الریاض: ایران هسته ای اگر اسرائیل را نگران می کند اعراب را می ترساند

نویسنده: علی الخشیبان

دیپلماسی ایرانی: ما سئوال نگران کننده ای را تکرار می کنیم که ما کشورهای نزدیک به ایران در حال حاضر از رویارویی با آن می ترسیم، اینکه در صورت دستیابی ایران به سلاح هسته ای به کمک آمریکا چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا اسرائیل این ایده را خواهد پذیرفت و در نهایت در برابر فشارهای آمریکایی تسلیم خواهد شد تا اجازه پیوستن ایران را به کشورهای دارنده سلاح هسته ای بدهد. آیا ما قدرت پیش بینی زودهنگام حوادث آینده را برای شناخت واقعیت ابعاد سه گانه بحران شامل ایران، اسرائیل و آمریکا داریم؟

این اعتقاد یا حرف مبنی بر اینکه اسرائیل و آمریکا تمایلی به دیدن ایران هسته ای ندارند، ساده‌لوحانه است، ولی اثبات این مساله دشوار است، عمر بحران هسته ای ایران و پیچیدگی ها و تصویر واقعی آن ما را وادار می کند تا بر این مساله تاکید کنیم که هر چه عمر بحران هسته ای با ایران طولانی شود، سبب می شود تا راه حل ها در دسترس یک طرف واحد نباشد. آنچه مایه نگرانی است، این است که انجام تنها یک آزمایش هسته ای از سوی ایران کافی است که جهان عرب و همسایگان ایران وارد نقطه عطف جدیدی در نحوه تعامل با این ساختار هسته ای جدید در منطقه شوند.

چند روز پیش اسرائیل توانست عملیات انفجاری را در تاسیسات هسته ای نطنز ایران انجام دهد که نشان دهنده توانایی اسرائیل برای ورود به این تاسیساتی است که تحت محافظت بسیار شدید قرار دارد. دولت آمریکا هیچ واکنش منفی به این عملیات نشان نداد، و به نظر می رسد آمریکا دستور چنین اقدامی را صادر نکرده، اما قطعا از آن اطلاع قبلی داشته است. ویژگی سیاست آمریکا، غنیمت شمردن فرصت هاست. ممکن است این عملیات یکی از ابزارهای فشار آمریکا بر ایران در صحنه مذاکراتی باشد که همچنان تا حد زیادی متزلزل است، ولی در نهایت ایران و آمریکا پای یک میز خواهند نشست. ولی آیا این مذاکره به حل قابل قبول برای منطقه منجر خواهد شد؟ این سئوالی است که باید به دنبال یافتن پاسخ آن در کوران این بحران باشیم.

دانستن نحوه مدیریت این پرونده از سوی آمریکا اهمیت دارد، اما مهمتر از آن، این است که آمریکا و اسرائیل و حتی دولت های اروپایی قطعا به این مساله اکتفا نخواهند کرد که قدرت های مذاکراتی یا نظامی خود را در این بحران برای تحقق فقط یک هدف یعنی بازداشتن ایران از دستیابی به سلاح هسته ای به کار گیرند. هم اسرائیل و هم آمریکا تمایل به تحقق پیروزی هایی در حاشیه این مساله دارند. این فرضیه‌ مطرح در صورتی است که آنها توان توقف پروژه هسته ای ایران را در زمان مناسب داشته باشند، ولی سئوال مهمتر ما را وادار می کند به طور جدی درباره توان این دولت ها برای توقف پروژه ایرانی فکر کنیم.

واکنشهای محتاطانه ایران به عملیاتی که خواه از سوی آمریکا یا اسرائیل صورت می گیرد، حیرت انگیز است، هنگامی که نظامیان آمریکایی، (شهید) قاسم سلیمانی را ترور کردند، انتظار می رفت که این اقدام، بزرگترین اقدام برای تحریک ایران باشد تا واکنش های خشمگینانه ای انجام دهد، ولی آنچه رخ داد، این بود که ایران همانطور که انتظار می رود، رفتار نکرده و این مساله نگران کننده است و ما را به این فرضیه می رساند مبنی بر اینکه ایران سیاست دستیابی به هدف هسته ای را صرف نظر از حجم خسارت هایی در پیش گرفته که ممکن است در معرض آن قرار گیرد. ایران با نهایت صبر منتظر رسیدن به نقطه عطفی است که بتواند به سلاح هسته ای دست یابد و به همین خاطر بحران های زیادی را تحمل می کند و مشکلات فراوانی را برای رسیدن به این هدف ایجاد می کند.

از نظر منطقی، آمریکا هرگز به اسرائیل اجازه نخواهد داد که با اقداماتی همچون عملیات اخیری که در تاسیسات نطنز رخ داد، مانع تلاش هایش برای رسیدن به توافق با ایران شود. در عین حال اسرائیل هم هرگز اجازه نخواهد داد از پرونده ای کنار گذاشته شود که اهدافی را برایش محقق کرده که فراتر از مرزهای ژئوسیاسی هسته ای ایران بوده و تمام جغرافیای جهان عرب را شامل می شود. اسرائیل مدتهاست تمایل دارد تا پلیس منطقه شود و به منطقه ثابت کند که امکان نافرمانی در برابر آمریکا و تکروی و پیروزی بر رقبایش در منطقه را دارد.

تمام این احتمالات وجود دارد، مشخص کردن زمان دستیابی به توافق هسته ای جدید با ایران دشوار است، اما احتمال دوم، دستیابی ایران به سلاح هسته ای و انجام آزمایش هسته ای است که پس از آن جهان سکوت کند تا جهان عرب وارد گرداب جدیدی شود و این در حقیقت گزینه ای است که هرگز آمریکا را در صورت ناتوانی در رام کردن ایران هسته ای، ناراحت نخواهد کرد. زیرا آمریکا آماده ترک منطقه خاورمیانه می شود تا آن را برای کسانی باقی بگذارد که تمایل دارند وارد آن شوند و آنها در مقابل مشکل تسلیح هسته ای قرار گیرند که پیش بینی نتایج و پیامدهای آن دشوار خواهد بود.

منبع: الریاض / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11