بنت، ایران و آینده تنش های منطقه

نویسنده: رامین فخاری، دانشجوی ارشد مطالعات خاورمیانه دانشگاه علامه طباطبایی

دیپلماسی ایرانی: خبر سقوط کابینه بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی در حالی منتشر می شود که این رژیم طی یک تا دو سال گذشته ده ها اقدام ضد امنیتی علیه ایران انجام داده که با توجه به اینکه مسائل امنیتی دارای حالت مبهم هستند.

نکته ای که مبرهن است طی دوسال گذشته مخصوصا یک سال اخیر کابینه نتانیاهو بیشتر از هر زمانی در خطر سقوط قرار داشته و به دنبال آن احتمال محاکمه و زندانی شدن وی افزایش یافته و همزمان با این مساله نتانیاهو نیز رفتاری مشابه با یک گربه که در معرض اسیر شدن است در قبال ایران از خود نشان داده و اقدام به چنگ زدن ایران کرده است.

البته خرابکاری های اخیر رژیم صهیونیستی یک بعدی نیست و دارای چندین بعد و اهداف چندگانه است که خطر بازگشت ایران و آمریکا به برجام برای این رژیم و عادی سازی روابط ایران با جهان و رفع تحریم ها می تواند یکی از دلایل آن باشد و منجر به این شده سیستم امنیتی رژیم صهیونیستی را با بنیامین نتانیاهو در جهت ایجاد خرابکاری در ایران همراه کرده است، اما موضوعی که مشهود است این است که یای از هداف سیستم امنیتی اسرائیل ضربه زدن به برجام و جلوگیری از بازگشت ایران و آمریکا به برجام و هدف نتانیاهو ایجاد یک بحران در منطقه و تحریک ایران برای پاسخگویی آشکار و ایجاد یک جنگ کوتاه مدت بین ایران و اسرائیل برای ماندن در قدرت بوده و نقطه تلاقی منابع نتانیاهو و سیستم امنیتی اسرائیل حوادث دو سال اخیر را رقم زده بوده است.

و البته می توان اضافه کرد آتش سوزی های مشگوک اخیر در نقاط مختلف ایران و مزید بر آن شهادت شهید دکتر فخری زاده،حملات متعدد به تاسیسات هسته ایران طی یک سال گذشته و دورتر از این مساله مشارکت اسرائیل در شهادت سردار بزرگ ایران شهید سلیمانی و حملات هوایی مختلف به نیروهای ایرانی مستقر در سوریه نیز از مصادیق این چنگ و دندان نشان دادن ها بوده است.

همزمان با این مساله نیز نتانیاهو حمله به غزه و جنایت در این منطقه را برای ایجاد وضعیت قرمز شدت بخشید و احتمال این مساله می رفت که اگر زمان کافی داشت اقدام به حمله به حزب الله لبنان و حملات وسیع تر علیه ایران را نیز در دستور کار داشته باشد، اما خوشبختانه جنایت و آتش افروزی نیز نتانیاهو را نتوانست از سقوط نجات بدهد.

خوشبختانه سقوط دونالد ترامپ که همگام با نتانیاهو عرصه را بر ایران تنگ کرده بود و سقوط نتانیاهو می تواد منطقه و جهان را به سوی آرامش سوق دهد. نخست وزیر جدید اسرائیل بنت نیز یک راست افراطی است و می تواند برای ایران خطر آفرین باشد ولی موضوعی که تا قدری می تواند محتمل باشد که بنت تا تحکیم پایه های قدرت خود  و تا زمانی که همانند نتانیاهو در معرض سقوط قرار ندارد کمتر به ایران یا حزب الله چنگ و دندان نشان خواهد داد و احتمالا تا چند سال اول کمتر بصورت آشکارا علیه ایران دست به اقدامات ضد امنیتی و خرابکاری خواهد زد، البته فعالیت لابی اسرائیل در آمریکا بر علیه ایران و در راستای تنگ کردن حلقه تحریم ها در زمان هر دولتی بطور مستمر ادامه خواهد داشت، نتانیاهو نیز دولت بنت را دولت سازشگر معرفی کرده است.

نکته دیگر که می تواند یک برگ برنده برای ایران باشد این مساله است که احتمالا من بعد دولت هایی که در رژیم صهیونیستی بر سر کار می آیند بر اساس نورم استاندارد حکومت های پارلمانی از عمر کمتری برخوردار خواهند بود و باید اضافه کرد نتانیاهو نیز با مهارت خاصی تا کنون توانسته بود قدرتش را حفظ کند. عدم ثبات سیاسی در اسرائیل حملات و بخشی از توطئه های اسرائیل علیه منافع ایران را کاهش خواهد داد و می تواند بعنوان یک برگ برنده برای ایران در منطقه قلمداد شود.

در داخل اسرائیل نیز نیروهای سیاسی زیادی تقابل اسرائیل با ایران بی مفهوم می دانند، ایران نیز نشان داده که هر وقت اتفاقی در داخل ایران رخ داده اتفاق مشابهی نیز در داخل اسرائیل رقم خورده است.

