انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا؛ روایت خشم و هیاهو

نویسنده: امیرحسین دودانگه، فارغ التحصیل علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی و پژوهشگر حوزه روابط بین الملل

دیپلماسی ایرانی: چهل و ششمین انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا در حالی با اعلام پیروزی جو بایدن، نماینده حزب دموکرات، از سوی رسانه های آمریکایی به پایان رسید که جامعه سیاسی آمریکا، شاهد اتفاقات و وقایع بی سابقه ای در طول برگزاری انتخابات بود که در ادامه یادداشت پیش رو به برخی از آنها اشاره می شود.

با فراگیری ابتلا به ویروس کرونا در آمریکا، بخش اعظمی از آرای ریاست جمهوری در این کشور به منظور جلوگیری از شیوع بیماری و پیش از موعد رای گیری سوم نوامبر، از طریق پست به صندوق انتخابات ریخته شد که این پدیده و قوانین خاص ایالات مختلف آمریکا جهت دریافت و آغاز شمارش آرای پستی، موجب تاخیر در محاسبه و اعلام نهایی آرای ایالت ها شد. در این بین اما دونالد ترامپ، از مدت ها قبل با طرح ادعاهایی همچون احتمال دستکاری و تقلب گسترده در اخذ آراء به روش پستی، به هواداران حزب جمهوری خواه هشدار داده بود و از آنها برای رای گیری به روش حضوری دعوت کرد.

سرانجام در سوم نوامبر و ساعاتی پس از پایان مهلت رای گیری و با آغاز شمارش آراء، درحالی که آمارها یکی پس از دیگری از برتری دونالد ترامپ در ایالت های سرنوشت ساز انتخابات امسال حکایت می کرد، به ناگهان و طی چندساعت با افزایش شمارش آرای پستی، این جو بایدن بود که به تدریج از رقیب انتخاباتی خود پیشی می گرفت. سرعت این تحولات در تعیین نامزد پیروز ایالت های مختلف به قدری بالا و سریع بود که حتی موجب شگفتی رسانه های آمریکایی نیز شد. این روند حاکی آن بود که در انتخابات امسال، بر خلاف سنوات گذشته باید بیش از پیش منتظر شمارش کامل آراء و اعلام پیروز نهایی انتخابات باشیم.

ترامپ؛ شکست اولیه، کنفرانس خبری تاریخی و رسانه های آمریکایی

در حالی که قریب به یک روز از پایان رای گیری در ایالات متحده می گذشت، اعلام پیروزی اولیه بایدن در بسیاری از ایالت ها، پایان ماجرا نبود و هر لحظه بر حجم تحولات و اعتراضات سیاسی-مدنی آمریکا افزوده می شد. دونالد ترامپ در روز دوم شمارش آراء و پس از چندساعت عقب ماندن از نامزد رقیب خود در ایالت های سرنوشت ساز و درحالی که هنوز نیمی از آرای برخی ایالت¬ها شمرده نشده بود، در پنجم نوامبر و به وقت محلی 18:30، ترتیب یک کنفرانس خبری در کاخ سفید را داد که از ابعاد مختلف قابل توجه و بررسی است.

ساکن فعلی کاخ سفید طی این کنفرانس، سیلی از اتهامات همچون تقلب گسترده در شمارش آراء، ایجاد نظرسنجی های جعلی و جلوگیری از حضور ناظران انتخاباتی کمپین خود در حوزه های شمارش آراء را مطرح کرد.

اما خودزنی و تیر نهایی بر بدنه نظام سیاسی-انتخاباتی آمریکا آنجایی بود که ترامپ دستگاه انتخاباتی آمریکا را فاسد خواند و اعلام کرد که از حالا آماده است تا نتیجه نهایی انتخابات را در دیوان عالی آمریکا، جایی که پس از مراجع قضائی ایالتی، مرجع رسیدگی و حاکم نهایی تایید یا رد انتخابات در صورت طرح شکایات جدی است، دنبال کند. می توان از این اظهارات صریح و غیرمنتظره ترامپ، با عنوان "چالش برای دموکراسی" در کشوری که نماد و مدعی دموکراسی عالی در جهان است یاد کرد.

آنچه در این کنفرانس خبری تاریخی اتفاق افتاد، بیش از این ها بود. ترامپ که همواره از او با عنوان فردی قدرتمند و باصلابت در مناظرات و محافل رسانه ای یاد می¬شد، در این جلسه حتی نتوانست لحظاتی بدون چشم برداشتن از متن پیش نویس شده که دست بر قضا چیزی جز تکرار ادعاهای بیست و چهار ساعت گذشته خود نبود، کلامی از پیش ببرد.

اما این پایان تراژدی نامزد شکست خورده انتخابات 2020 نبود. در اتفاقی بی سابقه، در حالی که بسیاری از شبکه های تلویزیونی آمریکا مشغول پخش زنده این کنفرانس خبری بودند، شبکه¬های ABC, NBC, CBS پخش زنده¬ی سخنرانی رئیس جمهور رسمی آمریکا از محل کاخ سفید را به دلیل آنچه دروغ پردازی نامیده شد، قطع کردند.

