکست در انتخابات ریاست جمهوری است که ترامپ از هوادارن خود خواسته بود جلوی سرقت نتایج انتخابات (با منع کنگره از به رسمیت شناختن نتایج انتحابات) را بگیرند. در جریان یورش به ساختمان کنگره، 5 نفر جان خود را از دست دادند. بسیاری از سیاستمداران دموکرات نهایت تلاش خود برای اثبات ارتباط قطعی ترامپ با این حادثه را انجام دادند تا ترامپ را نماد نابودی دموکراسی معرفی کرده وی را از صحنه سیاست خارج یا حداقل به شدت تضعیف کنند. از جمله این افراد نانسی پلوسی رئیس (سابق) مجلس آمریکا بود. 

اکنون که به انتخابات 2024 ریاست جمهوری ایالات متحده نزدیک می شویم این دو سؤال بیش از پیش در اذهان برخی پررنگ شده است: اول اینکه چرا افکار پوپولیستی بعد از قریب به چند دهه بازهم در بسیاری از افکار عمومی کشورهای جهان (چه توسعه یافته و چه توسعه نیافته) ظهور پیدا کرده است؟ دوم اینکه آیا ترامپ با وجود اقامه تعداد زیاد دعاوی بازهم صلاحیت قانونی شرکت در انتخابات را دارد؟ 

در خصوص سوال اول باید گفت که امـروزه هنگامـی کـه از پوپولیسـم سـخن بـه میـان می آیـد، در واقـع به پدیـده ای جهانی اشـاره می شـود کـه هـر 5 قـاره را درنوردیده اسـت. ایوان کراسـتیو، اندیشـمند سیاسـی بلغـاری و منتقد و تحلیل گـر برجسـته ی زندگـی دموکراتیـک امـروزی، زمانـه ی کنونـی را «عصر پوپولیست» خوانده است. ایـن گفته هـا نشـان از یـک واقعیـت مهـم دارد و آن این کـه بـه نظـر می رسـد پوپولیسـم امروزه به بخشـی از زندگی سیاسـی جوامع مختلف بدل شـده اسـت.

از منظـر کارکـردی برخی نگاهـی مثبت بـه پوپولیسـم دارنـد و آن را تب سـنج، آیینـه ی دموکراسـی و شـاخص سـالمت دموکراسـی به شـمار می آورند؛ بـه عبارت دیگر، معتقدند پوپولیسـم حامی دموکراسـی و حاکمیت مردم، ناب ترین و پاک ترین شـکل دموکراسـی اسـت. برخـی دیگـر بـا نگاهـی منفی و سـلبی بـه پوپولیسـم، بـر این باورنـد که پوپولیسـم شـکلی از دموکراسـی غیرلیبـرال اسـت و از این رو، به دموکراسـی آسـیب می زند.
با ایـن حال، اکثـر نظریه پردازان و تحلیل گـران پوپولیسـم، ایـن پدیـده را ناشـی از بحـران دموکراسـی، به ویـژه سست شـدن سیاسـت نمایندگـی، بحـران سـاختارهای میانجـی و غیرپاسـخ گو شـدن نخبـگان الیگارشـی حاکـم می داننـد؛ وضعیتـی کـه رسـانه ای شـدن سیاسـت و ظهـور رهبـران پوپولیسـتی نیـز فرآینـد به قـدرت رسـیدن آن را بیـش از پیـش همـوار سـاخته اسـت. ایـن عوامـل و متغیرهـا را در مـورد دولت هـا، شـخصیت ها و احـزاب پوپولیسـتی سراسـر جهـان، من جملـه ایالات متحده در زمان ترامپ میشود سنجید و به این امر پی برد که چقدر وجود ریشه های پوپولیستی در یک جامعه میتواند موجب ایجاد نحله های بشدت خطرناک در بطن جامعه بشود.

