افغانستان سوریه نمی شود

نویسنده: سلمان رفیع شیخ

دیپلماسی ایرانی: با خروج نیروهایی آمریکایی از بزرگترین پایگاه نظامی خود در افغانستان (بگرام) و پرکردن جای خالی این نیروها از سوی نیروهای طالبان و به دست گرفتن کنترل اوضاع در شمال افغانستان، جنگ داخلی این کشور شتاب گرفته است.

با اینکه نیروهای افغان سالها از سوی نیروهای آمریکایی و ناتو آموزش دیده اند اما کارآیی عملیاتی چندانی ندارند و به همین علت بدون کوچکترین مقاومتی در برابر پیشروی نیروهای طالبان مواضع خود را رها می کنند و متواری می شوند. افزون بر این، صدها نفر از نیروهای تعلیم دیده افغان به جای جنگیدن با طالبان، به صفوف آنها پیوسته اند تا از مجازات در امان بمانند.

یکی از علل پیوستن نیروهای دولتی به طالبان، دریافت نکردن حقوق برای چندین ماه متوالی است. نیروهای دولتی افغانستان همه تجهیزات و سازوبرگ نظامی خود، از جمله انواع سلاح های سنگین را به نیروهای طالبان تحویل می دهند.

چنین رویدادهایی باعث شده است تا دولت افغانستان در تلاش برای ادامه حیات خود بار دیگر به جنگ سالاران و نیروهای وابسته آنها برای دفاع از کابل در برابر طالبان متوسل شود. دولت افغانستان با درخواست کمک از جنگ سالاران، مشروعیت خود را به عنوان دولت قانونی کشور از دست می دهد.

با از میان رفتن مشروعیت دولت مرکزی افغانستان و ناتوانی آن در مقابله با پیشروی نیروهای طالبان، مقامات طالبان می توانند حتی پیش از پیروزی نهایی و تصرف کابل، با اقتدار بیشتری ادعای حاکمیت بر کشور را ادعا کنند.

سیاست های دولت مرکزی کابل بیش از آنکه در جهت حمایت از منافع شهروندان این کشور باشد که اکثراً مخالف طالبان هستند، در واقع در راستای منافع و اهداف جنگ سالارانی همچون عبدالرشید دوستم، اسماعیل خان، عطا محمد و احمد مسعود قرار دارد.

دولت مرکزی افغانستان به سرعت در حال فروپاشی است و کشور به جولانگاه جنگ سالاران تبدیل می شود و در میان مدعیان کسب قدرت، طالبان از همه قوی تر است.

چند روز پیش، طالبان در پایگاه اطلاع سانی خود با مطرح ساختن پیروزی های اخیر خود مدعی شد که کنترل اوضاع را در مناطق ازاد شده در اختیار دارد و اوضاع  پس از سال ها آشفتگی و ناامنی در این مناطق، به حالت عادی بازگشته است.

تزلزل سریع قدرت در کابل و خروج شتاب زده نیروهای آمریکا و ناتو از افغانستان، باعث شده تا طالبان که پایگاه قدرتش به جنوب افغانستان محدود است، به مناطق شمالی افغانستان نیز دست اندازی کند. طالبان در شمال افغانستان بین 50 یا 100 ناحیه را تحت کنترل خود درآورده است و گذرگاه اصلی افغانستان – تاجیکستان را نیز هم اکنون در تصرف خود دارد.

گفته می شود هم اکنون طالبان حدود نیمی از خاک افغانستان را تصرف کرده است. عجیب اینکه مناطقی که کانون قدرت نیروهای دولتی و ضد طالبان محسوب می شد، اکنون به تصرف طالبان درآمده است. از هم اکنون می توان گفت که پایان کار کابل، آغاز شده است. بر اساس گزارش اطلاعاتی که یکی از نهادهای آمریکا آن را تهیه کرده است، کابل ظرف شش ماه دیگر به دست طالبان سقوط خواهد کرد.

یک نکته مهم در مورد پیروزی های چشمگیر طالبان، تبدیل شدن این گروه به یک تشکیلات مسلح چند قومیتی است. از سال 2016 به این سو، طالبان اجازه داده است تا قومیت های دیگر نیز به  صفوف این گروه ملحق شوند.

در آوریل 2020، طالبان فردی به نام مولوی مهدی را که از هزاره های شیعه است به عنوان فرماندار یکی از مناطق تحت کنترل خود در ولایت سرپل، منصوب کرد.

روی کار آمدن طالبان در افغانستان شباهتی به جنگ داخلی سوریه نخواهد داشت. چون در سوریه نیروهای دولتی سرانجام توانستند شورشیان را در حلب و مناطق دیگر به کمک ایران و روسیه شکست دهند. با این که اوضاع در افغانستان هم می تواند همانند سوریه با خونریزی های شدید همراه شود و میلیون ها نفر از مردم این کشور آواره و زیرساخت های آن منهدم شود اما طالبان بر خلاف بشار اسد از حمایت  قدرت های خارجی که از آن برای پیروزی در کشمکش های داخلی افغانستان استفاده کند، برخوردار نیست.

تردیدی نیست که همسایگان عمده افغانستان، یعنی پاکستان، چین، روسیه و ایران همگی به امید داشتن روابط دوستانه با دولت آینده افغانستان با طالبان دوستانه برخورد می کنند. آنها از هم اکنون افغانستان را به طالبان واگذار کرده اند هرچند مایل بودند تا نیروی سیاسی متنوع تر و میانه روتر از طالبان در افغانستان روی کار آید. این کشورها از آن بیم دارند که طالبان با گروه های هم فکر و هم عقیده خود متحد شود و بخواهد ایدئولوژی جهادی خود را در فراسوی مرزهای افغانستان، گسترش دهد.

منبع: آسیا تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11