قاب پایانی و طلایی این کنفرانس آنجایی توسط عکاس خبرگزاری رویترز رقم خورد که ترامپ درحالی که تنها در چندقدمی درب خروجی سالن کنفرانس خبری کاخ سفید پشت تریبون ایستاده بود، پس از قرائت بیانیه خود، توانی برای گام برداشتن نداشت و دست بر ستون سالن مطبوعاتی معروف کاخ سفید خود را به اتاق پشتی رساند. تمام نکات ذکر شده مضاف بر این بود که این جلسه با تاخیر حدود پانزده دقیقه ای از زمان اعلام شده رسمی توسط دفتر کاخ سفید آغاز شد و از همان ابتدا نشانه های استرس و تشویش در چهره ترامپ هویدا بود.

همراه با آنچه در فضای سیاسی کاخ سفید می گذشت، توییت های ترامپ با ادعای تقلب انتخاباتی در شبکه اجتماعی توییتر، برچسب اطلاعات گمراه کننده دریافت می کرد. این ماجرا تا جایی پیش رفت که به نقل از رسانه های آمریکایی، توییتر اعلام کرده است در صورت شکست دونالد ترامپ در انتخابات امسال؛ در پایان آخرین روز اقامت او در کاخ سفید، حساب کاربری وی را به دلیل نقض مکرر قوانین این شبکه اجتماعی، مسدود خواهد کرد.

شگفتی دیگر، فعالیت فاکس نیوز به عنوان رسانه  نزدیک حامی ترامپ و جمهوری خواهان در نحوه اعلام و محاسبه آرای الکترال ایالات بود. فاکس نیوز در بسیاری از موارد به عنوان اولین آژانس خبری، الکترال های ایالاتی که جو بایدن به صورت نسبی در آن جلوتر از رقیب خود بود، به ضرر ترامپ محاسبه  قطعی و نهایی می کرد و به صندوق بایدن می ریخت. به گونه ای که تقریبا در تمامی ساعات چند روز اخیر، میزان آرای بایدن در آمار شبکه فاکس نیوز از سایر مراکز اعلام کننده آراء بالاتر بود.

به نظر می آید مجموع وقایعی که در این زمینه رخ داد بیانگر این بود که کاندید شکست خورده جمهوری خواهان، بیش از هر زمان دیگری، میدانِ رسانه های عمومی آمریکا و شبکه های اجتماعی را هم باخته است.

ترامپ؛ ادعای تکراری تقلب و دیوان عالی فدرال

همزمان با این رخدادها، کمپین ترامپ نیز بارها ادعای تقلب گسترده در انتخابات ایالت¬های سرنوشت ساز و حساس از جمله پنسیلوانیا، میشیگان، ویسکانسین، جورجیا و نوادا را مطرح کرد و تیم حقوقی رودی جولیانی وکیل مشهور ترامپ، درخواست توقف شمارش یا بازشماری آراء در این ایالت ها را تسلیم مقامات محلی کرد که عمدتا با مخالفت و مردود دانستن این ادعاها از سوی مقامات قضایی ایالتی مواجه شد.

به زعم نگارنده، این واهمه و فعالیت پیش‌دستانه کمپین ترامپ درباره ایالاتی که بعضا در آنها پیشتاز بود، نشان می دهد اهمیت و تاثیر آرای پستی در انتخابات امسال بیش از آنچه تصور می شد، بوده است و همچنین اینکه این اقدامات، بخشی از پازلِ از قبل برنامه ریزی شده‌ی فازِ پس از سوم نوامبر و پروژه‌ی شکست ترامپ است که خیلی زود فعال شد و با گذشت هر ساعت، اقدامات بیشتری در این زمینه انجام می¬گیرد. بنابر این، پیشبینی می شود در هفته‌ آتی باید شاهد تنش و نزاع خیابانی طرفداران ترامپ با جناح پیروز و طرح اتفاقات پشت پرده‌ی زیادی بود که در نهایت، ارجاع و تعیین نتیجه  نهایی این انتخابات توسط دیوان عالی ایالات متحده طی چند هفته  آتی، به دور از ذهن نیست.

توضیح اینکه به علّت فقدان یک تشکیلات مرکزی یا یک نهاد فدرال ناظر بر انتخابات، هرگونه مشاجره پیرامون نتیجه انتخابات در یک ایالت، ابتدا بایستی در دادگاه همان ایالتِ مورد مناقشه، تحت بررسی قرار گیرد. به همین سبب، تنها زمانی که مناقشه درباره روند برگزاری انتخابات از جمله مهلت های تعیین شده، قواعد ناظر بر شمارش و صحت آرای مشکوک باشد، بررسی موضوع می‌تواند به مراجع بالاتر قضایی، همچون دیوان عالی ارجاع شود. کما اینکه حتّی پیش از موعد سوم نوامبر امسال نیز چندین پرونده قضاییِ انتخاباتی در این دیوان تشکیل و مورد رسیدگی قرار گرفته است. بنا بر این دیوان عالی فدرال، راساً قادر به تعیین نتیجه انتخابات نیست. همچنین پیش از شروع بررسی و ورود به پرونده ها، ابتدائا جهت احراز صلاحیت دیوان در بررسی پرونده رای گیری می شود و در صورت عدم کفایت آراء، پرونده از دستور کار خارج می شود.

