فشارها اوج می گیرند!

دیپلماسی ایرانی: پنج شنبه شب گذشته و به درخواست مشترک آلمان و ایسلند جلسه ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل برای بررسی «وضعیت حقوق بشر» در ایران، ذیل آن‌چه برخورد خشونت‌آمیز با اعتراضات در دو ماه گذشته عنوان شده است در ژنو، پایتخت سوئیس تشکیل شد که در نهایت با صدور قطع نامه‌ای علیه ایران همراه گردید. این قطع نامه شورای حقوق بشر سازمان ملل با ۲۵ رای موافق، ۶ رای مخالف و 16 رای ممتنع به تصویب رسید. آرژانتین، بنین، جمهوری چک، فنلاند، فرانسه، گابن، گامبیا، آلمان، هندوراس، ژاپن، لیبی، لیتوانی، لوکزامبورگ، جزایر مارشال، مکزیک، مونته‌نگرو، نپال، هلند، پاراگوئه، لهستان، جمهوری کره، سومالی، اوکراین، انگلیس و آمریکا به قطع نامه ضدایرانی رای مثبت دادند؛ کشورهای بولیوی، برزیل، کامرون، ساحل عاج، هند، اندونزی، قزاقستان، مالاوی، مالزی، موریتانی، نامبیا، قطر، سنگال، سودان، امارات متحده عربی و ازبکستان رای ممتنع به این قطع نامه دادند و ارمنستان، چین، کوبا، اریتره، پاکستان و ونزوئلا مخالفت خود با این قطع نامه را ابراز کردند. در سایه صدور قطع نامه مذکور، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد با اکثریت آراء تشکیل یک کمیته حقیقت‌یاب به منظور بررسی ادعاهای مرتبط با نقض حقوق بشر و خشونت نیروهای امنیتی ایران علیه شرکت کنندکان در اعتراضات اخیر این کشور را تصویب کرد. البته چین قبل از رأی‌گیری متممی را برای اصلاح متن قطع نامه ضد ایرانی شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد پیشنهاد کرد که رأی نیاورد. این متمم خواستار حذف بخشی از متن قطع نامه بود که خواستار تشکیل یک «کمیته حقیقت‌یاب» برای تحقیق درباره حوادث داخل ایران بود. در این میان آلمان اقدام چین برای مطرح کردن متمم را بدون هماهنگی با اعضا دانست و خواستار نادیده گرفتن آن شد. 

مخالفان و موافقان چه گفتند؟

آنالنا بربوک، وزیر امورخارجه آلمان پیش از آغاز این نشست با انتشار بیانیه‌ای ادعاهایی را علیه ایران در رابطه با اتفاقات اخیر در ایران مطرح  کرد و در این راستا عنوان داشت که رای هر یک از شرکت‌کنندگان برای تصویب قطع نامه‌ای علیه ایران حائز اهمیت است. به دنبال این موضع گیری بربوک افرادی از جمله جاوید رحمان و نمایندگان کشورهایی از حمله نیوزلند، مولداوی، مالت، پرو، آلبانی نیز با ادعای حمایت از مردم ایران نیز از مقام‌های جمهوری اسلامی توقف صدور حکم اعدام برای برخی دستگیر شدگان اخیر در ایران را خواستار شدند. به نوشته یورونیوز، نماینده اتحادیه اروپا نیز در نشست پنج شنبه ضمن حمایت از اعتراضات در ایران، تاکید کرد که از قطع نامه پیشنهادی آلمان و ایسلند حمایت می‌کند. جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران هم در نشست ویژه شورای حقوق بشر ایران مدعی شد جان باختن مهسا امینی یک مورد «منحصر به فرد» در ایران نبود. او در سخنان خود همچنین به زندانی شدن نسرین ستوده و نرگس محمدی در ایران اشاره کرد. جاوید رحمان همچنین در ادعایی شرایط کنونی در شهر‌های کردنشین به ویژه جوانرود، مهاباد و پیرانشهر را «بحرانی» دانست. فولکر تورک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد نیز مدعی شد معترضان در این ایران با استفاده «غیرضروری و نامتناسب» از زور روبرو شده‌اند. وی در ادامه ادعاهای خود علیه ایران افزود که وضعیت ایران هم‌اکنون «بحران تمام عیار» در زمینه نقض حقوق بشر است. کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد همچنین از مقامات ایران خواست تا صدای معترضان را بشنوند. او همچنین شرایط کنونی در ایران را «غیرقابل دوام» توصیف کرد. این مقام سازمان ملل همچنین در ادعایی شمار بازداشت‌شدگان را «حدود ۱۴ هزار نفر» عنوان کرد. فولکر تورک خواستار انجام تحقیفات «مستقل و شفاف» درباره حوادث ایران شد.

