ایران امروز و نگاه بلند علی اکبر داور

گذاشتن همه تخم مرغ ها در سبد روسیه چقدر دوراندیشانه است؟

۲۵ دی ۱۴۰۰ | ۱۴:۰۰ کد : ۲۰۰۹۱۲۵ اروپا آسیا و آفریقا انتخاب سردبیر
نویسنده خبر: صلاح الدین خدیو
صلاح الدین خدیو در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در این جهان آشفته گذاشتن همه تخم مرغ ها در سبد روسیه چقدر دوراندیشانه است؟ روسیه ای که اخیرا از فرصت منازعات داخلی و منطقه ای برای ورود مجدد به قره باغ و قزاقستان استفاده کرده و باز همسایه ایران شده است، تهدید نیست؟ مخاطره افتادن در یک "بازی بزرگ" نوین مشابه آنچه در قرن نوزده میان بریتانیا و روسیه جریان داشت، در عدم پیگیری یک سیاست خارجی متوازن و چندجانبه گرا چقدر است؟
گذاشتن همه تخم مرغ ها در سبد روسیه چقدر دوراندیشانه است؟

دیپلماسی ایرانی: داور در سرمقاله شماره 30 حمل 1302 مرد آزاد نوشت: "ایران تنها دو سال برای اصلاحات اساسی فرصت دارد اگر همسایه های محترم شمال و جنوب ما با هم کنار آمدند و شبیه عهدنامه 1907 معاهده ای بستند، استقلال ما دوباره در مهلکه خواهد افتاد."

داوری بنیانگذار دادگستری نوین ایران نه تنها پیشگویانه بود، بلکه حکایت از ذهنی دوراندیش داشت که برای امروز هم تازه است. مقصود وی فروپاشی قدرت روسیه تزاری بر اثر شکست در جنگ جهانی اول و انقلاب کمونیستی بود که موقتا توسعه طلبی ارضی و سیاسی آن را متوقف کرده و پس از یک قرن فشاری طاقت فرسا از گرده ایران برداشته شده بود.

فشار روس از بالا هنگامی که با طمع ورزی و توسعه طلبی انگلیس در پایین هم راستا می شد، موجب بهم فشردگی کشور تا سر حد خفگی و سلب عاملیت و نقض حاکمیت آن بود.

داور می دانست که "سکتە روس" موقتی است و با گذشت پنج سال از تحولات انقلابی در آستانه بهبودی است و چیزی به انقضای مهلت ایران برای برداشتن گام های اساسی و اصلاحی لازم نمانده است.

پیشگویی وی به حقیقت پیوست. روس ها در قالب شوروی خیزی بلندتر برداشته و 20 سال بعد به قدرتی جهانی تبدیل و مرزهای امپراتوری خود را تا مرکز اروپا گسترش دادند.

بدین سال اقبالی که داور نگران افول آن بود، هفتاد سال دیگر طول کشید که دوباره در آسمان سیاست ایران طلوع و فرصتی دیگر در اختیار آن قرار دهد. سال 1370 خورشیدی و فروپاشی شوروی را می گویم. زلزله ای سیاسی در یک چشم بهم زدن امپراتوری سرخ را نابود و آنچه را با زور در طول قرن نوزدهم در آسیای میانه و قفقاز گرفته بود، از آن ستاند و ایران از جبر همسایگی پهناورترین کشور و قدرتمندترین ارتش جهان نجات یافت.

این خوش یمنی با یک خوش اقبالی دیگر در بیست سال قبل از آن عجین شده بود: آذر 1350 و خروج نهایی شیر بی یال و دم و اشکم بریتانیا از شرق سوئز و مبسوط الید شدن ایران در خلیج فارس پس از قرن ها. این خوش اقبالی ها اما با تحولات انقلابی در ایران و جنگ هشت ساله مواجه شد و فرصت بهره برداری از آنها را با چالش مواجه کرد. به گونه ای که در خروج بریتانیا، این شیخ نشین ها و "دویله" های قبیله ای عرب بودند که دست پیش گرفتند و به قدرت ها و اقتصادهای نوظهور تبدیل شدند. در فروپاشی شوروی هم همین داستان به گونه ای دیگر تکرار شد: استان ها و ولایات شوروی همسایه با ایران در صبحدمی تاریخی با این ندا از مسکو مواجه شدند: مهمانی تمام شد و باید تشریف ببرید! بالاجبار نگاه های آنها در سخت ترین لحظات برای کمک متوجه ایران و ترکیه و غرب شد.

