دست رد جهان بر سینه آمریکا بر سر ایران

دیپلماسی ایرانی: با ابهام درباره چشم‌انداز انتخاب دوباره دونالد ترامپ برای دور دوم ریاست جمهوری ایالات متحده، قدرت‌های جهانی هراس از رویارویی با آمریکا را کنار می‌زنند. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا که روز سه‌شنبه به دنبال بازیابی نفوذ رو به افول آمریکا در صحنه جهانی بود و شورای امنیت سازمان ملل را برای تمدید ممنوعیت فروش تسلیحاتی علیه ایران به چالش کشید، هم از سوی دشمنان و هم از سوی دوستان این شورای 15 عضوی با سرزنش یکسانی مواجه شد و همگی آنها به اتفاق از واشنگتن به دلیل خروج از توافق ایران در دو سال پیش بدون داشتن برنامه‌ای روشن برای محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای تهران به شدت انتقاد کردند.

در روزی که اتحادیه اروپا نام ایالات متحده را از فهرست "کشورهای امن" از کرونا حذف کرد، استقبال سرد شورای امنیت از پمپئو نیز انزوای روزافزون آمریکا را بیشتر به تصویر کشید و بی‌تفاوتی سایر کشورها به دولت ترامپ را با توجه به ابهام درباره چشم‌انداز انتخاب دوباره‌ او نشان داد.

در جلسه سازمان ملل لحن انتقادی آلمان بسیار چشمگیر بود. آلمان واشنگتن را به نقض قوانین بین‌المللی با خروج از برجام متهم و با ادعای چین موافقت کرد که آمریکا حق اعمال دوباره‌ تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را ندارد. واسیلی نبنزیا، نماینده روسیه در سازمان ملل، تحریم‌ها علیه ایران را با قتل جورج فلوید مقایسه کرد و گفت در هر دو مورد "فشردن زانو روی گلوی دیگران" اتفاق افتاده است.

محور اصلی این نشست، سرنوشت توافق در حال مرگ برجام بود. همانند ایران، طرفین اروپایی این توافق نیز خواهان زنده نگه داشتن برجام هستند اما دولت ترامپ می‌خواهد پیش از انتخابات آن را کاملا از بین ببرد تا دست‌کم دولت دموکرات آینده نتواند آن را بار دیگر احیاء کند. مساله دیگر این نشست، تحریم تسلیحاتی علیه ایران – یکی از دستاوردهای شیرین برجام – است که در اکتبر منقضی می‌شود. متحدان آمریکا از جمله 5 کشور اروپایی شورای امنیت نیز مانند واشنگتن از تجارت تسلیحاتی ایران نگران هستند، گرچه تحریم‌های تسلیحاتی خود آنها تا 2023 ادامه دارد. با این‌حال آنها همچنین نگرانند که تمدید ممنوعیت تسلیحاتی سازمان ملل، که نقض آشکار توافق هسته‌ای 2015 است، ایران را به اخراج بازرسان هسته‌ای از کشور و توسعه پرشتاب‌تر برنامه‌ هسته‌ای‌اش سوق دهد.

نیکولاس دو ریوری، نمایند فرانسه در سازمان ملل به شورای امنیت گفت: "هنوز جایگزین جدی و مناسبی برای برجام وجود ندارد که بتواند از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای پیشگیری کند و نابودی آن نه می‌تواند شرایط منطقه را بهبود ببخشد و نه امنیت مردم کشورهای ما را."

در شروع این جلسه‌ مجازی، رزماری دیکارلو، مقام پیشین وزارت امور خارجه آمریکا که اکنون به عنوان نماینده دبیرکل سازمان ملل در امور سیاسی خدمت می‌کند، برجام را به عنوان "دستاوردی چشمگیر از دیپلماسی و گفت وگوی چندجانبه" ستایش کرد و با ابراز "تاسف" از تصمیم آمریکا برای خروج از این توافق تاکید کرد که پیش از خروج ترامپ از برجام ایران کاملا به آن پایبند بود. دیکارلو در عین حال از نقض برخی تعهدات کلیدی برجام توسط ایران از ژوئیه 2019 تا کنون نیز انتقاد کرد. وی همچنین به نقش ایران در حمله به تاسیسات نفتی عربستان با ارسال سلاح به نیابتی‌‌هایش در یمن اشاره کرد و این را عامل نگرانی شورای امنیت دانست.

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، با رد ادعای ارسال سلاح به یمن و سایر کشورها و نقض تحریم‌های سازمان ملل، به شورای امنیت گفت: "جامعه بین‌الملل به طور کلی و شورای امنیت به شکل ویژه با تصمیم‌گیری‌ مهمی روبرو هستند. آیا ما احترام به حاکمیت قانون را حفظ می‌کنیم یا با تسلیم شدن در برابر وسوسه‌های یک قلدر یاغی به قانون جنگل باز می‌گردیم؟"

پمپئو در نشست شورای امنیت گفت: "اگر شما عمل نکنید ایران آزادانه به خریداری آن دسته‌ از جنگنده‌های روسی خواهد پرداخت که تا شعاع 3 هزار کیلومتری قدرت پرواز دارند و می‌توانند شهرهایی مانند ریاض، دهلی نو، رم و ورشو را در تیررس ایرانیان قرار دهند. این فقط خواسته ایالات متحده نیست؛ به کشورهای منطقه گوش دهید. از اسرائیل تا خلیج فارس، تمام کشورهای خاورمیانه که بیش از سایرین در تیررس ایران هستند، یک صدا یک خواسته را تکرار می‌کنند: تحریم‌های تسلیحاتی را تمدید کنید."

منبع: فارن پالسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11