در مقابل خدیجه کریمی، مدیرکل امور بین‌الملل معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری نیز در نشست ویژه شورای حقوق بشر گفت: «ادعاها و دلسوزی های آلمان که تامین کننده سلاح های شیمیایی برای رژیم صدام جهت استفاده علیه مردم ایران بوده و موجب شهادت و مجروحیت بیش از ۱۰۰ هزار نفر ایرانی شده، غیرواقعی و ریاکارانه است.» البته نمایندگان برخی از کشورهای حاضر در نشست نیز ضمن انتقاد از رویکرد تند حامیان صدور قطع نامه علیه ایران نسبت به استفاده ابزاری کشورها از حقوق‌بشر برای اعمال فشار بر سایرین و مداخله در امور داخلی دیگر کشورها هشدار دادند.  نماینده زیمبابوه در این نشست کشورهایی را که پیش‌نویس قطع نامه درباره ایران را تهیه کرده‌اند به استفاده از «زبان تند و غیرسازنده» متهم کرد. هم چنین سفیر و نماینده دائم ونزوئلا طی سخنانی در جریان نشست ویژه شورای حقوق بشر در مورد ایران، گفت: «برگزاری چنین نشستی هیچ توجیهی ندارد. ما در جریانات اخیر، شاهد کمپین رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی علیه ایران بودیم.» وی در ادامه کشورهای غربی و سازوکارهای بین‌المللی حقوق بشری را به استفاده ابزاری و سیاسی  از حقوق بشر متهم و با ایجاد هر سازوکار جدید دیگر حقوق بشری درمورد ایران مخالفت کرد. این مقام ونزوئلایی اقدام کشورهای غربی در برگزاری نشست ویژه شورای حقوق بشر در مورد ایران را در ادامه سیاسی کاری‌های این کشورها در سوء استفاده از شورای حقوق بشر برای اهداف سیاسی‌شان دانست.

سفیر و نماینده چین نیز در نشست شورای حقوق بشر گفت: «شورای حقوق بشر شاهد افزایش سیاسی کاری‌ها و تنش‌هاست که موجب نگرانی شدید است.» وی با بیان این‌که پکن از برگزاری این نشست ویژه حمایت نمی‌کند، اظهار کرد: «ما توجه ها رو به تحمیل تحریم ها علیه ایران جلب می کنیم. این تحریم ها که آسیب های جدی به مردم ایران وارد می کنند، باید متوقف شوند.» سفیر و نماینده پاکستان هم در مورد تحولات داخلی ایران گفت:  «این شورا تاکنون سی و پنج نشست ویژه برگزار کرده است که جز چند موردی که درباره اشغال سرزمین فلسطین توسط اسرائیل بوده، مابقی علیه کشورهای در حال توسعه بوده است که صرفا بر روی حقوق محدودی از مردم این کشورها (سیاسی و مدنی) توجه کرده اما حقوق اقتصادی مردم مورد توجه قرار نگرفته است.» وی تصریح کرد: «حمایت و ارتقای حقوق بشر صرفا از طریق گفت‌وگو حاصل می‌شود.» سفیر و نماینده کشور کوبا در نشست ویژه شورای حقوق بشر در مورد ایران در اظهاراتی گفت: «ما مخالف برگزاری این نشست هستیم. ما مخالف تحمیل تحریم علیه ایران و دخالت در امور داخلی ایران و نقض حاکمیت ملی این کشور هستیم.» وی در ادامه برگزاری این نشست را نمونه دیگری از رفتار تبعیض آمیز دولت‌های غربی در شورای حقوق بشر دانست.