باز همه بار خود را بستند، غیر از ایران که با معضل فقدان نگاه راهبردی و ذهنیت امت گرا دست به گریبان بود و در ادامه کار به جایی رسید که همین کشورهای نواستقلال یافته از فرصت تحریم ایران و ناهمسنگی در روابط خارجی آن، برای خود کیسه ها دوختند!

می گویند شانس یک بار در خانه آدم را می زند. در حوزه بین المللی هم حداقل نیم قرن زمان لازم است، بخت ها و فرصت های خوب ظاهر شوند. چین چهل و پنج سال قبل فرصت رقابت استراتژیک آمریکا و شوروی را ربود و با بهبود روابط خود با غرب از رهگذر اصل دشمنِ دشمن من دوست من است، پایه های توسعه عظیم اقتصادی خود را ریخت.

این مقدمات را یادآور شدم تا بگویم معادلات قدرت در جهان امروز دوباره سرشار از فرصت شده است. آمریکا از اسب رهبری جهان افتاده اما هنوز بزرگترین قدرت عالم است. چین به چالشی مشابه آلمان بیسمارک در اواخر قرن نوزدهم تبدیل شده و اروپا و روسیه قدرت های متوسطی هستند که سعی می کنند در رقابت استراتژیک میان پکن و واشنگتن، زمینه و اعتماد به نفس خود را از دست ندهند.

قدرت های کوچک تری چون ترکیه و ژاپن و هند و برزیل و... در حال عرض اندام هستند. درست مشابه اواخر قرن نوزده که معلوم نیست یک نظم پایدار جدید از دل چه معادلاتی بیرون می آید.

در این جهان آشفته گذاشتن همه تخم مرغ ها در سبد روسیه چقدر دوراندیشانه است؟ روسیه ای که اخیرا از فرصت منازعات داخلی و منطقه ای برای ورود مجدد به قره باغ و قزاقستان استفاده کرده و باز همسایه ایران شده است، تهدید نیست؟ مخاطره افتادن در یک "بازی بزرگ" نوین مشابه آنچه در قرن نوزده میان بریتانیا و روسیه جریان داشت، در عدم پیگیری یک سیاست خارجی متوازن و چندجانبه گرا چقدر است؟

چین و آمریکا در چند دهه آتی بازیگران اصلی بین الملل هستند و نوع رابطه آنها با کشورهای کوچک تر تابعی از بازی اصلی جاری میان آنها خواهد بود. خلق فرصت در میانه این بازی از طریق درایت و زرنگی و امتیازگیری های محصول ارتباط با همه اقطاب قدرت و حاضر در میدان بودن ممکن است. واقعیت رئال پولتیک در جهان امروز، عین پدافند هوایی روسیه در سوریه است. برای حفظ اسد در قدرت با ایران همسوست، ولی وقتی پای اسرائیل به میان می آید، بی تردید کشور یهود را انتخاب می کند!

صلاح الدین خدیو

نویسنده خبر

کارشناس مسائل بین الملل و پژوهشگر مسائل کردی

اطلاعات بیشتر

کلید واژه ها: روسیه ایران و روسیه جمهوری اسلامی ایران ایران و امریکا ایران و امریکا و روسیه نظم نوین جهانی جهان قدرت جهانی


( ۱۴ )

نظر شما :

