ریاض و رویای بمب اتم

نویسنده: مسعود نوری، کارشناس ارشد حقوق هسته ای

دیپلماسی ایرانی: در اوت 2009 ، عربستان از آغاز کار در زمینه توسعه انرژی هسته ای خبر داد. در آوریل 2010، یک فرمان سلطنتی برای تأسیس مرکز پادشاه عبدالله برای توسعه انرژی هسته ای و تجدیدپذیر (KACARE)  صادر شد. این مرکز بر همه فعالیت های هسته ای در کشور نظارت دارد و به عنوان نماینده عربستان در آژانس بین المللی انرژی هسته ای اقدام می کند. 

پژوهشکده انرژی اتمی در این مرکز کار می کند. این واحد مشغول تحقیق در زمینه انرژی هسته ای، آموزش متخصصان هسته ای، تهیه پیش نویس پروژه هایی برای استفاده از انرژی اتمی و همچنین تحقیق در زمینه استفاده از اتم برای اهداف پزشکی و رادیوگرافی صنعتی است.

محمد بن سلمان، ولیعهد جدید یک برنامه بلندپروازانه "ویژن -2030" را راه انداخت که هدف آن کاهش وابستگی به هیدروکربن ها و توسعه انرژی های تجدیدپذیر اعلام شد و همچنین باید تنوع اقتصادی را فراهم کند. پیشرفت برنامه هسته ای ریاض که در ابتدای سال دهم آغاز شد، با "ویژن -2030" مطابقت دارد.

بر اساس اسناد، قرار است در 25 سال آینده 16 راکتور برای نیروگاه های هسته ای با ظرفیت کل 17.6 گیگاوات ایجاد شود و 80 میلیارد دلار برای اجرای این برنامه تخصیص شده است.

ریاض تأکید می کند که "همه فعالیت های هسته ای فقط در چارچوبی که با توافق های بین المللی مطابق است انجام می شود و فقط اهداف صلح آمیز را دنبال کند." علاوه بر این، عربستان سعودی "به طور کامل به اصل شفافیت در سازماندهی صنعت هسته ای" پایبند است.

چگونه ریاض می تواند صاحب سلاح های هسته ای شود؟

اولین و ساده ترین راه، خرید آن از پاکستان است. در دهه¬های 1990-1970، عربستان سعودی در تأمین مالی برنامه هسته ای پاکستان شرکت کرد. این امر اجازه می دهد تا ریاض مدعی تفاهم از طرف اسلام آباد باشد. شورای امنیت ملی اسرائیل تخمین می زند که پاکستان موافقت کرده است که به برنامه هسته ای عربستان سعودی مساعدت کند. این کار شامل انتقال فناوری، آموزش متخصصان سعودی در پاکستان، همکاری در زمینه غنی سازی اورانیوم و همچنین انتقال سلاح های هسته ای پاکستان به پادشاهی تحت کنترل اسلام آباد است.

دوم، ایجاد زیرساخت های خودی برای تولید سلاح های هسته ای است. نکته اصلی در اینجا نیروگاه هسته ای نیست بلکه چرخه هسته ای کامل است. 

در اکتبر سال 2018 ، آقای هاشم بن عبدالله یمنی رئیسKACARE، "استخراج اورانیوم در داخل کشور به عنوان بخشی از برنامه هسته ای خود" را پیشنهاد کرد که گامی به سوی "خودکفایی در تولید سوخت هسته ای" است.  KACARE با شرکت ملی هسته¬ای چین (CNNC) برای انجام اکتشاف منابع اورانیوم و توریم در استان غربی هیل عربستان سعودی به توافق رسیده است. زمین شناسان چینی ثابت کرده¬اند که منابع اورانیوم اردن تا جنوب استان هیل گسترش یافته و دارای ذخایر قابل توجهی است و این اولین مرحله از چرخه هسته ای کامل است.

در عین حال، با کمک چینی ها، احداث تاسیساتی برای تولید "کیک زرد" در 30 کیلومتری شمال غربی ریاض انجام شد. این مرحله بعدی در ایجاد چرخه کامل است. همچنین در KACARE اخیراً یک رآکتور تحقیقاتی کوچک 30 کیلوواتی ساخته شده است.

اسرائیل نخستین بار خطر تبدیل شدن "اتم مسالمت آمیز" سعودی به "اتم غیر صلح آمیز" را دید. 

برخورد ایالات متحده نسبت به متحد خود، عربستان، بستگی به این امر دارد که رئیس کاخ سفید کیست. رئیس¬جمهور دموکرات باراک اوباما، همکاری هسته ای با عربستان را بر اساس "توافق نامه 123" یعنی قانونی "درباره انرژی اتمی"، مصوبه 1954 محدود کرد. براساس این قانون، ایالات متحده فناوری های هسته ای خود را فقط در صورت موافقت با تعدادی از محدودیت ها از جمله امتناع از غنی سازی اورانیوم به کشورهای دیگر منتقل می کند.

دونالد ترامپ چراغ سبز به همکاری با ریاض را روشن کرد و جو بایدن، نیز این مسیر را ادامه می دهد. اما با تمام این موارد، ریاض چین را به عنوان شریک همکاری های هسته ای انتخاب کرده است.