عراق ظرفیت پالایشگاهی خود را افزایش می دهد

نویسنده: عدنان ابوزید

میدل ایست نیوز: حیان عبدالغنی، وزیر جدید نفت عراق، در جریان بازدید از شرکت پالایشگاه های جنوب در 4 نوامبر اعلام کرد که سیاست وزارت متبوعش، تمرکز بر افزایش ظرفیت پالایش این شرکت به 350هزار بشکه در روز است. عبدالغنی گفت: «امروزه پالایشگاه های جنوب کشور از نظر تولید و حجم وسیع کاری که برای رفع نیازهای شهروندان و مصرف کنندگان فرآورده های نفتی انجام می دهند، در زمره بزرگترین پالایشگاه های عراق هستند.» 

عبدالغنی افزود: «به رغم چالش ها و بحران های اقتصادی و سلامتی که کشور در دوره گذشته با آن مواجه بوده است، کارگران پالایشگاه های جنوب با تلاش های زیاد خود برای ادامه کار و تولید، بالاترین سطح مسئولیت پذیری را نشان دادند.» او تاکید کرد که وزارت متبوعش به حمایت از همه پالایشگاه های جنوب برای دستیابی به اهداف تعیین شده برای این پالایشگاه ها ادامه خواهد داد تا شرایطی ایجاد شود که عراق دیگر نیازی به واردات نفت نداشته باشد.

بخش پالایش عراق به دلیل ویرانی ها و فقدان سرمایه گذاری های کلان، از مشکلات بزرگی رنج می برد. این امر باعث شده که این کشور که با تولید 4.6 میلیون بشکه نفت در روز دومین تولیدکننده بزرگ اوپک پلاس است، مجبور شود بیشتر سوخت مورد نیاز خود را وارد کند.

در حال حاضر، نیمی از مقادیر تولید شده توسط پالایشگاه های عراق نفت های سوختی است.

عراق سالانه بیش از 3 میلیارد دلار برای واردات فرآورده های نفتی هزینه می کند که شامل 1.07 میلیون تن نفت گاز به ارزش 657 میلیون دلار، 3.46 میلیون تن بنزین به ارزش 2.5 میلیارد دلار و 163 هزار تن نفت سفید به ارزش 102 میلیون دلار می شود.

وزارت نفت عراق در 20 اکتبر، آزمایش هایی را روی واحدهای پالایشگاه کربلا انجام داد به این امید که تولید واقعی در سه ماهه اول سال 2023 آغاز شود.

عاصم جهاد، سخنگوی وزارت نفت، به المانیتور گفت: «این وزارتخانه با وجود چالش های امنیتی، بهداشتی و مالی که با آن مواجه است، به دنبال توسعه بخش پالایش است. پالایشگاه کربلا را تکمیل کرده و در حال کار روی تکمیل پالایشگاه الفاو و توسعه سایر پالایشگاه ها است.» او افزود: «عراق واردات 60 درصدی بنزین و گازوئیل مورد نیاز خود را در سال آینده متوقف، و این منابع را در توسعه سایر بخش های اقتصاد سرمایه گذاری می کند.» او همچنین گفت که پالایشگاه کربلا تامین کننده مواد اولیه صنایع ثانویه خواهد بود.

به گفته محمد فزا، مدیر پالایشگاه، هزینه تاسیس این پالایشگاه به مساحت 6 میلیون متر مربع (1.5 میلیون هکتار) با ظرفیت پالایش 140 هزار بشکه در روز بالغ بر 6.5 میلیارد دلار است. او به المانیتور گفت که 80 درصد نفت خام پالایش خواهد شد، زیرا محصولات سبک و باکیفیت تولید می کند. او افزود: «9 میلیون لیتر بنزین با اکتان بالا، 3 میلیون لیتر سوخت جت، 4 میلیون لیتر گازوئیل و 1500 مترمکعب گاز پخت و پز تولید خواهد شد.» فاز اول بهره برداری 85 هزار بشکه در روز تولید خواهد کرد، و انتظار می رود ظرفیت کامل در فاز دوم تولید شود.

بیجی، بزرگترین پالایشگاه نفت عراق که روزانه 300 هزار بشکه نفت تولید می کرد، پس از تسلط داعش بر استان صلاح الدین ویران شد. وزارت نفت این پالایشگاه را دوباره فعال کرده تا با نصف ظرفیت سابق کار کند. 

عراق قصد داشت هفت پالایشگاه جدید با ظرفیت مجموع یک میلیون بشکه در روز تاسیس کند، اما به دلیل فضای ضعیف سرمایه گذاری هنوز نتوانسته به این مهم دست یابد. عراق تنها موفق به اجرای پالایشگاه کربلا و امضای قرارداد برای تاسیس پالایشگاه فاو در بصره شد. 

