فصل‌های احتمالی بعدی جنگ اوکراین

نویسنده: ولید فارس

دیپلماسی ایرانی: نبرد در جبهه های مختلف در اوکراین گاهی شدید و گاهی آرام است و نیروهای روس در شرق و جنوب این کشور متمرکز شده اند و تلاش می کنند وضع موجود را حفظ کنند اما اوکراینی ها به دنبال تغییر وضع موجود به نفع خود هستند. ناتو نیز به مخالفت خود با اشغالگری روسیه ادامه می دهد و کمک تسلیحاتی و آموزشی به نیروهای اوکراینی را با هدف مقابله با پیشروی روس ها، افزایش داده است.

از نظر سیاسی و دیپلماتیک، دو دستگی در سطح جهانی بر سر جنگ اوکراین دیده می شود. شورای امنیت به علت «وتو»ها دست بسته است و دیگر سازمان های جهانی نیز یا دنباله رو محور غرب هستند یا دچار چند دستگی شده اند. طرف های میانه نیز تلاش می کنند از زیر بار پایبندی به تحریم ها علیه روسیه یا حمایت مطلق از یکی از طرف های مناقشه شانه خالی کنند. چین از روسیه حمایت می کند بدون آن که بر طبل جنگ بکوبد و در همان حال به روابط تجاری خود با غرب ادامه می دهد. دیگر کشورها در آمریکای لاتین و آسیا و آفریقا نیز همین سیاست را به نسبت های مختلف دنبال می کنند.

از نظر اقتصادی، تحریم های غرب علیه روسیه به اوج خود رسیده و توانسته است بخش مالی روسیه را به شکلی گسترده مختل کند و شماری از کشورها را وادارد روابط تجاری با مسکو را محدود یا قطع کنند. هدف غرب، وارد کردن بیشترین فشار به روسیه است تا جنگ را متوقف و عقب نشینی کند. اما در دنیای به هم پیوسته کنونی، هر اقدامی که بخشی از اقتصاد جهان را مختل کند، بر کل اقتصاد جهان تاثیر خواهد گذاشت و همه کشورها را – هرچند بعد از مدتی – تحت تاثیر قرار خواهد داد.

نیروهای اوکراینی تلاشی می کنند مانع به هم پیوستن نیروهای روسی مستقر در شرق اوکراین با نیروهای مستقر در جنوب این کشور شوند تا خطر جدایی این مناطق از اوکراین و ضمیمه شدن آن به روسیه را از بین ببرند. به این ترتیب رویارویی نظامی از جبهه های موقت و متحرک به جبهه های ثابت منتقل خواهد شد و اگر توافقنامه آتش بس به دست نیاید، جنگ در اوکراین به جنگ در سوریه و لبنان شبیه خواهد شد و سال های طولانی ادامه خواهد یافت.

تحریم های اقتصادی علیه روسیه به حدی شدید است که می تواند هر اقتصاد ملی را در جهان مختل کند. ولی روسیه کشوری پهناور با منابع عظیم نفت و گاز و معادن و آب و جنگل و محصولات کشاورزی است از این رو هرچند تحریم ها به اقتصادش آسیب خواهد رساند ولی این کشور را به سمت خودکفایی در شرایط جنگی سوق خواهد داد. در عین حال چین از ضعف روسیه برای دریافت مواد اولیه با قیمت پایین بهره برداری خواهد کرد و به این ترتیب شریانی مالی برای ادامه حیات در اختیار مسکو قرار خواهد داد.

جنگ اقتصادی با روسیه، در درجه نخست غرب را تحت تاثیر قرار خواهد داد که به نفت و گاز روسیه وابسته است ولی در مراحل بعدی، دیگر کشورها نیز تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. از این رو پایان دادن به جنگ و آغاز مذاکرات صلح در ماه های آینده، ضرورت دارد تا اوکراین به سوریه دیگری تبدیل نشود.

در شرایط کنونی، دولت ولودیمیر زلینسکی حاضر شده از پیوستن به ناتو منصرف شود ولی خواستار خروج روس ها از اوکراین است. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه با پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا مشکلی نخواهد داشت ولی حاضر نخواهد شد مناطق روس زبان اوکراین و شبه جزیره کریمه را تخلیه کند. غرب نیز تا آخر جنگ از اوکراین حمایت خواهد کرد ولی خواستار جنگ تمام عیار با روسیه نیست. روسیه هم تمایلی به درگیر شدن با ناتو ندارد ولی بخاطر «اوکراین شرقی» خواهد جنگید.

منبع: ایندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11