موج رشد با کیفیت بالا در افق جهانی

لی جیانان ، رئیس دفتر رادیو وتلویزیون چین CMG در ایران

دیپلماسی ایرانی: چین، با بهره‌مندی از 18,000 کیلومتر خط ساحلی و حدود 3 میلیون کیلومتر مربع مساحت دریایی تحت حاکمیت خود، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین قدرت‌های دریایی جهان، در حال تبدیل اقتصاد دریایی خود به موتور محرکه‌ای برای رشد اقتصادی با کیفیت بالا است. در سال 2024، اقتصاد دریایی چین با عبور تولید ناخالص اقیانوسی (GOP) از مرز 10 تریلیون یوان (1.4 تریلیون دلار)، به نقطه عطفی تاریخی دست یافت. این مقاله به تحلیل عوامل موفقیت اقتصاد دریایی چین، نقش سیاست‌گذاری‌های کلان، نوآوری‌های فناورانه، و تأثیرات جهانی آن می‌پردازد و چشم‌انداز این بخش در دوره پانزدهمین برنامه پنج‌ساله (2026-2030) را بررسی می‌کند.

رشد چشمگیر اقتصاد دریایی چین

اقتصاد دریایی چین در سال‌های اخیر شاهد رشدی بی‌سابقه بوده و به بزرگ‌ترین و جامع‌ترین سیستم صنعتی دریایی جهان تبدیل شده است. این سیستم شامل 15 صنعت کلیدی، از شیلات و کشتی‌سازی گرفته تا گردشگری دریایی، استخراج مواد معدنی اعماق دریا، و توسعه منابع ژنتیکی دریایی است. داده‌های رسمی نشان می‌دهد که در سال 2024، تولید ناخالص اقیانوسی چین بیش از دو برابر رقم سال 2012 بوده و در نیمه اول سال 2025، با رشد 5.8 درصدی به 5.1 تریلیون یوان رسیده است.صنعت کشتی‌سازی چین نمونه‌ای برجسته از این موفقیت است. در سال 2024، کشتی‌سازان چینی در سه معیار اصلی—حجم تکمیل، سفارشات جدید، و سفارشات معوق—بیش از نیمی از بازار جهانی را در اختیار داشتند، به‌طوری‌که سفارشات جدید به تنهایی بیش از 70 درصد از کل بازار جهانی را تشکیل می‌داد. همچنین، چین حدود یک‌سوم از حجم حمل‌ونقل و توان عملیاتی کانتینری جهان را به خود اختصاص داده و سهم بازار آن در کشتی‌ها و تجهیزات مهندسی فراساحلی از 50 درصد فراتر رفته است.

عوامل کلیدی موفقیت

1. سیاست‌گذاری‌های کلان و حمایت دولت: دولت چین توسعه اقتصاد دریایی را به‌عنوان یکی از اولویت‌های ملی در دستور کار قرار داده است. در جلسه اخیر کمیسیون مرکزی امور مالی و اقتصادی، رهبری چین بر ضرورت ارتقاء توسعه با کیفیت بالای اقتصاد دریایی تأکید کرد. این سیاست‌ها شامل پنج حوزه کلیدی—رشد مبتنی بر نوآوری، هماهنگی کارآمد، نوسازی صنعتی، هماهنگی بین انسان و دریا، و همکاری برد-برد—است که به‌عنوان نقشه راه برای دوره 2026-2030 تدوین شده‌اند.

2. نوآوری و فناوری: چین با تمرکز بر پیشرفت در فناوری‌های اصلی دریایی، از جمله انرژی دریایی، نمک‌زدایی آب دریا، و توسعه محصولات دارویی دریایی، در حال تقویت زیرساخت‌های علمی خود است. به گفته ما ویچن، مقام ارشد کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی، چین قصد دارد در دوره برنامه پنج‌ساله جدید به دستاوردهای علمی و فناوری مهمی دست یابد.

3. زیرساخت‌های جامع و برنامه‌ریزی منطقه‌ای: چین با برنامه‌ریزی جامع مناطق ساحلی، آب‌های نزدیک ساحل، و دریای عمیق، زیرساخت‌های لازم برای توسعه پایدار را فراهم کرده است. این برنامه‌ریزی، همراه با تحول صنایع سنتی دریایی، به افزایش بهره‌وری و کاهش اثرات زیست‌محیطی کمک کرده است.

4. مزیت جغرافیایی و منابع طبیعی: خط ساحلی گسترده و مساحت دریایی عظیم چین، همراه با دسترسی به منابع معدنی و زیستی اعماق دریا، این کشور را به بازیگری بی‌رقیب در حوزه اقتصاد دریایی تبدیل کرده است.

تأثیرات جهانی و همکاری بین‌المللی

چین نه‌تنها در بازار داخلی، بلکه در سطح جهانی نیز تأثیر قابل‌توجهی در اقتصاد دریایی دارد. مشارکت فعال این کشور در مدیریت جهانی اقیانوس‌ها، به‌ویژه از طریق مأموریت‌های اکتشافی مانند سفر چهل و یکمین کشتی یخ‌شکن شوئه‌لونگ 2 به قطب جنوب، نشان‌دهنده تعهد چین به همکاری‌های بین‌المللی است. این مأموریت با مشارکت دانشمندانی از هشت کشور، از جمله بریتانیا، ایالات متحده، و استرالیا، نمونه‌ای از نقش چین در پیشبرد تحقیقات علمی جهانی است.علاوه بر این، چین با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بندری و حمل‌ونقل دریایی در کشورهای دیگر، به‌ویژه در چارچوب ابتکار کمربند و جاده، نفوذ خود را در اقتصاد دریایی جهانی گسترش داده است. این همکاری‌ها، همراه با تسلط چین بر بازار کشتی‌سازی و تجهیزات فراساحلی، این کشور را به شریکی کلیدی در زنجیره تأمین جهانی تبدیل کرده است.

چشم‌انداز آینده

چین با تکیه بر شتاب رشد فعلی و برنامه‌ریزی‌های استراتژیک، در دوره پانزدهمین برنامه پنج‌ساله (2026-2030) به دنبال تحکیم جایگاه خود به‌عنوان پیشتاز جهانی اقتصاد دریایی است. توسعه فناوری‌های نوین، مانند انرژی دریایی و داروهای زیستی، همراه با تقویت زیرساخت‌های ساحلی و همکاری‌های بین‌المللی، این کشور را به سمت دستیابی به قدرت دریایی پایدار سوق خواهد داد. با این حال، موفقیت بلندمدت چین به توانایی این کشور در مدیریت چالش‌های زیست‌محیطی، ژئوپلیتیکی، و فناورانه بستگی دارد.نتیجه‌گیریاقتصاد دریایی چین، با پشتوانه سیاست‌های هدفمند، نوآوری‌های فناورانه، و منابع طبیعی غنی، به موتور محرکه‌ای برای رشد اقتصادی با کیفیت بالا تبدیل شده است. دستاوردهای این کشور در کشتی‌سازی، حمل‌ونقل دریایی، و اکتشافات علمی، همراه با همکاری‌های بین‌المللی، جایگاه چین را به‌عنوان یک قدرت دریایی تثبیت کرده است. با این حال، برای حفظ این برتری، چین باید به نوآوری مستمر، مدیریت پایدار منابع، و تقویت همکاری‌های جهانی ادامه دهد. اقتصاد "آبی" چین نه‌تنها آینده این کشور، بلکه اقتصاد جهانی را شکل خواهد داد.