تحریم های روسیه چه زمانی برداشته خواهند شد؟ شاید هیچ‌وقت

نویسنده: آناتول لوین Anatol Lieven

دیپلماسی ایرانی: تقریبا تمامی تصورات و سنجش های روسیه در یورش به اوکراین، به شکست رسیده است؛ مگر اینکه ولادیمیر پوتین و اطرافیانش کاملا دیوانه شده باشند و گرنه باید تاکنون دریافته باشند که نخواهند توانست به هیچ یک از اهدافشان – از جمله استقرار یک دولت دست نشانده در کیف – دست یابند. اکنون رهبران کرملین به اهدافی حداقلی می اندیشند: دستاوردهایی نظامی که به اهرم گفت وگو با اوکراین تبدیل شود تا به شرایط ملایمتر مد نظر کرملین رضایت دهند.

اما غرب باید از این رخداد چه نتیجه ای بگیرد؟ اینکه برخی دولت های غربی، درباره تهدید روسیه علیه کشورهای عضو ناتو، بسیار بزرگنمایی کرده اند، حال یا از سر هراس یا سنجش های بدبینانه درباره برتری های خودشان. جنگ کنونی، بهشت ناتو است: یک هماوردی کلاسیک با یک دشمن قدیمی که در آن – همانند دوران جنگ سرد – نیازی ندارد که حتی یک گلوله شلیک کند. چه گشایشی بهتر از این پس از افغانستان که نیروهای ناتو عملا در آنجا مجبور به جنگیدن بودند.

اگر ارتش روسیه، پس از هفته ها، نتوانسته شهرهایی در بیست مایلی مرزش در اوکراین را تصرف کند، ایده تهاجم به لهستان یا حتی کشورهای بالتیک، چه برسد به آلمان، یک تصور آشفته است. آری، اکنون یک ریسک بسیار خطرناک برای درگیری بین روسیه و ناتو – با پس زمینه جنگ هسته ای – وجود دارد اما نه بصورت یک جنگ زمینی تمام عیار بلکه با حملات سایبری یا حداکثر موشک پرانی به پایگاه های آمریکا در لهستان که البته این چشم انداز هم به اندازه کافی هراسناک است.

ارتش روسیه، به رغم ناکامی در رسیدن به اهداف اولیه، به تلاش خود برای تسخیر سرزمین های بیشتر و فلج کردن اقتصاد اوکراین به موازات گفت وگوهای سیاسی دو طرف، ادامه خواهد داد. اما البته که این روسیه است که اقتصادش با تحریم های غربی در منگنه قرار گرفته است. تدابیری که کاملا درست و بجا هستند. 

هر شکایت و هراس مشروعی هم که روسیه می داشت، توجیهی برای یورش به یک کشور همسایه و ویرانی آن و کشتار مردمانی که دولت روسیه آنها را "برادر" خطاب می کند، فراهم نمی کند.

با این همه، این پرسش هنوز هست که هدف از تحریم های غرب علیه روسیه چیست؟ این تحریم ها در واکنش به یورش روسیه تحمیل شد اما زبان این تحریم ها، اشاره ای ندارد به اینکه تحت چه شرایطی برداشته خواهند شد. یک نماینده سوئد در پارلمان اروپایی ماه گذشته گفت که این تحریم ها باید تنها در صورتی برداشته شوند که روسیه از تمام خاک اوکراین و از جمله کریمه خارج شود. پس تحریم ها، حتی پس از هر توافق صلحی هم ادامه خواهند یافت چرا که هیچ کارشناس جدی ای، تصور نمی کند که روسیه از کریمه خارج شود. شبه جزیره ای که اکثریت ساکنانش، روس زبان هستند و پایگاه دریایی سواستوپول Sevastopol روسیه در آنجاست.

بنابراین، تحریم ها به جای آنکه به صلحی با شرایط معقول کمک کند، اساسا به ابزاری تبدیل می شود تا جنگ اوکراین را به ستیزی بی پایان تبدیل کند و این دقیقا همان چیزی است که برخی تندروها در آمریکا و متحدانشان در اروپا خواهان آن هستند تا پوتین را سرنگون و روسیه را ویران یا ضعیف و در کنار آن، چین را هم منزوی کنند.

همان طور که رادِک سیکورسکی Radek Sikorski، وزیر امور خارجه پیشین لهستان در سخنرانی اش در پارلمان اروپایی بی پرده بر زبان آورد، اوکراین نسخه تازه افغانستان دهه 1980 برای روسیه است که آمریکا به شورشیان مجاهدین یاری رساند تا اتحاد شوروی را تضعیف و فروپاشی اش را تسریع کنند. البته چیزی که به آن اشاره ای نمی شود اینکه آن کارزار غربی، به بهای جان صدها هزار نفر از مردم افغانستان و ویرانی این کشور انجام شد.

البته این را هم باید در نظر گرفت که سیاست آمریکا در اعمال تحریم و جایگزینی رژیم ها در موارد بسیاری شکست خورده است ضمن آنکه روسیه یک کشور بزرگتر با اقتصادی تاب آورتر از دیگر کشورهای تحت تحریم است. از همه اینها گذشته، پوتین هم همچون دیگر رهبران خودکامه، از جنگ و تحریم برای تحکیم سلطه خود بر کشور، جامعه و اقتصاد روسیه بهره خواهد گرفت.

اگر جنگ اوکراین و تحریم ها علیه روسیه ادامه یابد، بی گمان اروپا با رکود روبه رو می شود و دامنه این رکود به آسانی به آمریکا هم کشیده خواهد شد تا جایی که با به زیر کشیدن بایدن، دوباره یک حاکمیت راست افراطی در آمریکا بر سر کار خواهد آمد. اروپا به درستی نگران تاثیر جنگ بر بهای انرژی است اما تهدید جدی تر برای همه جهان، افزایش شدید بهای خوراکی هاست. روسیه و اوکراین، بیش از سی درصد صادرات گندم و هفده درصد صادرات ذرت جهان را در اختیار دارند. برآوردها حکایت از آن دارد که سال آینده، بهای جهانی غلات تا 22 درصد بالا برود.

بنابراین، بسیار مهم است که اروپا و آمریکا، از گره زدن تحریم ها به سرنگونی و جایگزینی رژیم در روسیه پرهیز کنند و به جای آن، تحریم ها را به صراحت با یک فرایند دیپلماتیک برای پایان بخشیدن به جنگ پیوند زنند.

مسکو باید نیروهایش را از تمامی نواحی تازه ای که اشغال کرده بیرون ببرد و حاکمیت و استقلال اوکراین را تضمین کند. کیف هم باید یک پیمان بی طرفی امضا کند که احتمالا از پیمان 1955 دولت اتریش الگو می گیرد که بر پایه آن، نیروهای غربی و نیز شوروی از این کشور بیرون رفتند. چنین پیمانی، عضویت در ناتو و نیز هرگونه پیمان امنیتی تحت رهبری روسیه را منتفی می کند. در کریمه و دونباس هم باید رفراندوم های دموکراتیک محلی تحت نظارت سازمان ملل برگزار و سرنوشت حاکمیتی آنها تعیین شود.

منبع: مجله کریتیکز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11