عربستان برسر ایران خود دست به کار شده است

نویسنده: حسن فحص

دیپلماسی ایرانی: موفقیت عراق در سازماندهی چهار دور گفت وگو بین عربستان سعودی و ایران در بغداد، به ارائه چهره ای متفاوت از عراق و اثبات توانایی این کشور برای ایفای نقش میانجی کمک کرد. عراق به این ترتیب توانست دیدگاه ها را در خصوص ضرورت گفت وگو و مذاکره بین قدرت های تاثیرگذار منطقه ای، به یکدیگر نزدیک کند و با ایفای نقشی تعادل بخش بین این قدرت ها، عراق را از پیامدهای منفی هرگونه تنش که ممکن است این کشور را به میدان تسویه حساب و جنگ نیابتی تبدیل کند، دور نگه دارد. 

انگیزه عربستان از ورود به گفت وگو با ایران، باور ریاض، به لزوم مهار بلندپروازی های منطقه ای ایران است به ویژه که واشنگتن گفت وگو درباره نفوذ منطقه ای و تهدید ناشی از برنامه موشکی ایران برای امنیت و ثبات منطقه را از میز مذاکره با ایران کنار گذاشته است. عربستان به این منظور از نیاز ایران به ترمیم روابطش با کشورهای همسایه عربی بهره برداری می کند به ویژه که مقامات ایرانی نیز متوجه شده اند دستیابی به توافق با واشنگتن بر سر پرونده هسته ای، حتما بر روابط منطقه ای ایران تاثیر مثبت نخواهد گذاشت. شرایط ایجاب می کند ایران به دنبال توافقاتی با این کشورها باشد که ممکن است مجبور شود بابت آن امتیازاتی هم بدهد.

مذاکرات روز 21 آوریل بین مقامات ایرانی و سعودی در بغداد را نمی توان یک «دور» کامل مذاکره بین دوطرف توصیف کرد بلکه این مذکرات، تکمیل کننده مذاکراتی بود که چند ماه قبل بین دوطرف در مسقط پایتخت عمان برگزار شد. به عبارت دیگر، مذاکرات بغداد چیزی فراتر از یک جلسه مذاکره و کمتر از یک «دور مذاکره» بود که در فضایی مثبت برگزار شد و در بخشی از آن سفیران دوکشور در بغداد نیز حضور داشتند. 

سخن گفتن از دستیابی به یادداشت تفاهم 10 ماده ای بین ایران و عربستان نشان می دهد مذاکره بر سر پرونده های مطرح شده در میز مذاکرات، به تفاهم های جدی منجر شده است. این پرونده ها ماهیتی سیاسی و دیپلماتیک دارند ولی انباشت تنش ها و اختلافات بر سر آنها و اتهامات متقابل بین آنها موجب شده است این پرونده ها ماهیتی امنیتی پیدا کنند و تفاهم بر سر آنها مقدمه ای برای از سرگیری روابط دیپلماتیک بین دو کشور باشد. 

مذاکرات ایران و عربستان قبل از ماه رمضان در مسقط به توافق آنها برای حمایت از اعلام آتش بس در جنگ یمن و آغاز گفت وگوی سیاسی بین نیروهای درگیر در این کشور منجر شد و نشست برگزار شده در بغداد نیز این گام را تکمیل کرد به طوری که ایران برای ادامه یافتن آتش بس یمن همکاری و برای تسهیل راه حل سیاسی در این کشور تلاش کرد. این اقدام را می توان نوعی اعتراف ایران به نقش داشتن در یمن و نشان دهنده توانایی این کشور برای تاثیر گذاشتن بر روند حل بحران این کشور تلقی کرد. 

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفته است دیدار وزیران امور خارجه دو کشور در آینده نزدیک اتفاق نخواهد افتاد. این سخن به این معناست که حل مشکلات بین دو کشور هنوز به حدی پیش نرفته که دیداری در سطح وزیران برگزار شود به ویژه که تهران خواستار موضع گیری های قاطعانه در خصوص پرونده هایی است که در میز مذاکرات مطرح شده است. در ضمن بغداد نیز به علت بحران سیاسی کنونی عراق، نمی تواند در شرایط کنونی مکان مناسبی برای این مذاکرات باشد. 

منبع: ایندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11