وقتی واقعیت ها خود را تحمیل می کنند

نویسنده: شیلا سیف‌الدینی، دکتری روابط بین‌الملل

دیپلماسی ایرانی: چند روز پیش وزیر امور خارجه امارات در دمشق با بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه، ملاقات کرد. اسد به روابط نزدیک برادرانه سوریه و امارات از زمان مرحوم «شیخ زاید بن سلطان آل نهیان» و به مواضع صحیح امارات اشاره داشت و بر این تاکید کرد که امارات همواره در کنار مردم سوریه بوده است.

این درحالی است که طی چندین سال بحران در سوریه، امارات در جبهه مخالفان حکومتی بشار اسد بوده و از آنان پشتیبانی کرده است.

بااین‌حال، اسد به‌درستی می‌داند پس از ویرانی‌های جنگ ده ساله در سوریه به کمک کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نیازمند است و کشور کوچک ولی ثروتمند و موثر در جهان عرب، امارات متحده عربی، می‌تواند حامی تجاری و مالی خوبی برای سوریه و از طرفی حامی سیاسی برای پذیرش این کشور در اتحادیه عرب باشد.

قبلا قطر نیز که مقطعی در جریان جنگ ده ساله سوریه همراه با امارات، در صف مخالفان بشار اسد بود؛ در برقراری روابط اقتصادی با سوریه پیشقدم شد.

امارات سفارت خود در سوریه را در سال ۲۰۱۸ بازگشایی و در سال جاری گفت وگوهای دوجانبه اقتصادی را آغاز کرد. امارات از پیشرفته‌ترین کشورها در حوزه اقتصاد باز است و «اکسپو» دبی فرصت خوبی برای گفت وگوهای پیش‌زمینه‌ای بین وزرای اقتصاد و انرژی و آب دو طرف بود.

حجم مبادلات تجاری غیرنفتی بین دو کشور در سال ۲۰۲۰ حدود ۲.۶میلیارد درهم بود و این درحالی است که در نیمه اول ۲۰۲۱ به حدود یک میلیارد درهم رسید. همچنین ارزش سرمایه‌گذاری مستقیم سوریه در امارات در پایان سال ۲۰۱۹ از ۱.۵میلیارد درهم گذشت.

اینکه آیا امارات بتواند قانون سزار آمریکا (در رابطه با کشورهایی که با سوریه همکاری و در این کشور سرمایه‌گذاری می‌کنند مشمول تحریم می‌شوند) را درهم شکند و موجبات ورود سوریه به اتحادیه عرب را فراهم کند؛ زمان مشخص می‌کند.

بااین‌حال، سفر مقام اماراتی به دمشق و با توجه به استقبال قبلی عراق، عمان، اردن، قطر و بحرین از همکاری در بازسازی سوریه، نظر کشورهای عرب بیشتری را به سمت سوریه جلب می‌کند.
 
چنانچه قبلا «ریاض حجاب»، نخست‌وزیر اسبق سوریه، در واکنش به دیدار سه‌جانبه وزرای امور خارجه قطر، روسیه و ترکیه در دوحه گفته بود: "سوری‌ها به نقش موثر عربی برای کمک به پایان بحران سوریه نیاز دارند".

مدتی پیش هم، شیخ عبدالله بن زائد، وزیر امور خارجه امارات، تاکید کرده بود: "این موضوعی نیست که کسی بخواهد یا نخواهد! بلکه موضوعی است که به منافع عمومی، منافع سوریه و منافع منطقه مربوط می‌شود".

اگر منافع حاکمان و دو کشور، زمانی آنها را به سمت دشمنی هدایت می‌کرد؛ منافع کنونی، استراتژی نوینی را طلب می‌کند. منافع و مصالح‌ ملی اصل خدشه‌ناپذیر روابط بین‌الملل است و رعایت همین اصل همکاری در عین رقابت در اقتصاد درهم‌تنیده کنونی را رقم زده است.

توجه به نظم نوین منطقه و ایجاد تعادل عملی در روابط با کشورها و ناظر بر واقعیات جاری، دگردیسی استراتژیکی را ناگزیر می‌سازد. عقلانیتی که تصمیم‌گیرندگان سیاسی را ناچار از پذیرش آن خواهد کرد./راهبرد