بایدن باید به حرف کسی گوش ندهد و فورا به برجام برگردد

نویسنده: جو سیرین سیونه (Joe Cirincione)

دیپلماسی ایرانی: بحران در روابط با ایران یک از چند موضوع مهم امنیت ملی است که در اولویت فهرست جو بایدن قرار دارد. راه حل این بحران ساده است: بازگشت و پایبندی به برجام و به قطعنامه های شورای امنیت در این زمینه.

با این حال، اجرای این راه حلِ ساده، دشوار خواهد بود. چه بسا ایران حتی با رویکرد تازه بایدن موافقت نکند، همچنین قدرت های منطقه ای نزد بایدن خرابکاری می کنند و مخالفان داخلی بایدن هم در حمله به او همصدا می شوند و فرصت کار را تنگ خواهند کرد.

سردبیران واشنگتن پست چندی پیش نوشتند که "فشار حداکثری ترامپ هم در گرفتن امتیازات بیشتر از ایران ناکام ماند و هم در جایگزینی رژیم، شکست دیپلماسی آشفته ترامپ آمریکا را منزوی کرد نه ایران." یک مقام از کشورهای متحد آمریکا هم تلاش مایک پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا برای بازگرداندن تحریم های ایران را "یک نمایش تلویزیونی" خواند و کشورهای اروپایی قول دادند که آن را فعالانه نادیده بگیرند.

بایدن می تواند بیشتر آسیب ها را جبران کند اما فضای تنگی خواهد داشت. توانایی ایران برای پاسخ به هر ابتکاری، با انتخابات میانه 2021 گسسته خواهد شد؛ انتخاباتی که می تواند یک رئیس جمهوری تندرو را به قدرت برساند. بایدن باید سریع و محکم گام بردارد. امیدوارکننده ترین روش این است که یک رویکرد "پایبندی در برابر پایبندی" در پیش گرفته شود. بایدن می تواند شراکت آمریکا در توافق هسته ای را با برداشتن تحریم هایی که ترامپ و پمپئو اعمال کرده اند، آغاز کند. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، روز 21 سپتامبر در شورای روابط خارجی گفت "اگر دیگران به پایبندی به برجام بازگردند، ایران هم آماده بازگشت به تعهداتش است." اروپایی ها می توانند به این فرایند کمک کنند.

آنچه بایدن گفته، یک روش منطقی است و می تواند به او بیشترین اهرم و به سیاستمداران ایرانی بیشترین مشوق را برای بازگشت به تعهداتشان بدهد. ایران به سرعت می تواند پنج شش گامی را که به عقب برداشته است، جبران کند. در واقع اینگونه به نظر می رسد که این گام ها طوری طراحی شده بودند که بازگشت پذیر باشند.

اما برداشتن این گام ها، برای مقام های ایران از نظر سیاسی دشوار است به ویژه پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران. بسیاری در ایران این پرسش قابل درک را دارند که آیا می توان اعتماد کرد که آمریکا به حرفش عمل کند. چین و روسیه هم شاید بی میلی مشابهی برای کار با آمریکا داشته باشند. این است که بایدن باید در برابر پیشنهاد برخی از مشاورانش که می گویند پیش از بازگشت به برجام باید از ایران امتیازات تازه ای گرفت، مقاومت کند. این پیشنهاد، هرچند وسوسه انگیز است اما بدفهمی بنیادینی از شرایط دارد. این آمریکا بود که در وهله اول، برجام را نقض کرد و این آمریکاست که اکنون منزوی است، نه ایران. بازگشت به توافق، تنها راه برای کسب اهرم و جایگاه دیپلماتیکی است که آمریکا پیش از ترامپ از آن برخوردار بود. هرگونه تاخیر یا راهکارهای بیزانسی، کل توافق را در خطر قرار می دهد. اگر آمریکا، سریعا به این توافق برنگردد، شاید توافقی نماند که بخواهد به آن برگردد.

اسراییل، عربستان سعودی و احتمالا امارات متحده عربی، تلاش خواهند کرد راه بایدن را ببندند. متحدان آنها در داخل آمریکا، که اغلب از این دولت ها و حامیانشان پول می گیرند، با صدای بلند بایدن را محکوم خواهند کرد. جمهوریخواهان هم چشم روی شکست هایشان می بندند و جنجال به راه می اندازند. آنها از همین الآن، این کار را شروع کرده اند. کسانی که پیش از این قول داده بودند که تحریم های انبوه، ایران را به تسلیم یا سقوط مجبور می کند، اکنون ادعا می کنند که اگر فقط چند تحریم دیگری اضافه شود، کار تمام است. دیگرانی هم هستند که همچنان بر شعار "جایگزینی رژیم" پافشاری خواهند کرد.

بن رودِز Ben Rhodes معاون پیشین امنیت ملی آمریکا می گوید: "واشنگتن نه زمان و نه آن سرمایه سیاسی در خارج را در اختیار دارد که یک سال اول دولت تازه را برای طراحی رویکردی در برابر ایران هدر دهد که بتواند کشورهای عربی خلیج فارس را خشنود کند؛ آن هم کشورهایی که رئیس جمهوری دمکرات پیشین را تضعیف کردند. با توجه به این واقعیت که این آمریکا بود که تعهدش را زیر پا گذاشت، این بسیار مهم است که به متن برجام بازگردیم؛ توافقی که منافع کانونی امنیت ملی آمریکا را تامین می کند و می تواند بنیادی برای ابتکارهای دیپلماتیک آینده باشد."

کلید کار این است که بلافاصله پس از ادای سوگند جو بایدن و کامالا هریس، صدای واحدی شنیده شود، از سیاست ورزی بی ریشه پرهیز شود و به سرعت گام برداشته شود.

منبع: ریسپانسیبل استیت کرافت / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11