دو سفر، یک نشست و اتحادی در حال احیاء؟!

دیپلماسی ایرانی: با سفر رجب طیب اردوغان و ولادیمیر پوتین، روسای جمهور ترکیه و روسیه به ایران با هدف شرکت در هفتمین نشست سران محور آستانه که اولین دور از این دست نشست ها در دولت سیزدهم است به نظر می رسد تحولات سوریه دوباره به دستور کار مشترک تهران، مسکو و آنکارا بازگشته است.

با وجود برخی از اختلافات بین این سه بازیگر در ارتباط با تحولات جاری سوریه برخی بر این باورند که نشست آستانه را می‌توان مدلی از مشارکت کشورها در تامین امنیت منطقه ای و مبارزه با تروریسم تلقی کرد.

البته که این محور (آستانه) به خصوص بعد از وقوع جنگ اوکراین و پررنگ شدن تعارض منافع طرفین برای پیشبرد اهداف‌ و ماموریت‌های ترسیمی خود با موانع و چالش هایی هم روبه‌رو است.

روسیه، ترکیه و ایران به عنوان کشورهای ضامن آتش بس در سوریه در قالب روند آستانه تاکنون ۱۸ بار مذاکرات سه جانبه را با هدف برون رفت سوریه از بحران جنگ داخلی برگزار کرده اند که نشست آخر ۲۴ تا ۲۶ خرداد سال جاری با حضور معاونان وزارت امور خارجه سه کشور در نورسلطان  قزاقستان برگزار شد.

وقوع جنگ اوکراین و به دنبالش خروج روسیه از سوریه و همچنین آمادگی ترکیه برای حمله مجدد به سوریه و اشغال حلب، نگرانی‌هایی را در خصوص تحولات این کشور (سوریه) ایجاد کرده است، اما نفس حضور سران روسیه و ترکیه در ایران و رایزنی ها پیرامون نقاط اختلافی می تواند به تعارض منافع طرفین دامن بزند.

در این بین احتمال سفر فیصل مقداد، وزیر امور خارجه سوریه به ایران همزمان با برگزاری نشست سران آستانه نشان می دهد که تهران سعی دارد اختلافات و حساسیت های دمشق - آنکارا را در قبال اقدامات همدیگر به پایین ترین میزان ممکن برساند. کما اینکه در سفر اخیر حسین امیرعبداللهیان به ترکیه و سوریه، وزیر امور خارجه کشورمان از انتقال نگرانی های اردوغان به بشار اسد با هدف پیشگیری از حمله مجدد ارتش ترکیه به سوریه و تشدید ناامنی‌ها در این کشور (سوریه) خبر داد.

این دست تحرکات دیپلماتیک جمهوری اسلامی گویای آن است که تهران ضمن مدیریت سیاسی و دیپلماتیک تحولات سوریه به دنبال ارتقاء نفوذ خود در منطقه است. پیرو این نکات مواضع مثبت کشورهایی مانند اردن و مصر و تمایل امان و قاهره برای تقویت روابط با تهران و نیز ادعای اخیر انور قرقاش برای بازگشایی مجدد سفارت امارات متحده عربی در ایران نشان از این دارد که به موازات سفر جو بایدن به اسرائیل و عربستان سعودی و تلاش هایی برای مقابله با نفوذ ایران، فصل جدیدی از روابط جمهوری اسلامی با کشورهای منطقه در حال شکل گیری است.

البته در آن سو باید در نظر داشت که روسیه به دلیل تبعات جنگ اوکراین و ترکیه هم در سایه تشدید مشکلات اقتصادی و تورم ۸۰ درصدی و همچنین آماده شدن اردوغان برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده میلادی به برگ های برنده و اهرم های فشار مدنظر خود در جهت تحقق منافع ملی نیاز دارند.

لذا این احتمال وجود دارد که آنکارا و مسکو، ذیل دیدارهای دو جانبه شان در تهران شرایطی را رقم بزنند که می تواند تحولات سوریه را به سمت و سوی دیگری بکشاند. اینجاست که امتیاز میزبانی ایران و هوشمندی سیاسی تهران باید مانع از وقوع آن شود. همین نکات مثبت و منفی نشان می‌دهد که سفر و حضور سران روسیه و ترکیه در ایران و برگزاری نشست محور آستانه تا چه اندازه اهمیت دارد.