سفیر و نماینده کره شمالی از دیگر کسانی بود که در نشست روز پنج شنبه شورای حقوق بشر سازمان ملل نسبت به استفاده‌ ابزاری حقوق بشر برای دخالت در امور داخلی کشورهای مختلف ابراز نگرانی کرد. وی بیان داشت: «ما کاملا و تماما با هر گونه قطع نامه احتمالی که پیامد آن نقض و تضعیف حاکمیت کشورها باشد مخالفیم و استفاده از حقوق بشر به عنوان ابزار استاندارد دوگانه سیاسی را محکوم می‌کنیم.» سفیر و نماینده روسیه نیز با اشاره به برگزاری جلسه ویژه شورای حقوق بشر در مورد تحولات اخیر در ایران گفت: «چنین ابتکاراتی هیچ ربطی به حقوق بشر ندارد و تاثیر معکوس بر ارتقاء حقوق بشر دارد.» وی افزود: «هدف برگزار کنندگان این نشست، برچسب زدن و تحت فشار قرار دادن دولت‌های مستقل به بهانه های حقوق بشر است. ایده ایجاد یک هیئت حقیقت یاب بدون رضایت مقامات ایرانی ذاتاً نامشروع است و  وظیفه شورای حقوق بشر و سازوکارهای آن کمک به کشورهاست، نه انجام تحقیقات.»

این مقام روس خاطر نشان کرد: «مسکو خواهان توقف مداخله در امور داخلی ایران و بی ثبات کردن اوضاع در آن کشور است. بانیان این اقدام علیه ایران بهتر است بر حل مشکلات خود در حوزه حقوق بشر تمرکز کنند که به اندازه کافی هست.» مضافا سفیر و نماینده سوریه در اظهارات خود در نشست ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل گفت: «سوریه از اقدامات ایران برای ارتقاء حقوق بشر و تعامل با سازوکارهای حقوق بشری تمجید می کند. سوریه نادیده گرفتن نقض حقوق بشر ایرانیان توسط کشورهای غربی از طریق تحمیل تحریم ها و حمایت از فعالیت های تروریستی و اغتشاش در ایران را محکوم می‌کند.» سفیر و نماینده دائم نیکاراگوئه نیز یادآور شد: «بر اساس منشور ملل متحد نباید در امور داخلی کشورها دخالت شود. ایران به خوبی به حقوق بشر احترام می گذارد و اقداماتی که در شورای حقوق بشر انجام می شود، نباید حاکمیت ملی این کشور را نقض کند و موجب دخالت در امور داخلی آن شود.»

واکنش ها به صدور قطع نامه

تصویب قطع نامه شورای حقوق بشر و تلاش برای تشکیل کمیته حقیقت یاب علیه ایران با واکنش هایی هم همراه بود. نماینده کشورمان در نشست ویژه شورای حقوق بشر در ژنو در سخنانی در واکنش به قطع نامه ضد ایرانی و سخنان سخیف وزیر امور خارجه آلمان در این نشست، گفت: «می خواهم به وزیر خارجه رژیم آلمان که امروز در نمایشی که خودشان علیه ایران طراحی کردند و سخنرانی طولانی علیه کشورم داشت، توصیه کنم که توجه خود را به هزاران معترض مسالمت‌آمیز در خیابان‌های آلمان معطوف کند که خواهان عدالت اجتماعی بیشتر هستند، ولی با خشونت پلیس و نیروهای امنیتی سرکوب می‌شوند.» فروزنده عضو هیات ایرانی خطاب به وزیر امور خارجه آلمان همچنین بیان داشت: «خانم وزیر! همان زنان و دختران ایرانی که این روزها برای شما مهمتر از مردم خودتان شده‌اند، همچنان شاهد درد و رنج عزیزان خود هستند که قربانی سلاح‌های شیمیایی شما و تحریم‌های یکجانبه و تروریسم هستند. به دلیل سابقه وحشتناک حقوق بشر، از زمان جنگ جهانی دوم، آلمان صلاحیت صحبت در مورد حقوق زنان و دختران ایرانی را ندارد. زنان و دختران آلمانی، آمریکایی، فرانسوی، بریتانیایی سزاوار آزادی و زندگی شایسته و عاری از خشونت هستند.» این دیپلمات ارشد ایرانی درخصوص قطع نامه ضد ایرانی ارائه شده از سوی آلمان به این نشست نیز گفت: «ایران قطع نامه این نشست را که مبتنی بر فریب و دروغ است، قویاً رد می کند و آن را یک حرکت سیاسی می داند که مصداق صریح تلاش برای سوء استفاده از شورای حقوق بشر به عنوان ابزاری برای دستیابی به اهداف کوته بینانه توسط برخی از مدعیان حقوق بشر است.» وی افزود: «ایران معتقد است که این قطع نامه ماهیتی کاملاً جانبدارانه دارد و منعکس کننده واقعیت های ایران نیست و به چندین حمله تروریستی علیه مردم ایران در جریان ناآرامی‌های اخیر اشاره نکرده و از محکوم کردن این حملات تروریستی خودداری کرده است و در واقع دارد از خشونت و نفرت حمایت می کند و به آن دامن می زند و جنایات و اعمال خرابکارانه توسط آشوبگران را به عنوان اقدامات صلح آمیز معرفی می کند.»