نکته دیگری که پیرامون دیوان عالی فدرال ایالات متحده باید مورد توجه قرار گیرد، ترکیب قضات این عالی ترین نهاد قضایی آمریکا است. دیوان عالی از نه قاضی تشکیل شده است که شش نفر از آنها، گرایشات محافظه کاری نزدیک به جمهوری خواهان دارند و مجموعا سه نفر از این ترکیب، طی سال های 2017-2020 توسط خود ترامپ و اکثریت سنای جمهوری خواه به این دیوان راه یافته اند. رای پنج نفر از نه قاضی دیوان برای تصویب یا رد تصمیمات دیوان کفایت می کند.

در همین راستا باید به ممارست ترامپ در جایگزینی سریع و پیش از انتخابات قاضی فقید دیوان عالی فدرال، روث بیدر گیزنبرگ اشاره کرد. انتصاب ایمی کنی برت در سمت قاضی دستیار دیوان در حالی که برای اولین بار در تاریخ ایالات متحده، هیچ رأیی از اقلیت سنا نگرفت و عدم تصریح کناره‌گیری دموکراتیک از قدرت از سوی ترامپ در طول مناظرات انتخاباتی، بیانگر استراتژی فرار رو به جلوی ترامپ از نتیجه حاصله انتخابات است.

اکنون و بعد از گذشت دو روز از اعلام نتیجه قطعی انتخابات 2020؛ نامزد شکست خورده جمهوری خواهان، هنوز هم شکست خود را نپذیرفته است و از برقراری تماس تلفنی و تبریک به نامزد پیروز که در زمره آداب و عرف رقابت های ریاست جمهوری آمریکا است، خودداری کرده است. 

بایدن، رئیس جمهور منتخب و فاتح انتخابات 2020

در نهایت پس از گذشت سه روز و با پایان شمارش آراء در ایالت پنسیلوانیا، آمریکا رئیس جمهور آینده خود را شناخت و جو بایدن با گذر از 270 رای الکترال، "رئیس جمهور منتخب" و کاملا هریس در حالی که به عنوان نخستین زن و نخستین رنگین پوست در کسب این جایگاه برآمد، به عنوان "معاون رئیس جمهور منتخب" خوانده شدند. قابل ذکر است که نماینده¬ی دموکرات¬ها با عبور از مرز هفتاد و پنج میلیون رای، حائز رکورد کسب بیشترین تعداد رای در تاریخ انتخابات ایالات متحده آمریکا شد. دونالد ترامپ نیز به یازدهمین رئیس جمهور تک دوره¬ای آمریکا تبدیل شد.

اکنون جو بایدن باید طی روزهای آتی ضمن تشکیل گروه انتقال قدرت و هماهنگی امور مربوطه در این زمینه، به معرفی وزرا و تکمیل کابینه خود فکر کند تا صلاحیت آنها توسط مجلس سنا که دست بر قضا با اکثریت جناح رقیب بایدن همراه است، بررسی و سپس عهده دار این مناصب شوند. روز بیستم ژانویه (اول بهمن) و محل واشنگتن دی.سی، جایی است که جو بایدن و کاملا هریس با برگزاری مراسم تحلیف، پس از ادای سوگند و سخنرانی؛ رسماً در جامه سکان داران جدید کاخ سفید، به عنوان ریاست جمهور و معاون ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا، کار خود را آغاز می کنند.

انتخابات آمریکا 2020 و ایران

در پایان ذکر این نکته خالی از لطف نیست که فراسوی هیاهوها، فارغ از نتیجه انتخابات آمریکا و تاثیرات بسیاری که در معادلات روابط بین المللی از آن ناشی می¬شود، واضح است که الویت فعلی دستگاه اجرایی جمهوری اسلامی ایران، همانطور که توسط کارشناسان تصریح شده است، باید نگاهِ به ظرفیت های داخلی و اصلاح روندهای حاکمیتی در حوزه های اقتصادی-سیاسی که شرح آنها فرصتی جداگانه طلب می کند، باشد.

در عین حال همچنین نباید فراموش کرد که نگاهِ به خارج و محیط بین المللی در عصر جهانی شدن که مرزهای ملّی رنگ می¬بازند، نافی نگاهِ توسعه محور داخلی نیست و این دو الزاما با یکدیگر متعارض نیستند. در فضای وابستگی متقابل که حاکمیت دولت ها در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، تکنولوژی به چالش کشیده می شود و در شرایطی که اقتصاد کشور، شدیداً متاثر از تحولات بین المللی است، لزوم بین المللی رفتار کردن در چارچوب حفظ منافع ملی همراه با در نظر داشتن و ایجاد یک دیپلماسی هوشمندانه، واقع گرایانه، فعال و راهبردی منطقی، بیش از پیش ضروری می کند.