فدوی ۲۵ دی ۱۴۰۰ | ۱۵:۰۱
عالی
فدوی ۲۵ دی ۱۴۰۰ | ۱۵:۱۹
دچار دو اشتباه بزرگ شدیم . تحریمها را جدی نگرفتیم و همچنین راه های دور زدن تحریم ها را آسان فرض کردیم . این دو اشتباه هم از دو حس غلط ناشی شد . دست کم گرفتن دشمنان و دست بالا گرفتن دوستان . ( دوستان و دشمنان داخلی و خارجی . هر دو نوع ) . اما مهلک ترین اشتباهمان این بود که بیش از حد توان ، کشورمان را در جهان سر زبانها انداختیم . هر دو طیف سیاسی در ایران عاشق خود نمایی در جهان هستند . یکی با گفتگوی تمدنهایش و دیگری با گفتگوی مقاومت . هر دو محکوم به نتیجه ی وارونه دادن هستند چرا که در جهان امروز ( حتی دیروز ) محتوی و نظر کسی مقبول است ( حتی اگر شیطانی باشد ) که صاحب فرم باشد . ساده تر بگم ، سخنان موجود در تلوزیون از سمتی پذیرفته است که نشان حک شده روی تلویزیون ، متعلق به او باشد . به دیگر سخن ، تا اقتصادت ، صنعتت ، تجارتت ، اختراعت. اکتشافت و ... رشد نکند ، حرفت و کلامت حتی در بین اطرافیانت هم خریدار ندارد . همه دنیا ( قسمت آگاهش ) می دانند در دعوای ایران و آمریکا ، این آمریکاست که طرف ناحق است اما همینها هم در ناخودآگاه شان دنبال یک سوراخی می گردند تا از آن توجیهی برای خوب بودن آمریکا بیابند . تا موبایل تو جیب مردم ، خوروی داخل پارکینگشان ، داروی داخل بوفه اشان ، لباس تنشان و ... مال ما نباشد ، کلاممان و تفکرمان خریدار نخواهد داشت .
ali.s ۲۵ دی ۱۴۰۰ | ۱۵:۲۶
گذاشتن همه تخم مرغ ها در سبد روسیه و یا هر گش.ر دیگر حماقت است.برگ برنده ایران همانچیزی است که غرب از آن وحشت دارد و خواهان گرفتن آن از ایران است.تا به خواسته هایمان نرسیم،این برگ برنده را از دست ندیم.
ابراهیم قدیمی ۲۵ دی ۱۴۰۰ | ۱۶:۱۲
شما تابحال اندازه گیری کرده اید چقدر تخم مرغ درسبد روسیه گذاشته اید۔ چقدر تخم مرغ در سبد امارات وکره جنوبی ودیگران قراد داده اید۔یکی از اشتباهات استراتژیکی کشورهای مسلمان عربی وغیر عربی این است که ضمن عناد بسیار جدی با تفکر اجتماعی اقتصادی روسیه وترس وسواس گونه از روسیه میخواهند همکاری های استراتژیک با روسیه در مقابل عناد های عملی غرب با حضور نیروهای غرب گرا در تمام شئونات اجرائی وسیاسی واقتصادی داشته باشند۔اینکه نفت ربخته نیروگاه المانی هسته ای متوقف شده سالها را با همکاری روسها در بهبوهه مسائل داخلی روسیه توانستند نیروگاه فعال کنند توان اجرائی روسها نسبت به قول وقرار دادها است۔انها که تعطیل کردند ورفتند ومحل نگذاشتند۔
محمد ۲۵ دی ۱۴۰۰ | ۱۸:۲۵
فقط همین قدر کافی است که بدانیم ، دقیقا باید برعکس کار کنیم ، یعنی باید با امریکا به توافق برسیم ، با این کشور دوست شویم ، وارد بلوک غرب بشویم تا بتوانیم در مقابل دشمنی های روسیه ایستادگی کنیم . به نظر من بازگشایی سفارت امریکا و انجام مذاکره با اروپا برای فروش گاز به قیمتی ارزانتر از روسیه و همچنین حمله به پایگاههای این کشور در سوریه برای مجبور کردن آن به عقب نشینی از این کشور و همچنین توافق با ترکیه برای ایجاد یک مسیر ترانزیتی انحصاری بین آسیا و اروپا و حذف روسیه از این مسیر را در برنامه قرار بدهید در این صورت قول می دهم که همه مشکلات ما حل می شود . روسیه دشمن ایران است ، همانطور که در تمام طول تاریخ بوده است
اشکان ۲۶ دی ۱۴۰۰ | ۰۰:۴۷
ای کاش از توهم بیدار شوند آقایان و احتمالا خانمها
هوشیار ۲۶ دی ۱۴۰۰ | ۰۱:۰۶
امت گرایی ، بدون هیچ آورده یی بلای جان منابع کشور شده