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران به اظهارات آنالنا بربوک، همتای آلمانی خود در نشست ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل واکنش نشان داد. امیر عبداللهیان در صفحه توییتر خود در این ارتباط نوشت: «رژیم برلین، به‌عنوان تامین‌کننده اصلی سلاح شیمیایی صدام علیه مردم ایران و دیگر فرصت طلبان ، سالهاست با تحریم‌های ناعادلانه و غیرانسانی خود، نقض گسترده حقوق بشر را انجام داده‌اند. اکنون آنها ریاکارانه از سازوکارهای حقوق بشر سوء استفاده می کنند تا بیشتر از قبل اقدامات ضدحقوق بشری را علیه مردم ما انجام دهند، و همه اینها به نام همبستگی دروغین با ایرانیان.» وزارت امور خارجه هم در خصوص نشست ویژه شورای حقوق بشر بیانیه ای را منتشر کرد .به گزارش وزارت امور خارجه در متن این بیانیه آمده است: «وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران اقدام ضدایرانی گروه معدودی از کشورهای غربی در تحمیل قطعنامه ای ضدایرانی به شورای حقوق بشر را قویا محکوم می کند. مایه تأسف بسیار است که شورای حقوق بشر برای تأمین منافع کوتاه مدت تعداد معدودی از کشورها یک بار دیگر مورد سوء استفاده قرار گرفته است». در ادامه این بیانیه آمده است: «قطع نامه ای که در ژنو علیه ایران به تصویب رسید، نتیجه مستقیم بکارگیری اطلاعات نادرست برای پیش بردن اهداف ضدایرانی چند کشور معدود غربی در مجامع بین المللی است. » در پایان بینایه وزارت امور خارجه قید شده است: «جمهوری اسلامی ایران با توجه به وجود کمیته تخصصی تحقیق فوت خانم مهسا امینی و همچنین وجود کمیته ملی تحقیق متشکل از حقوق دانان و با مشارکت نمایندگان مستقل در ترکیب اصلی آن و در ارتباط با تحولات اخیر کشور، تشکیل هر گونه سازوکار جدید برای بررسی موضوعات دو ماه گذشته در ایران را غیرضروری و نقض حاکمیت ملی کشور دانسته و مأموریت محوله در این خصوص را به رسمیت نمی شناسد.» 

معاون امور بین‌الملل قوه قضائیه و دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران هم نسبت به برگزاری نشست ویژه شورای حقوق بشر در مورد ایران واکنش نشان داد. کاظم غریب‌آبادی در واکنش به اظهارات وزیر امور خارجه آلمان در نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل، با انتشار یک رشته توییت نوشت: «وزیر امور خارجه رژیم آلمان امروز (پنج شنبه) یک بیانیه فریبکارانه در شورای حقوق بشر ارائه کرد. آلمان، همان کشوری است که رژیم صدام را به سلاح شیمیایی مجهز کرد و موجب گردید ۱۳ هزار نفر، از جمله کودکان و زنان و از جمله در شهر کردنشین سردشت، جان خود را از دست بدهند و بیش از یکصد هزار نفر نیز مجروح شوند. رژیم آلمان که همچنان حقوق بشر ایرانیان را از طریق تحریم های غیر انسانی یکجانبه نقض می کند و با سابقه سیاه خود در همدستی برای ترور شهید سلیمانی، باید به سیاست فریبکارانه و مزورانه خود در حوزه حقوق بشر پایان دهد. در حالی که حقوق ایرانیان بطور گسترده توسط رژیم های آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه از طریق تحمیل اقدامات قهری یکجانبه و حمایت و میزبانی از گروهک های تروریستی که جان ۱۷۰۰۰ ایرانی بی گناه را گرفته اند، نقض می شود، برگزاری نشست ویژه شورای حقوق بشر در مورد ایران یک اقدام مزورانه است.»

