پیامدهای خطرناک جنگ سودان

نویسنده: محمد العرابی

دیپلماسی ایرانی: بدترین چیز در مورد مناقشه ها به طور کلی این است که درگیری ها آغاز می شود بدون آن که بدانیم چه زمانی پایان می یابند. بدتر این که جدال ها در منطقه کشورهای عربی و خاورمیانه، بیش از آنچه باید طول می کشد زیرا عوامل شعله ور شدن مناقشات همیشه در دسترس است و دست هایی که هیزم بر آتش می ریزند، تا به هدف خود نرسند دست از این کار نمی کشند. 

جرقه جنگ کنونی در سودان به علت اختلاف بین جامعه مدنی و نظامیان زده شد و به سرعت به درگیری بین نظامیان انجامید و به علت بی نتیجه بودن گفت وگوها و ادامه یافتن اختلافات سیاسی، کار به درگیری مسلحانه کشیده شد. اگر درگیری ها متوقف نشود، سناریوی بعدی وحشتناک خواهد بود و هر احتمالی از جمله به خطر افتادن موجودیت سودان وجود دارد. 

آنچه در سودان می گذرد فراتر از صرفا «موضوعی داخلی» است. ممکن است این تحولات در برخی جنبه ها داخلی باشد ولی پیامدهای شدید و سریع آن موجب تشدید فشارهای امنیتی و اقتصادی و انسانی بر منطقه ای می شود که همچنان با بحران های زیادی دست و پنجه نرم می کند و تحمل بحران های بیشتری را ندارد. محوری بودن سودان در منطقه و ارتباط آن با شماری از کشورهای عربی و آفریقایی موجب شده است ثبات سودان به اولویتی منطقه ای تبدیل شود و ناآرامی در این کشور خطری واقعی برای صلح و امنیت منطقه ای و بین المللی باشد. 

یکی از مشکلات تعامل منطقه ای و بین المللی با بحران کنونی سودان این است که برخی ابتکار عمل های مطرح شده صرفا از برقراری آتش بس سخن می گوید بدون آن که به یافتن راه حلی پایدار برای برقراری ثبات در داخل سودان یا برطرف کردن عوامل و ریشه های این مناقشه بپردازد. اگر ریشه های مناقشه باقی بماند، احتمال از سرگرفته شدن آن تا مدتها وجود خواهد داشت. 

بعید نیست که بحران سودان و پیامدهای منطقه ای آن بر فعالیت های اجلاس آینده سران کشورهای عربی در ریاض سایه اندازد. چرا که اگر کشورهای عربی در رسیدگی به این بحران، سریع و قاطع عمل نکنند و دچار سهل انگاری شوند، طرف های خارجی متعددی مداخله خواهند کرد که موجب پیچیده تر شدن اوضاع و دشواتر شدن راه حل و سرایت آن به دیگر کشورها خواهد شد. 

پیامدهای بحران های متعدد که کشورهای منطقه اکنون گرفتار آن هستند، ناشی از عدم حضور فعالانه کشورهای عربی برای حل بحران هاست. آنچه در کشورهای مهم منطقه مثل سوریه و عراق گذشت نمونه ای از نتایج رفتار منفعلانه کشورهای عربی بود که موجب شد دیگر کشورها ابتکار عمل را در این دو کشور به دست بگیرند. نباید کشورهای عربی اجازه دهند که این مسئله در سودان تکرار شود. 

لازم است کشورهای عربی راه حل هایی قابل اجرا برای بحران سودان ارائه کنند و احتمالا کمیته «مدیریت گفت وگو بین طرف های سودانی» با محوریت مصر، عربستان و امارات تشکیل خواهد شد تا حل بحران سودان در چارچوبی عربی صورت بگیرد و خلأیی ایجاد نشود که دیگران بخواهند آن را پر کنند. همچنین نباید اجازه داد سودان به میدان جدید رقابت روسیه و آمریکا تبدیل شود. 

امکان پیروزی کامل نظامی یک طرف بر طرف دیگر در سودان وجود ندارد از این رو صرف تمرکز بر آتش بس بدون ایجاد فضای مناسب برای راه حل سیاسی پایدار، مانند این است که دود را کنار بزنیم بدون آن که آتش را خاموش کنیم. نقطه آغاز درست این است که همه طرف های سودانی به دنبال جلب اعتماد مردم این کشور باشند و شکاف ایجاد شده بر اثر درگیری های اخیر را پر کنند.

منبع: الشرق الاوسط / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11