مقصر باکوست نه تهران
حمایت از آذربایجان در مقابل ایران به نفع امریکا نیست
نویسنده: الدار ممدف (Eldar Mamedov)،
دیپلماسی ایرانی: وسوسه گران همیشگی در واشنگتن از بایدن می خواهند که درگیر ماجرا بشود، اما خطری متوجه منافع ملی آمریکا نیست. با افزایش تنش بین ایران و جمهوری آذربایجان، وسوسه گران و بد‌گمان های همیشگی در واشنگتن، از جمله برخی اندیشکده ها و مقامات آمریکایی، ضمن حمایت قاطع از باکو، از دولت آمریکا می خواهند که از آذربایجان علیه ایران پشتیبانی کند.
یکی از طرفداران مهم باکو در واشنگتن، مایکل دوران (Michael Duran)، عضو موسسه هادسون، با انتشار تصویری از الهام علی اف، رئیس جمهوری خودکامه آذربایجان، در کنار یک هواپیمای بدون سرنشین ساخت اسرائیل و در نزدیکی مرز ایران، خطاب به دولت بایدن گفته است که باید با ایران اینگونه رفتار کرد.
یکی دیگر از کارشناسان آمریکایی یعنی لوک کافی (Luke Coffee) از بنیاد هریتیج، در مقاله‌ای مفصل از دولت ایالات متحده خواسته است تا از آذربایجان به عنوان حصاری در برابر نفوذ ایران پشتیبانی کند.
اما بدیهی است که جانبداری واشنگتن از آذربایجان در مناقشه با ایران به نفع ایالات متحده نیست. آذربایجان متحد رسمی آمریکا نیست. واشنگتن تعهدی برای دفاع از آذربایجان ندارد و این کشور هم نامزد پیوستن به ناتو نیست. همچنین، باکو در گسترش بحران تازه چندان بی تقصیر نیست. ادعاهای جاهلانه آذربایجان درباره سرزمین های ارمنستان، از جمله مسیر ترانزیت مرزی، و همچنین گسترش آشکار روابط راهبردی با اسرائیل – دشمن تمام‌عیار ایران – و با ترکیه – رقیب منطقه‌ای تهران – از جمله عوامل اصلی منازعه اخیر بین تهران و باکو است.
آذربایجان روابط دیرپایی با اسراییل داشته است، با این حال، در سال های گذشته، باکو که از رنجش و خشم تهران اندیشناک بود، همواره از برانگیختن دشمنی همسایه جنوبی اش پرهیز می کرد. اما پیروزی در قره‌باغ که با کمک پهپادهای اسرائیلی محقق شد، جسارت گسترش روابط با اسرائیل و احساس آسیب ناپذیری در برابر تهران را به باکو داده است.
تهران بر پایه دلایلی منطقی باور دارد که جمهوری آذربایجان پایگاهی برای عملیات اطلاعاتی اسرائیل علیه ایران شده است. همراهی باکو با طرفداران آمریکاییِ تجزیه ایران و جدایی استان های شمالی آذری‌نشین و همچنین آزار و بازداشت رانندگان کامیون های ایرانی از جمله اقدامات غیردوستانه ای است که هیچ کشوری در برابر آن ساکت نخواهد ماند.
ایران دریافته که همراهی اش با باکو در جنگ قره باغ و حمایت مداوم از تمامیت ارضی آذربایجان مورد قدرشناسی قرار نگرفته است. بنابراین رزمایش نظامی بزرگ ایران در مرزهای آذربایجان واکنشی قابل پیش‌بینی در برابر بی توجهی باکو به ملاحظات کلیدی تهران است. گرچه ایالات متحده مخالف نظام ایران است، اما هیچ تعهدی هم برای حمایت از سیاست های بی‌پروا و بدون ملاحظه جمهوری آذربایجان ندارد.
نوع رژیمی که در باکو قدرت را در اختیار دارد دلیل دیگری است برای اینکه واشنگتن در این منازعه از آذربایجان حمایت نکند. آذربایجان همواره در پایین فهرست رتبه بندی‌های بین‌المللی برای آزادی‌های سیاسی، حقوق مدنی و مبارزه با فساد قرار داشته است.
به علاوه، به رغم تلاش دیپلمات ها و لابی گران آذربایجان در واشنگتن برای نشان دادن این کشور به عنوان متحد ثابت قدم غرب، شواهد حاکی از واقعیتی کاملا متفاوت است. علی اف به حضور تمام سازمان‌های مهم آمریکایی در آذربایجان پایان داد. رسانه های آذربایجانی وابسته به دولت همواره از تئوری های توطئه ضد آمریکایی سخن می گویند و به مردم کشورشان نسبت به طرح های شرورانه آمریکا برای حمله به آذربایجان هشدار می دهند. از سوی دیگر، علی‌اف در راستای مخالفت با حضور غرب در قفقاز، روابط نزدیکی با پوتین برقرار کرده است.
دولت آمریکا باید در برابر درخواست تندروهای این کشور برای درگیر شدن در منازعه ای که خطر جدی برای منافع ایالات متحده ندارد، ایستادگی کند؛ به ویژه، نباید از طرف رژیمی که با ارزش ها و منافع آمریکا بسیار مغایر است، وارد منازعه شود. کنگره هم به جای لابی‌کردن با متحدان آذربایجان در واشنگتن، باید به‌طور جدی از هر اقدامی که به آتش منازعه در قفقاز جنوبی دامن می زند، پیشگیری کند.
منبع: ریسپانسیبل استیتکرفت / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11
نظر شما :