مضافا دستیار وزیر امور خارجه کشورمان تصویب قطع نامه ضدایرانی شورای حقوق بشر سازمان ملل را تهدیدی دانست که باید به فرصت تبدیل شود. سید رسول موسوی در توییتی نوشت: «این قطع نامه تهدیدی است برای ایران؛ هنر آن است تهدید را به فرصت تبدیل کنیم نه آنکه وقت خود را با به رخ کشیدن رفتارهای متضاد تصویب کنندگان هدر دهیم. تحقیق و تفحص بیطرفانه کمیته ملی رسیدگی به حوادث اخیر که در وزارت کشور تشکیل شده و ارائه صادقانه گزارش به مردم تهدیدات را به فرصت تبدیل می کند.» در این میان یک کارشناس مسائل بین الملل نیز راهکاری را برای تقابل با قطع نامه شورای حقوق بشر مطرح کرد. رضا نصری در توییتی نوشت: «پاسخ به اقدام اخیر شورای حقوق بشر این نیست که بگوییم شما خودتان بدتر هستید! جریان ایران‌ستیز تشکیل هیات حقیقت‌یاب را راه جدیدی به سوی شورای امنیت می‌داند و راه خنثی‌سازی آن - چه از نظر حقوقی، سیاسی و چه مردمی - تشکیل یک هیات معتبر داخلی است با همان کارکرد، منهای مخاطرات متعاقب.»

در مقابل نماینده ویژه آمریکا در امور ایران با مطرح کردن ادعاهایی از صدور قطع نامه‌ای علیه ایران در شورای حقوق بشر سازمان ملل استقبال کرد. رابرت مالی در صفحه توییترش نوشت: «شورای حقوق بشر سازمان ملل اولین جلسه ویژه‌اش را درباره ایران برای رسیدگی به وضعیت رو به وخامت حقوق بشر تشکیل داد. سرسختانه به تشکیل یک هیات حقیقت‌یاب برای مستندسازی موارد نقض حقوق بشر و پیگیری پاسخگو شدن مرتکبان آن رای داد. ۲۵ کشور به تشکیل این هیات رای دادند که درباره عزم جامعه بین‌المللی برای جلب توجه به نقض جدی حقوق بشر و دیدن این که هیچ مصونیتی وجود ندارد، هیچ جای تردیدی باقی نمی‌گذارد.» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در ادامه اظهاراتش علیه این گفت: «همان طور که نماینده آمریکا در این کمیسیون بیان کرد، مقامات ایران قادر نخواهند بود بدون این که شناخته شوند، مرتکب این سرکوب خشونت‌بار شوند. جامعه بین‌المللی نظاره‌گر است.» وزیر امور خارجه آمریکا نیز با اشاره به برگزاری جلسه ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل درخصوص ایران مدعی شد که واشنگتن به حمایت از مردم ایران ادامه خواهد داد.

آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا روز پنج‌شنبه در توییتی نوشت: «امروز شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد جلسه ویژه‌ای برای رسیدگی به آنچه وضعیت حقوق بشر در ایران خوانده برگزار کرد. ما به حمایت از مردم ایران ادامه می‌دهیم و کسانی که به سرکوب مردم می‌پردازند، مواخذه خواهند شد.» وزیر امور خارجه آلمان هم به عنوان طراح صدور قطع نامه ضدایرانی در توییتی نسبت به تصویب آن در شورای حقوق بشر سازمان ملل واکنش نشان داد. آنالنا بربوک روز پنج‌شنبه در توییتی با انتشار عکسی از کشورهایی که به قطع نامه ضدایرانی در شورای حقوق بشر سازمان ملل رای داده بودند، نوشت: «ما این محکومیت را در شورای حقوق بشر پیش‌ بردیم و حامیانی برای آن دست و پا کردیم؛ بدون آنکه مطمئن باشیم این قطع نامه به رای اکثریت دست می‌یابد. حال نتیجه قطعی و مشخص است. وی مدعی شد، ما برای تحقق عدالت برای مردم ایران متحد هستیم.»/شرق