البته باید اضافه کرد که دستگاه امنیتی این رژیم بارها بدون اجازه نخست وزیر این کشور نیز دست به اقدامات مختلفی زده، مثلا در دوره هایی بدون اجازه نخست وزیر این کشور در مصر خرابکاری کرده است و عوض شدن نخست وزیر و عدم ثبات سیاسی در این کشور تنها توطئه هایی که با دستور نخست وزیر انجام می شود را در معرض کاهش قرار خواهد داد و تقابل منطقه ای ایران و اسرائیل ادامه دار خواهد بود ولی شکل و فورم و شدت آن می تواند تغیر کند.

اما سر کار آمدن بنت از یک بعد دیگر نیز می تواند برای ایران چالش هایی را به همراه داشته باشد، همانند ترامپ نتانیاهو نیز در افکار عمومی جهان و سیاستمداران جهان بعناون یک رئیس جمهور غیرقابل پیشبینی و مزید بر آن فاسد نگریسته می شد و شان اسرائیل را در اندازه کسی که لباس چرک هایش را در هنگام مسافرت های دیپلوماتیک به فرانسه می آورد پایین آورده بود، اگر بنت برعکس نتانیاهو حدقلا در ظاهر عقلانیتی از خود به نمایش بدهد، در عرصه دیپلماتیک در مواقع لوزم قدرت بیشتری از نتانیاهو برای بسیج افکار عمومی و سیاستمداران جهان علیه ایران خواهد داشت و این موضوع می تواند تا اندازه ای برای ایران چالش برانگیز باشد و این مساله علاوه بر لیه کند چاقو دارای یک لبه تیز  نیز برای ایران است.

نکته ای که وجود دارد این است که صرف نظر از جناح بندی های سیاسی شاید ترکیب نیروهای سیاسی دولت های آینده ایران در میزان و شدت منازعه بین ایران و اسرائیل تاثیر گذار باشد. نکته ای که وجود دارد در زمان دولت روحانی که یک دولت میانه رو و محافظه کار از دیدگاه مسائل بین المللی بود طرف مقابل ایران ترامپ و نتانیاهو بودند که دارای تعادل نبودند بسیار تندرو و این مساله دولت میانه رو روحانی را با چالش های جدی عرصه بین المللی مواجه می کرد. جدای از مساله اسرائیل که در این پارگراف به آن ورود نمی کنیم، بطور موردی در روابط بین ایران و آمریکا و ایران غرب زمانی این روابط تا حدی بهبود یافته است که در هر دو کشور دولت هایی بر سرکار بوده اند که به دنبال مناقشه نبوده اند، مثلا در بخشی از دوران اوباما دولتی در ایران بر سر کار بود که در عرصه سیاست بین الملل دارای عقلانیتی از دیدگاه سیاست بین الملل نبود و با سخنان بی مورد افکار عمومی جهان را علیه ایران تهیج می کرد. با به روی کار آمدن دولت روحانی و پیروزی برجام بلا فاصله دولتی در آمریکا حاکم شد که از عقلانیتی برخوردار نبود و این مساله روابط ایران و آمریکا را تیره تر کرد. دولت آقای رئیسی نیز می تواند با عملکرد عقلانی خود در عرصه بین الملل باعث احیای برجام و لغو تحریم ها شود و یا همانند دولت قبلی اصولگرا مسیری را در پیش بگیرد که شدت تحریم ها و اجماع جهانی بر علیه ایران افزایش یابد. بنابر این می توان اشاره کرد که شدت منازعه بین ایران و اسرائیل می تواند از نحوه تعامل یا تقابل دولت های حاکم بر آمریکا نیز تاثیر بپذیر خواهد بود.

نکته دیگر این که رفتارهای نتانیاهو در یک سال اخیر نشان داده که حتی برای منافع ملی خود اسرائیل نیز ارزشی قائل نیست و پاسخ هایی که از سوی نیروهای نیابتی ایران ممکن است در عوض خرابکاری های این رژیم در داخل ایران صورت بگیرد و به آسیب به منافع و شهروندان این رژیم منجر شود نیز برایش حائز اهمیت نیست و تنها در قدرت ماندن و فرار از محاکمه برای این شخص دارای اولویت است. حال باید دید رفتار بنت در برابر مساله منافع ملی اسرائیل به چه شکلی است و آیا برای جلوگیری از آسیب دیدن منافع ملی اسرائیل شکل تقابل خود با ایران را عوض خواهد کرد و از حالت تهاجمی بصورت دیپلماتیک هدایت خواهد کرد یا همانند نتانیاهو بطور آشکار به ایران چنگ و دندان نشان خواهد داد؟

پاسخ این جواب نیز تا حدی قابل پیش بینی است. بنت یکی از راست های افراطی اسرائیل است و به احتمال قوی منازعات را علیه ایران دنبال خواهد نمود. ولی به دلیل اینکه بنت دارای عقلانیت بیشتری است ممکن است منازعات بین ایران و اسرائیل از حالت فیزیکی به شکل یک جنگ سرد که دارای پیچیدگی بیشتر و حضور لابی های اسرائیل برای تحریم بیشتر ایران و ایجاد اجماع جهانی علیه ایران باشد به خود بگیرد. دولت بعدی ایران باید ضمن دنبال کردن سیاست های استکبار ستیزی و احقاق حقوق مردم مظلوم فلسطین در زمینه بین المللی نیز گزکی به دست دشمنان برای تحریم بیشتر و ایجاد اجماع جهانی علیه ایران ندهد.