بایدن باید بدهی امریکا به ایران را بپردازد

رایان کوپر (Ryan Cooper)

دیپلماسی ایرانی: جو بایدن در کارزار انتخاباتی اش وعده داد که از هر تلاشی برای بازگشت به برجام، خودداری نکند اما پنجاه روز پس از شروع ریاست جمهوری اش، پیشرفتی نیست و طبق گزارش ها، توافق در آستانه از هم پاشیدن است.

هرگونه استدلالی درباره اینکه موضع کنونی کدام یک از دو طرف آمریکا و ایران (بر سر گام اول بازگشت به برجام) درست است، به نگرش ما به تاریخ دیپلماتیک و بافت گسترده تر راهبردی باز می گردد. اما مطلقا بحثی نیست که آمریکا، در جایگاه بسیار اشتباهی قرار دارد. ایران با حسن نیت به برجام پیوست و به تعهدات خود عمل کرد تا اینکه ترامپ، ناگهان به این اعتماد، خیانت کرد و از توافق خارج شد. بعد هم که دست به ترور قاسم سلیمانی زد که یکجا نقش وزیر امور خارجه و فرمانده ارشد نظامی در امور عراق را برعهده داشت.

تحریم های ترامپ، صدماتی سنگین بر دولت، اقتصاد و مردم ایران وارد کرد بویژه در یک دوره همه گیری کرونا؛ تورم افزایش یافت و در تامین کالاهای بیشمار بویژه دارو، کمبودهایی پیش آمد که همه گیری کروناویروس را به طرز وحشتناکی وخیم تر کرد. 

گذشته از اینها، ایران دلایل تاریخی بسیاری برای بی اعتمادی به آمریکا دارد. در سال 1988، نیروهای آمریکایی یک هواپیمای مسافری ایران را سرنگون کردند. آمریکا در جنگ هشت ساله از عراق با پول، آموزش و پوشش دیپلماتیک حمایت کرد. البته ماجرای کودتای 1953 سی آی ای هم جای خود دارد.

اما از نظر بافت و زمینه راهبردی، واقعیت آشکار این است که شما هر نگاهی هم که به ایران داشته باشید، این کشور برای منافع جدی آمریکا، اهمیت چندانی ندارد. ایران کشوری با اندازه متوسط و درآمد متوسط در میانه کره زمین است و به دشواری تولید نفتش به یک چهارم تولید نفت آمریکا می رسد. ایران هیچ تمایلی ندارد که به نیروهای آمریکایی حمله کند – مگر آنانی که (بدون دلیل موجهی) در پاشنه در این کشور مستقرند و مقام های رسمی ارشد این کشور را هدف قرار می دهند (بازهم بدون دلیلی موجه). فقط تصور کنید که آمریکایی ها چه احساسی می داشتند اگر ایران در سراسر مرز مکزیک و کانادا با ایالات متحده، انبوهی از پایگاه ها و نیروی نظامی را مستقر می کرد، تحریم های سنگینی علیه آمریکا وضع می کرد و گاهی هم یکی از مقامات دولت بایدن را می کشت.

خلاصه، از هرجهت که حساب کنیم، باید به ایران حق داد. آمریکا، عهد خود را شکست. خود بایدن در مقاله سپتامبر گذشته اش در سی ان ان نوشت که "ترامپ با بی پروایی، از رویکردی کناره گرفت که به امنیت آمریکا کمک می کرد." بنابراین، آمریکا باید حسن نیت نشان دهد. این کمترین کاری است که ما می توانستیم انجام دهیم و برخلاف استدلال های جنگ افروزان امپریالیستی که به خون تشنه اند، این کار عملا به سود آمریکاست چرا که از گیر افتادن کشور در یک جنگ بدون پیروزی در فاصله هفت هزار مایلی کشور، جلوگیری می کند.

دشوار نیست دریابیم که چرا دولت بایدن این همه درنگ می کند. دلیلش حلقه جنگ افروزان واشنگتن هستند که سال هاست بر طبل جنگ با ایران می کوبند و البته لابی گری های اسراییل و عربستان سعودی. این نیروها بسیار بر کنگره نفوذ دارند و به همین دلیل است که سناتورها، وندی شرمن، نامزد معاونت وزارت خارجه آمریکا را در جلسه استماع، به خاطر نقش اش در گفتگوهای برجام، کباب کردند. 

خود بایدن، از دیرباز با این پویش همنوایی کرده است. او از زبان تندی درباره "چالش هایی که رژیم ایران علیه منافع امنیتی آمریکا بوجود می آورد" سخن می گوید اما نوبت عربستان سعودی که می رسد از واژه "متحد" استفاده می کند حال آنکه عربستان کشوری است که آسیب عینی برای منافع آمریکا داشته و ولیعهدش دستور قتل وحشیانه جمال خاشقچی، یک شهروند برجسته آمریکایی را می دهد به این دلیل که از دیکتاتوری مستبدانه بن سلمان انتقاد کرده است. ریشه این وضعیت را باید درصدها میلیون دلار رشوه قانونی ای جستجو کرد که بن سلمان در واشنگتن پخش می کند و شمار بزرگی از نخبگان سیاسی آمریکا که در فساد غرقند، با او کنار می آیند.

همه اینها، یک آزمون برای جو بایدن است که قصد اعلام شده اش، در پیش گرفتن یک مسیر تازه در سیاست خارجی آمریکاست. برای تحقق چنین قصدی، او دیر یا زود باید در برابر ماشین جنگی امپریالیستی بایستد و با کسانی مقابله کند که می خواهند ارتش آمریکا را بعنوان پرسنل اجاره ای خود به کار گیرند. اگر چنین نکند، کارنامه سیاست خارجی اش، تفاوت مهمی با دونالد ترامپ نخواهد داشت. 

منبع: ویک / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11