در خصوص سوال دوم با درنظر گرفتن قانون اساسی ایالات متحده، پاسخ به این سؤال "بله" است. در قانون اساسی ایالات متحده هیچ گونه منعی برای شرکت یک تبهکار در انتخابات ریاست جمهوری نیست! در قانون این کشور، هر فرد آمریکایی که حداقل 35 سال سن داشته باشد و حداقل 14 سال ساکن آمریکا باشد می تواند برای رئیس جمهور شدن اقدام کند و هیچ منعی برای ترامپ در این زمینه وجود ندارد حتی اگر به زندان هم برود. ترامپ نیز در ماه ژوئن امسال اعلام کرد به هیچ عنوان قصد ترک رقابت انتخاباتی را ندارد و پیش بینی کرد محکومیت در دادگاه احتمالا باعث افزایش آراء او خواهد شد. در 1920 یکی از نامزدهای ریاست جمهوری به نام یوجین دبز درحالی که در زندان فدرال زندانی بود به عنوان نامزد حزب سوسیالیست در انتخابات شرکت کرد. در 1992 نیز لیندون لاروچ در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرده بود. 

اکنون با اعلام رد صلاحیت ترامپ برای شرکت در انتخابات به نظر می رسد طیف دموکرات آخرین تیرهای باقی مانده را پرتاب کرده است تا از تمام پتانسیل قانونی برای جلوگیری از ورود ترامپ به عرصه انتخابات استفاده کند. با این وجود ترامپ نیز در تقابل با این موضوع، برای تجدیدنظر به دادگاه عالی ایالات متحده مراجعه کرده است تا این حکم را باطل کند و به احتمال زیاد در این روند موفق نیز خواهد بود. با این تفاسیر علی رغم تلاش گسترده رقیب برای از میدان به در بردن ترامپ، بعید به نظر می رسد پرونده های قضایی ترامپ مانعی جدی بر سر راه حضور پررنگ وی در انتخابات آتی ریاست جمهوری در آمریکا باشد. از این رو حداکثر تأثیر این دست مسائل بر روندی که ترامپ درپیش گرفته است، تمرکز بر کاهش محبوبیت وی برای انتخابات آتی یا تضعیف جایگاه اجتماعی اوست که البته با توجه به شخصیت پوپولیست ترامپ این امر ممکن است بالعکس نتیجه دهد.   

در نهایت با توجه به مسائلی پیچیده که در عرصه جهانی پیش آمده، از جمله منازعه اسرائیل و فلسطین، و با فاصله گرفتن هرچند اندک دموکرات ها از لابی های حامی اسرائیل، احتمال دارد این لابی¬ها از افرادی مانند ترامپ که به هیچ عنوان در طول منازعه، اسرائیل و عملکرد آن را زیر سؤال نبرده¬اند حمایت بیشتری کنند و افرادی را بر مسند قدرت کاخ سفید بنشانند که بی چون و چرا حامی آن¬ها باشند. ذکر این نکته بسیار مهم است که ترامپ به نفع نخست وزیر کنونی اسراییل در زمان ریاست جمهوری خود در کاخ سفید خیلی حرف زده و هم خیلی کار کرده و مورد تحسین افکار عمومی اسراییل واقع شده است. ترامپ در واقع با مجسم کردن کلیت حزب جمهوریخواه به عنوان "طرفدار اسراییل" و مجسم کردن کلیت حزب دموکرات به عنوان "ضد اسراییل"،بدنبال بدست آوردن حمایت یهودیان آمریکا و لابی قدرتمند اسرائیل در بدنه سیاسی آمریکا بوده است که البته باتوجه به فشارها و مواضع اخیر بایدن در خصوص پایان دادن به جنگ در نوار غزه میتوان گفت که دست برتز ترامپ میباشد. ترامپ دارد با هماهنگی بنیامین نتانیاهو در صدد این امر است که چیزی را بدست آورد که شاید یک فصل جدیدی در سیاست¬های اتخاذ شده ایالات متحده بگشاید و قطعا مسیر این کشور با سیاستهای دولت بایدن تفاوت فاحشی خواهد داشت.