پتانسیل های بالقوه دیپلماسی های جمهوری اسلامی ایران

نویسنده: دکتر جلال الدین سلیمی، کارشناس و تحلیل گر ارشد روابط بین الملل

دیپلماسی ایرانی: خیلی از مورخان و تاریخ نگاران قدمت تمدن ایران را بیش از پنج هزار سال قبل از میلاد مسیح می دانند و سوابق هویتی و فرهنگی و هنری ایران را بسیار اصیل و قدیمی تر از سایر کشورهای دیگر بیان می کنند. در واقع پارامترهای قدرت ایران باستان نقش مهمی در ساختار قدرت جهان داشته است. یکی از مشخصه های ممتاز و نمایان فرهنگ اصیل ایرانی دادوستد با فرهنگ های مختلف بود. فرهنگ ایرانی از آغاز شکل گیری یکی از رسالت ها و کارکردهایش ارائه فرهنگ بشری غنی و به هم پیوستن و ترکیب فرهنگ های گوناگون بوده است. 

بسیاری از عناصر فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای همسایه الخصوص در خاورمیانه مشترک است. نقش زبان و ادبیات فارسی از جمله اشتراکات فرهنگی ایران با آنهاست. از تمدن هایی نظیر آثار فرهنگی و معماری و تاریخی بازمانده از ایرانیان و دانشمندان ایرانی ابزار مناسبی برای گسترش حوزه نفوذ قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در کشورهای مختلف محسوب می شود.

پیوستگی دیانت و سیاست با محوریت خداوند متعال در فرهنگ سیاسی ایران ریشه ای ژرف و اصیل داشته است. از زمان آغاز تا به امروز مشروعیت سیاسی ریشه مذهبی دارد و اصل خداباوری یکی از محورها و اجزای ثابت فرهنگ ملی ایرانیان بوده است.

ورود دین اسلام به ایران یکی از مهمترین و اثرگذارترین رویدادهای تاریخی و فرهنگی بود که توانست در بین مردم ایران رشد و توسعه زیادی پیدا کند.

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران که این انقلاب مبتنی بر دین اسلام و مذهب تشیع شکل گرفت، توانست اثرگذاری فراوانی در میان مسلمانان بگذارد. لذا استفاده مناسب از این پتانسیل بالقوه در عرصه های فرهنگی˓ تاریخی و مذهبی می تواند قدرت نرم و دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران را در خاورمیانه و جهان تقویت و افزایش بدهد.

پتانسیل های سیاسی و بین المللی 

انقلاب اسلامی ایران تفاوت های گسترده ای با سایر انقلاب های دیگر دارد که بیشتر در ماهیت آن که دارای ارزش ها و اصول اسلامی است پایه گذاری شده است. انقلابی که داری ماهیت جهان‌شمول است که می تواند در عرصه دیپلماسی عمومی مورد توجه دولتمردان ایران در پیشبرد اهداف توسعه اقتصادی و پیشرفت تکنولوژی در دستگاه سیاست خارجی باشد. 

موقعیت ایدئولوژیک˓ مناسبات خارجی˓ مبادلات فرهنگی˓ ترویج زبان و ادبیات و کسب جایگاه و موقعیت علمی و اتخاذ مواضع دقیق و صریح در برخورد با تحولات و بحران های بین المللی را ایفا کند. انقلاب اسلامی ایران با بهره گیری از انقلابی جهان شمول و با جایگاهی ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک با بیان عدالت˓ صلح˓ هویت و جلوگیری از ظلم و ستم در اصول سیاست خارجی ایران در جهت ایجاد وحدت و همبستگی میان کشورهای اسلامی و سایر ملل دیگر می تواند نقش کلیدی و سازنده ای را در سطح بین المللی ایفا کند. 

از نظر فرهنگی ایران در مرکزیت جهان اسلام قرار دارد به طوری که می تواند در روند تحولات آینده جهان به ویژه در کشورهای خاورمیانه، حوزه تمدنی ایرانی اسلامی و میراث گرانبهای آن و گذشته افتخارآفرین این سرزمین، پیوند عمیق فرهنگی و فکری و جغرافیایی با کشورهای حاشیه خلیج فارس به وجود بیاورد که این نشان دهنده گسترش همکاری های دو جانبه و چند جانبه منطقه ای و جهانی جمهوری اسلامی ایران است.

جمهوری اسلامی ایران با دیپلماسی عمومی می تواند به عنوان بازیگری قدرتمند و هوشمند در منطقه و نظام بین الملل محسوب شود. همچنین با بهره گیری از پتانسیل های سیاسی˓ اقتصادی و فرهنگی خود را استمرار و استحکام ببخشد و با عمق حوزه نفوذ و گستردگی قدرت نرم کشور تداوم و برای به رخ کشیدن توانمندهایش از ابرقدرت های جهان زهره چشم بگیرد.