بحران اقتصادی جدیدی در پیش نیست

نویسنده: یوسف کاسیس

دیپلماسی ایرانی: یوسف کاسیس، استاد تاریخ اقتصادی، سال 2018 در یک پلتفرم تاکید می‌کند که اگر وحشت مالی آغاز قرن بیست و یکم پایان سرمایه‌داری را نشان نمی‌داد، می‌توانست نقطه شروع مرحله تاریخی جدیدی از الگو‌های اقتصادی ما باشد.

اقتصاددانان صدها بحران مالی را در طول تاریخ ذکر کرده‌اند و از دهه 1970 شاهد ظهور مجدد آنها بوده‌اند. این بحران ها همواره  لحظه های پرسش در مورد سرمایه داری، ماهیت و آینده آن هستند. آنها اغلب به عنوان دلیلی بر شکست آن تلقی می شوند، اما تاکنون هیچ بحران اقتصادی، سرمایه داری را در معرض خطر مرگبار قرار نداده است.

برخلاف تصور رایج، بحران های مالی اغلب علت اصلی بحران های اقتصادی نیستند. بحران‌های قبل از سال 1914 همگی با یک سقوط مالی آغاز شدند، اما این هراس مالی بیشتر محرک یا صرفاً همراهی برای تغییر چرخه اقتصادی بود.

بحران سال های 1920-1921 پس از رونق دوره بلافاصله پس از جنگ و با بحران های بانکی در چند کشور اروپایی، ایتالیا، اسپانیا، پرتغال، و همچنین در کشورهای اسکاندیناوی، به ویژه نروژ همراه بود. در دهه 1930، بحران های بانکی پیامد رکود بزرگ هستند، اگرچه به تشدید آن کمک کردند.

پس از آن، تا بحران اوایل دهه 1970، هیچ رکود اقتصادی دیگری وجود نداشت. اولین رکود پس از جنگ با چند ورشکستگی بانکی، به ویژه در انگلیس، آلمان و ایالات متحده امریکا همراه بود، اما اینها هیچ ویژگی سیستمی نداشتند.

وضعیت در سال 2008-2009 متفاوت است. «رکود بزرگ» به وضوح ناشی از فروپاشی مالی 2007-2008 بود. این در واقع شدیدترین وحشت مالی در تاریخ است. هرگز چنین تعداد زیادی از بانک های بزرگ در کشورهای پیشرفته، هم از نظر اندازه و هم از نظر شهرت، به مداخله همزمان دولت برای جلوگیری از ورشکستگی نیاز نداشته اند. از سوی دیگر، رکود اقتصادی با اقدامات محرک اتخاذ شده به رکود تبدیل نشد.

حالا نیز با وجود بحران های متعدد اقتصادی که در پی اپیدمی کرونا و جنگ اوکراین به وجود آمده و همچنین بحران غلات و مواد غذایی که در پی این جنگ ایجاد شده، علاوه بر آن افزایش قیمت انرژی و کمبود آن در اروپا به ویژه در فصل های سرد سال، با این وجود همچنان نمی توان گفت که بحران اقتصادی در سطح جهانی پیش است. به ویژه که کشورهای نوظهوری مثل چین، هند و برزیل برای جلوگیری از بروز بحران جدید اقتصادی تلاش می کنند و سعی در جبران عقب افتادگی کشورهای دیگر دارند که البته بی شک به سود آنها تمام می شود.

منبع: لوموند / تحریریه دیپلماسی ایرانی