در حال حاضر بیش از 15 پالایشگاه در عراق از جمله پالایشگاه های منطقه کردستان وجود دارد و ظرفیت پالایش بیش از یک میلیون بشکه در روز است.

المانیتور از اداره پخش فرآورده های نفتی دریافته که عراق در حال حاضر 32 میلیون لیتر بنزین و 25 میلیون لیتر گازوئیل مصرف می کند و کسری بیش از 21 میلیون لیتر در روز، از طریق واردات تامین می شود. عراق در سه ماهه اول سال جاری 1.5 میلیارد دلار برای واردات سوخت هزینه کرده و ممکن است این رقم تا پایان سال به 6 میلیارد دلار برسد. عراق پیشتر سالانه 3 میلیارد دلار برای واردات سوخت هزینه می کرد. افزایش هزینه واردات عمدتا به دلیل قیمت های بالا در بازار جهانی در نتیجه جنگ روسیه با اوکراین است.

یاسار المالکی، کارشناس انرژی عراق، به المانیتور گفت که عراق از قیمت بالای سوخت در بازار جهانی رنج می برد و اگرچه بهره برداری از پالایشگاه کربلا می تواند به کاهش واردات بیانجامد، عراق را به خودکفایی نمی رساند. او تاکید کرد که بخش پالایش در عراق به دلیل سیاست های اقتصادی دولت همچنان ضعیف است و سرمایه‌گذاران خارجی نمی توانند در بخش پالایش سرمایه گذاری، و پالایشگاهی میلیارد دلاری تاسیس کنند و این در حالی است که قیمت سوخت به طور گسترده توسط یارانه های دولتی تعدیل می شود.

با توجه به یارانه های دولت مرکزی، سوخت در عراق به استثنای منطقه اقلیم کردستان، بسیار ارزان تلقی می شود. دولت بنزین را با قیمت یک دلار در هر لیتر وارد می کند و با قیمت 0.45 دلار به شهروندان می فروشد که به قاچاق آن به اقلیم کردستان و کشورهای همسایه منجر شده است.

کارشناس انرژی مالکی در این باره گفت: «دولت و مشکلاتی که با آن مواجه بوده، یعنی کاهش قیمت نفت و حجم بالای مخارج ناشی از سطح اشتغال در دستگاه های دولتی، باعث شده که دولت به جای صرف هزینه در بخش پالایشگاه، در درجه اول بر تامین حقوق کارکنان متمرکز شود.» او افزود که پالایشگاه الفاو در بصره که شرکت «سی.ان.سی.ای.سی» چین آن را اجرا خواهد کرد، صرفا با هدف صادرات نفت فعال می شود و پالایشگاه های فعلی عراق قدیمی هستند و نیمی از تولید آنها سوخت سنگین است و تولید بنزین و گازوئیل کافی نیست.

به دلایل سیاسی، سرمایه گذاری در عراق به ویژه در بخش نفت کاهش قابل توجهی داشته، زیرا چندین شرکت خارجی از این کشور خارج شده و از توسعه میادین نفتی خودداری کرده اند. بوروکراسی اداری هم مانع دیگری بوده که به رغم تفاهم با شماری از شرکت ها، امکان امضای قرارداد برای شروع اجرای پروژه ها را فراهم نیاورده است.

احسان العطار، کارشناس نفت، به المانیتور گفت که پالایشگاه کربلا باید ظرف چهار سال تکمیل می شد و تاخیر در اجرای این پروژه، کمبود بودجه دولت عراق در نتیجه کاهش قیمت نفت در سال 2014 است. او افزود: «وزارت نفت به شرکت مهندسی و ساختمانی هیوندای که در ازای دریافت پول یا دریافت وام از یک بانک کره ای، پالایشگاه کربلا را اجرا می کند، نفت خام را پیشنهاد کرده، اما هیوندای نپذیرفته است.» به گفته عطار، پالایشگاه کربلا روغن موتور تولید نمی کند، بلکه سوخت سبک با کیفیت بسیار بالا تولید می کند و در خط لوله بصره تا بندر جیهان ترکیه قرار دارد.

برنامه فعلی عراق در بخش نفت تمرکز بر سرمایه گذاری گاز نفتی به منظور بهره برداری از نیروگاه هاست. به رغم ارائه چندین فرصت سرمایه گذاری در بخش پالایش عراق، از جمله پالایشگاه های میسان و ذی قار، سرمایه گذاران هنوز توجهی به این کشور نشان نداده اند که نتیجه این است که عراق تا 10 سال آینده به واردات سوخت ادامه خواهد داد.

منبع: المانیتور / تحریریه دیپلماسی ایرانی