«مناطق حائل» ترکیه در سوریه که خشم مسکو را بر می انگیزند

نام نویسنده: مائورو ایندلیکاتو

دیپلماسی ایرانی: مسأله «مناطق حائل» طرحی است که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه از مدت ها قبل در ذهن دارد. پیش از این در سال 2014 در آنکارا صحبت از یک منطقه حائل میان ترکیه و سوریه به میان آمده بود. وی به فضایی برای جداسازی کردهای پ ک ک از کردهای سوریه و نیز ایجاد منطقه ای نیاز دارد تا بخش قابل توجهی از آوارگان سوری را که در ده سال اخیر وارد ترکیه شدند، به آنجا بازگرداند. اکنون به نظر می رسد که این پروژه به ثمر رسیده باشد. 

آنکارا از سال 2011 به طور مداوم سعی کرده از هرج و مرج سوریه به منظور سرنگون ساختن حکومت اسد که نزدیک به ایران قلمداد می شد، بهره برداری کند تا در آن یک رژیم سنی یا در هرصورت نزدیک به منافع ترک ها تأسیس کند. برای انجام این کار اردوغان اقدام به باز کردن به اصطلاح «بزرگراه جهاد» کرده بود و این امکان را به هزاران پیکارجوی خارجی وفادار به اسلام رادیکال داده بود تا وارد ترکیه شده و خود را به سوریه برسانند. بدین ترتیب ده ها گروه جهادی توانستند به تدریج کنترل مناطق شمالی خاک سوریه را به دست گیرند. لیکن با وجود یک کشور در حال فروپاشی اردوغان خیلی زود مجبور شد با اولین تأثیر سیاستش مواجه شود و آن ورود میلیون ها آواره به کشورش بود. این کشور امروز میزبان 3.5 میلیون آواره سوری است. 

تأثیر دیگری هم وجود داشت. اینکه در شمال سوریه، حتی پس از آغاز عملیات روسیه که این امکان را برای اسد فراهم آوردند که بخش اعظمی از سرزمین های از دست رفته را پس بگیرد، به ویژه کردها علیه گروه های جهادی پیشروی کردند و بدین ترتیب ترکیه ناگزیر شد چندین کیلومتر از مرزهای کشور را با گروه های طرفدار کردها و متحد پ ک ک به اشتراک بگذارد. 

بدین ترتیب ترس از ایجاد بخش وسیعی از یک منطقه خودمختار کردنشین در جنوب مرزهایش بارقه ایجاد طرح های مربوط به مناطق امن را در ذهن اردوغان روشن کرد. بین سال های 2016 و 2019 ترکیه سه بار با موافقت پنهان روسیه وارد خاک سوریه شد تا برخی مناطق را اشغال کرده و کردها را به عقب نشینی وادارد. 

البته اگر برای اردوغان بازگشت آوارگان به سوریه یک امر مهم باشد برای اسد و پوتین وضعیت اندکی فرق می کند. آنکارا این مناطق را امن خواهد خواند اما دمشق و مسکو آنها را به مثابه کولونی های هوادار ترکیه در خاک سوریه قلمداد خواهند کرد. در این صورت این خطر برای سوریه وجود خواهد داشت که برای همیشه بسیاری از مناطق شمالی کشور را از دست بدهد. بنابراین پروژه اردوغان ممکن است جرقه ای را میان ترکیه و روسیه در سوریه روشن کند.

نام نشریه: ایل جورناله / تحریریه دیپلماسی ایرانی