تلاش همه جانبه چین برای ریشه کنی فقر

دیپلماسی ایرانی: به عنوان بخشی از یک طرح بزرگ تر، حزب کمونیست چین اهداف بی سابقه ای را برای ریشه کنی فقر در چین تا پایان سال 2020 در نظر گرفته است. صدها میلیون نفر در چین همچنان با درآمد پایین و استانداردهای ضعیف زندگی دست به گریبان اند.

هرچند فقر یک موضوع چند سویه است، اما بیشتر با سطح درآمد ارزیابی می شود. در حال حاضر، خط شدید فقر بین المللی 1.90 دلار در روز است. نرخ فقر جهانی به شکلی چشمگیر از سال 1990 کاهش یافته است. بیش از 60 درصد از این کاهش مدیون تلاش های چین است. دهه ها رشد شتابان اقتصادی، 748.5 میلیون نفر را از فقر شدید رهایی بخشید و نرخ فقر کشور را از 66.3 درصد به تنها 0.3 درصد رساند.

سهم خیره کننده چین در کاهش نرخ رشد فقر جهانی به جمعیت بالای این کشور وابستگی مستقیم دارد. دیگر کشورهایی با کاهش نرخ رشد مشابه با چین سهم بسیار اندکی در کاهش نرخ فقر جهانی داشتند.

علاوه بر خط فقر 1.9 دلاری، بانک جهانی استفاده از خط فقر 3.2 دلار و 5.5 دلار در هر روز را نیز به عنوان پایه ای برای ارزیابی فقر در کشورهای با درآمد متوسط و بالا پیشنهاد می کند. مقایسه پیشرفت ها در بین این سه خط فقر بین المللی درک روشن تری از تلاش کشورها در کاهش نرخ فقر جهانی می دهد.

وقتی خط فقر 5.5 دلاری برای چین به عنوان یک کشور با درآمد متوسط به بالا اعمال می شود، 17 درصد از جمعیت کشور (237 میلیون نفر) هنوز هم در سال 2018 در فقر زندگی می کنند. در آن سال، نرخ فقر 8.5 درصدی ترکیه نصف چین و ایران 15 درصد بود. با این حال، چین هنوز هم از برخی کشورها مانند برزیل با 19.8 درصد و مکزیک با 22.7 درصد بهتر ظاهر شد. البته در همان سال نرخ فقر روستایی چین پنج برابر نرخ فقر شهری بود. خط فقر روستایی چین به طور قابل ملاحظه ای بالاتر از خط فقر شدید جهانی (1.9 دلار در هر روز) است و در سال های اخیر تمایل به کاهش داشته است. کاهش فقر از مدت هاست که از اولویت های اصلی حزب کمونیست چین به شمار می رود. دولت شی جی پینگ اهداف خیره کننده ای برای آن ترسیم کرده است. با این حال سوالاتی پیرامون پایداری برنامه های دولت وجود دارد.

فقط در دو دهه گذشته درآمد ناخالص ملی سرانه چین بیش از ده برابر افزایش یافته است و از 940 دلار در سال 2000 به 10410 دلار در سال 2019 رسید. با این حال، رشد اقتصادی بسیار ناهموار و بیشتر در مناطق شهری متمرکز است. دولت چین با هدف کاهش فقر روستایی اقداماتی برای پر کردن این شکاف آغاز کرد. در سال 1986، دولت با ایجاد یک دفتر شورای دولتی برای شناسایی شهرستاهای فقیر، یک خط فقر ملی را معرفی و بودجه ویژه ای برای کاهش فقر اختصاص داد. پس از هفت سال، 80 میلیون نفر از فقر خارج شدند. مقامات مرکزی ساز و کار همکارانه ای را خلق کردند که به مناطق ساحلی شهرنشین تر اجازه می داد تا از مناطق غربی فقیر تر پشتیبانی کنند. حذف هزینه های دانش آموزان مناطق روستایی از دیگر اقدامات بود. چین همچنین برنامه dibao را گسترش داد که یک برنامه انتقال پول نقد بدون قید و شرط برای فقیرترین مردمان چین بود. رهبران چینی همچنین متعهد شدند در سالگرد صد سالگی حزب کمونیست در سال 2021، دو نگرانی اصلی، غذای ناکافی و لباس نامناسب را از بین ببرند و سه ضمانت را فراهم آورند: دسترسی به مراقبت های بهداشتی، آموزش و مسکن. تا سال 2014، مقامات چین 89.6 میلیون نفر فقیر، 29.5 میلیون خانواده فقیر و 128000 روستای فقیر را شناسایی کردند. بودجه سالانه برای کاهش فقر نیز دو برابر و به 126.1 میلیارد در سال 2019 رسید.

یک انتقاد بر برنامه های چین برسر پوشش سراسری دیبائوست. بودجه دیبائو از دولت مرکزی است اما مقامات محلی شیوه خرج آن را مشخص می کنند. بنابراین فساد مالی در اینجا گریزناپذیر است. همچنین ارزش پرداختی این برنامه چندان قابل ملاحظه نیست. بی انگیزگی برای کار و تلاش از پیامدهای این برنامه است. بدین ترتیب بدون راه حل های پایدارتر، چین آسیب پذیرترین شهروندانش را به فقر سخت دچار می کند.

یکی از مهمترین چالش های پیش روی چین شکاف توسعه ای بین مناطق روستایی در غرب و مناطق شهری در شرق این کشور است. شکاف توسعه بر کیفیت زندگی بسیار کارساز است. ممکن است نرخ ابتلا به سرطان حتی در مناطق شهری بیشتر از مناطق روستایی باشد اما میزان مرگ و میر در مناطق روستایی بی تردید بالاتر از مناطق شهری است. به علاوه، حدود 43.8 درصد از نیروی کار چین در سال 2018 دستخوش کار آسیب پذیر قرار داشتند که این رقم در مقایسه با هند (76.7 درصد) بسیار پایین تر است اما نسبت به سایر کشورهای گروه بریکس، بالاست.

برآورد می شود که ویروس کرونا جمعیت آسیب پذیر چین که بسیاری از آنها کارگران مهاجر هستند را به سختی انداخته است. فقط در یک ماه قرنطینه، تقریبا 100 میلیارد دلار از حقوق کارگران مهاجر روستایی از دست رفته است. در اوج انتشار ویروس در فوریه 2020، نرخ بیکاری رسمی این کشور به 6.2 درصد رسید. این رقم بدون شمار نرخ بیکاری کارگران روستایی است.

در مه 2020، نخست وزیر چین گزارش کار سالانه دولت را ارائه کرد. در این گزارش آمده بود که دولت قصد دارد به کارگران مهاجر خدمات شغلی برابر در شهری که کار می کنند ارائه دهد. همچنین کارگران با درآمد پایین می توانند هزینه های بیمه اجتماعی را پس دهند.

موانع بسیاری همچنان پیش پای دولت چین است. رشد اقتصادی شتابان و پایدار برای سال ها عامل اصلی کاهش فقر در چین بوده است. با کاهش رشد اقتصادی سرعت کاهش فقر نیز کاهش یافته است. به این ترتیب تبدیل چین به یک کشور پیشرفته، توانگر و نیرومند دست نیافتنی می شود.

منبع: مرکز واکاوی های راهبردی و بین المللی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11