باقری کنی و روزه سکوت برجامی!

مهدی بازرگان، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: طی چند روز اخیر شدت پالس های مثبت و منفی در خصوص سرنوشت مذاکرات وین و آینده احیای برجام از سوی طرف ها در کنار اخبار متعدد، متفاوت و متناقض در این رابطه به قدری زیاد است که عملا فضای گیجی را در حوزه دیپلماسی هسته ای نظاره گریم. در این بین سکوت تهران و عدم تمایل مقامات دستگاه سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی به تبیین و تشریح شرایط، چه از سوی امیرعبداللهیان و به طریق اولی مُهر سکوت بر لبان باقری کنی بر شدت ابهامات افزوده است.

از یک سو پس از سفر مورا و به خصوص شیخ تمیم به ایران شاهد فضای مثبتی بودیم که امید برای ازسرگیری مذاکرات را تقویت کرد. به دنبالش دیدارهای شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی با رابرت مالی و جوزف بورل هم نیم نگاه ها به وین را دو چندان کرد. خاصه آنکه امیر قطر هم در دیدار با صدر اعظم المان از امیدها برای احیای برجام گفت. 

پیرو این نگاه دوحه، روزنامه لبنانی به نقل از شیخ تمیم اعلام کرده بود ایران از درخواست خود مبنی بر حذف سپاه از لیست تروریستی صرف نظر کرده است، در مقابل ایالات متحده هم با لغو تحریم‌های نفت و گاز و محدودیت‌های سوئیفت موافقت خواهد کرد. هر چند مشابه این ادعا که توسط وزیر امور خارجه قطر طرح شده بود با تکذیب رسمی تهران مواجه شد، اما به نظر می رشد بافت معنایی بعد از ادعای اخیر پولتیکو مبنی بر آنکه بایدن تصمیم خود را برای نگه داشتن سپاه پاسداران در لیست FTO نهایی کرده و این تصمیم کاملا قطعی است، نشان می دهد که ادعای دوحه چندان هم دور از واقعیت نیست. چرا که احتمالا با چراغ سبز تهران مبنی بر صرف نظر از پیش شرطش بوده که کاخ سفید هم ادعای بستن پنچره خط قرمز ایران را پیش کشید. 

با این وجود روی دیگر سکه حکایت از خبرهای دیگری است. به ادعای رویترز پس از سفر انریکه مورا و شیخ تمیم، ایران و آمریکا متعهد به از سرگیری مذاکرات نشدند. لذا مشخصا تحرکات دیپلماتیک معاون جوزف بورل بر خلاف مواضع مثبت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، حسین امیدعبداللهیان، باقی کنی و شمخانی و ....، حرکتی «بدون پیشرفت» بوده است. کما اینکه به ادعای برخی رسانه های نزدیک به حاکمیت در کشور اساسا بازداشت کوتاه مدت مورا در آلمان نشان داد که وزن وی و تلاش هایش تا چه اندازه بی اهمیت بوده است. در عین حال این رسانه ها اذعان داشته اند مورا بدون هیچ بسته پیشنهادی راهی تهران شده بود. لذا دستیابی به مصالحه در بحث سپاه غیرمحتمل است، البته اگر نگویم غیرممکن؛ به همین دلیل بن بست وین کماکان به قوت خود باقی است. در کنارش لارا روزن هم از ناامیدی مقامات اروپایی و هشدار در خصوص احتمال شکست مذاکرات وین می گوید. با این تفاسیر چنین بر می آید که هر دو طرف (تهران و واشنگتن) به جهات مختلف می روند و فاصله در حال کاهش نیست. 

در چنین شرایطی ترور یکشنبه جاری در تهران هم می تواند به عنوان کاتالیزور تشدید گسل فعلی عمل کند. علیرغم آنکه ایالات متحده هر گونه دست داشتن در این ترور را به کل رد کرده است و اکنون سیبل اتهامات صرفا به سمت اسرائیل نشانه رفته است، اما چه واشنگتن در این ترور دست داشته یا نداشته فضای برجامی و فضای منطقه ای دچار دگردیسی ضدمذاکراتی خواهد شد که یقینا به تحقق سناریوی مطلوب تل آویو در جهت وزن کشی نظامی و امنیتی منجر می شود. لذا در ورود به فضای پساترور با وعده انتقام از جانب تهران عملا ازسرگیری مذاکرات با تداوم سکون و بن بست جاری محلی از اعراب نخواهد داشت.   

در این شرایط فراخوانده شدن رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران به کنگره برای تشریح آخرین تحولات مربوط به مذاکرات وین هم موتور سنا و کنگره را برای آغاز دور جدیدی از تحرکات ضدبرجامی هم روشن خواهد کرد، به ویژه که زنگ رقابت های انتخابات میان دوره ای هم زده شد و اهرم فشار بر دولت بایدن از قِبَل برجام هم به شکل پررنگ تری ادامه خواهد یافت. در این فضای گُنگ و مبهم به واقع نمی توان ارزیابی دقیقی از سرانجام مذاکرات وین داشت. چون به همان میزان که دلایل و شواهد برای احیای برجام وجود دارد می توان به پالس های منفی و تحولات چند روز اخیر پس از ترور هم برای شکست مذاکرات یا حدقل تداوم بن بست کنونی استناد کرد. اینجاست که خلاء روشنگری امیرعبداللیهان و شکست مُهر سکوت باقری کنی بیش از پیش خودنمایی می کند./شرق