انتخابات پیش از موعد و آغاز رقابت های زودهنگام احزاب عراقی

دیپلماسی ایرانی: بالاخره مصطفی کاظمی، نخست وزیر عراق، روز جمعه گذشته یکی از خواسته های اصلی تظاهرات کنندگان و مرجعیت یعنی برگزاری انتخابات زودهنگام را اجابت کرد و روز 6 ژوئن 2021 را تاریخ برگزاری انتخابات سراسری در عراق اعلام کرد. این یکی از خواسته های مهم مردم تظاهرات کننده قبل از روی کار آمدن مصطفی الکاظمی بود که می گفتند با انتخابات زودهنگام می خواهند احزاب فاسد و "تکراری" را کنار بزنند و افرادی جدید را روانه مجلس کنند که به گفته آنها سابقه فساد نداشته باشند و دولت پاکدستی تشکیل دهند! 

بگذریم از این که هیچ کس به این پرسش پاسخ نمی دهد که تعیین تاریخ انتخابات زودهنگام چه تغییری در عرصه سیاسی عراق می تواند ایجاد کند، در حالی که در هر حالتی همین احزاب و جریان های فعلی بازیگران و کنشگران عرصه سیاسی عراق هستند؛ آیا جز این است که همین احزاب موجود در نهایت به هر ترفندی وارد بازی های انتخاباتی می شوند و دوباره همانها نمایندگانشان را به مجلس می فرستند و در روند تشکیل دولت نقش آفرینی می کنند؟!

به هر حال، بعد از گذشت چند روز از تصمیم کاظمی الآن مواضعی که نسبت به این تصمیم اتخاذ شده بیانگر سه دیدگاه است. عده ای از آن حمایت کرده اند، عده ای از در مخالفت با آن در آمده اند و عده ای نیز موضعی گنگ و مبهم داشته اند.

جریان هایی که از آن حمایت کرده اند، این تصمیم را خواسته اصلی مرجعیت دانسته و خواسته مرجعیت را نیز برآمده از خواسته مردم دانسته اند، مردمی که از ماه اکتبر سال گذشته برای پنج ماه تظاهرات کردند و برگزاری انتخابات زودهنگام را به عنوان یکی از اصلی ترین خواسته های خود مطرح کردند، برای همین از آن استقبال کرده اند. ائتلاف فتح به رهبری هادی عامری، ائتلاف العراقیون به رهبری سید عمار حکیم، برخی احزاب کُرد مثل حزب اسلامی و تغییر و همچنین برخی چهره های بارز اهل تسنن مثل برادران النجیفی یعنی اسامه و اثیل از جمله کسانی هستند که از تصمیم کاظمی حمایت کرده اند.

اما جریان هایی که از در مخالفت با آن برآمده اند، جریان هایی هستند که محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان آنها را رهبری می کند. حلبوسی گفته که اگر بناست انتخابات زودهنگام برگزار شود باید زودتر از آنچه کاظمی اعلام کرده است، برگزار شود. وی بر این باور است که کم شدن از دوره فعلی مجلس ستاندن حق نمایندگان مجلس فعلی است و حالا که تصمیم به برگزاری انتخابات زودهنگام شده باید زودتر از موعد برگزار شود. حلبوسی با این کار می خواهد میدان دار  عرصه سیاسی عراق شود. وی که تبدیل به بازیگردان سیاسی اهل تسنن شده چند ماهی است یارگیری ها و ساخت و پاخت هایش را برای انتخابات بعدی آغاز کرده است. او در اینجا هم قصد دارد بازی خود را پیش ببرد مبادا که از سوی گروه های دیگر رقیب سیاسی بازی بخورد. رقبایی که سرسختانه به دنبال شکست او هستند و دنبال فرصتی برای ناکام گذاشتن او برای رسیدن به جاه طلبی هایش می گردند. به همین دلیل حلبوسی گفته است طرفدار برگزاری انتخابات زودتر از موعد نخست وزیر است. 

لازم به یادآوری است که در حال حاضر رقابت شدیدی میان اهل تسنن در عرصه های دیگر آغاز شده است. این رقابت را که می توان به صراحت رقابت میان گروه های اهل تسنن متمایل به جریان اخوان المسلمین شامل روسای سابق مجلس عراق (اسامه النجیفی، سلیم الجبوری، ایاد السامرائی و محمود المشهدانی) در مقابل مخالفانشان مثل حاجم الحسنی و محمد الحلبوسی دانست در حال حاضر در انتخاب رئیس دیوان وقف سنی به روشنی برجسته است. این رقابت وارد مراحل حساستری مثل استانداری ها در استان های سنی نشیل به ویژه نینوا (به مرکزیت موصل) و الانبار شده و اکنون با شیب تندی می رود تا به رقابت های انتخاباتی مجلس نیز وارد شود. در این میان حلبوسی تلاش شدیدی دارد تا حمایت امریکا، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و حتی ایران را پشت سر خود بیاورد در حالی که ترکیه و قطر به حمایت تمام قد خود از جریان اخوان المسلمین عراق ادامه می دهند. دایره رقابت به سمتی متمایل است که تحرکات جریان های شیعی و کردی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. می توان گفت که تقاضای حلبوسی برای برگزاری انتخابات زودهنگام در حقیقت بازی در همین زمین است. 

جریان هایی که مواضع گنگ دارند، که تعدادشان هم کم نیست را می توان در جمع نوری مالکی و ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر دید. آنها از یک سو از تاریخ برگزاری انتخابات استقبال کرده اند و از سوی دیگر آن را غیرقانونی تلقی کرده اند با این ادعا که این موضوع جزء اختیارات مجلس است نه دولت. نزد آنها یک اصل وجود دارد، برای امتیاز گرفتن از هر جریان و فردی، از هر فرصت و موقعیتی باید نهایت استفاده را برد. این پیش زمینه تمامی تحرکات جریان صدر و حتی مالکی است؛ برای همین شاهد مواضع ضد و نقیض از سوی آنها هستیم. جریان صدر که در این مقطع از حامیان اصلی دولت کاظمی محسوب می شود در این مقطع به خصوص تلاش می کند قبل از هر چیز به فکر منافع خود باشد. برای همین است که می بینیم مقتدی صدر و دفترش هیچ موضع گیری خاصی ندارند و این تنها نمایندگان صدر در پارلمان هستند که مواضعی را بیان می کنند.

انتخابات پیش روی عراق قطعا متفاوت از هر انتخاباتی خواهد بود. انتخاباتی که می تواند مهر تاییدی بر فعالیت بسیاری از احزاب از یک سو، پایان دادن به حضور سیاسی بسیاری احزاب دیگر از سوی دیگر باشد. همچنین آینده مسیر عراق را ترسیم خواهد کرد. آینده ای که می تواند متفاوت از بسیاری تصورات و معادلاتی باشد که تا کنون تصور می شد./انتشار همزمان با اعتماد