وقتی توهین به مقدسات اسلام مباح است و به یهود نه!

نویسنده: علی علی پور فلاح پسند، دانش آموخته دانشگاه گوتنبرگ سوئد

دیپلماسی ایرانی: هفته اخیر مناطق جنوبی سوئد صحنه خروش مسلمانانی بود که به سوزاندن کتاب آسمانی شان به دست رهبر ضد اسلام حزب راست افراطی هارد لاین دانمارک معترض بودند. جریحه دار شدن احساسات مسلمانان منجر به مصدومیت تعدادی از مأموران پلیس و معترضان شد. 

راسموس پالودان «هتاک به کتاب آسمانی مسلمانان» در گذشته اقدامات مشابهی در پایتخت کشور دانمارک و در شهر مالو واقع در جنوب سوئد ترتیب داد که با اعتراضات فراوانی همراه بود. در حالی که به آتش کشیدن کتاب مقدس مسلمانان در سال ۲۰۲۰ منجر به ممنوع الورودی راسمون به سوئد به مدت دو سال شده بود اما، دولت این کشور در همین سال با درخواست او برای اخذ شهروندی موافقت کرد. 

راسموس دو ملیتی فارغ التحصیل رشته حقوق در مقطع کارشناسی است. انتقادات به نابهنجاری های رفتاری وی طی سالیان اخیر تا جایی ادامه داشته که روزنامه دانمارکی اکسترا بلگت، از گفت وگوهای جنسی اینترنتی او با کودکان پسر بین ۱۳ تا ۱۷ سال پرده برداشت. راسموس ضمن رد نکردن عمل خود، اینگونه به موضوع واکنش نشان داد که از رده سنی مخاطبانش بی اطلاع بوده و چون آنها حد و مرز را برایش مشخص نساخته بودند، از آزار گونه بودن عمل غافل بوده است. وی همچنین، در اقدامی مشابه مورد دادخواهی هم کلاس سابق خود قرار گرفت. در رابطه با همین پرونده وی به دلیل توهین به افسر پرونده مورد شکایت قرار گرفت. به نقل از پدر راسموس، وی به دلیل جراحت وارده به سر در یک حادثه رانندگی تحت عمل جراحی قرار گرفته است. مع هذا، هرچند مطالعه رفتار و شخصیت رهبر حزب راست افراطی دانمارک موضوعی جذاب و قابل توجه است اما، این یادداشت با هدف نقد حدود آزادی بیان و عمل در جوامع غربی به رشته تحریر درآمده است.

انجام حرکت های نمادین اینچنینی به نشانه اعتراض یا نشان دادن خط مشی سیاسی یک جناج و گروه در تاریخ مسبوق به سابقه است. از غرق کردن نسخ قرآن در رود نیل تا هتک حرمت به این کتاب مقدس توسط مأموران زندان گوانتانامو تا حرکت های مشابه در نیجریه، عربستان سعودی و اخیراً دانمارک، تمامی حرکت ها در پوشش آزادی بیان و عمل صورت گرفته است. 

در قانون حقوق بشر اقدامات نفرت ‌محور (Hate Crime) - عملی مجرمانه یا جنایی که نشأت گرفته از تعصبات شخصی یک فرد یا گروه باشد – عملی مجرمانه تلقی می شوند. در ماده ۲۹ قوانین کیفری کشور سوئد، تمامی جنایاتی که بر پایه غرض ورزی نسبت به نژاد، رنگ پوست، ملیت، اقلیت، گرایش‌های جنسی، مذهب، یا دیگر موقعیت‌های مشابه باشد، جرم محسوب شده و شخصی که جرم را مرتکب شده، مجازات خواهد شد. با وجود این، در قانون کفرگویی همین کشور عنوان شده است که هر شخصی این آزادی را دارد تا به مقدسات، شخصیت‌ های مذهبی، مفاهیم، آداب و باورهای مذهبی دیگران توهین کند.  

در کشورهای غربی برای نقد و توهین به دین و مقدسات شخصی انسان ها حقوق خاصی برقرار است. اما این حقوق به دیگر حوزه های قابل تسری نیست. همین حق در پرسشگری و نقد نسبت به موضوعاتی مانند واقعه هولوکاست ممنوع شمرده شده و سانسور سیستماتیک برقرار است. منتقدان هولوکاست از دو منظر این واقعه را تحریف شده می دانند. حیطه نخست در رابطه با تعریف نسل کشی و طبقه بندی هولوکاست به عنوان یک رویداد نسل کشی است. حیطه دوم در رابطه با نوع کشتار آلمان نازی، بازه زمانی و تعداد کشته شدگان است. فارغ از اینکه تا چه اندازه این انتقادها با پشتوانه مستندات واقعی و علمی صورت می گیرد صلب آزادی بیان و اندیشه از تفکر نقاد و پرسش گرانه با مفاهیم آزادی بیان در تضاد است. 

ارتکاب اعمال مجرمانه امثال راسموس چه نشأت گرفته از ضعف بنیادین قوانین حمایتی از این اشخاص باشد یا حاصل از درک نادرست قدرت هایی که از این ابزار برای کسب مقاصد سیاسی بهره می برند عواقبی به غیر از جریحه دار کردن احساسات اکثریت جمعیت جهان که خود را دیندار می پندارند، نخواهد داشت.