کرونا به تاریخ مصرف شنگن پایان داد/شهروندان اروپایی اتحادیه را نالایق، ناکارامد و بی‌فایده می‌دانند/به زودی اتحادیه اروپا بسیار کوچک خواهد شد

دیپلماسی ایرانی: ویروس کرونا سبب شده است بسیاری از رهبران اروپایی آینده اتحادیه اروپا را زیر سوال ببرند. انریکو لتا، نخست وزیر پیشین ایتالیا، ضمن انتقاد از عملکرد اتحادیه اروپا در مهار ویروس کرونا و کمک به کشورهای اروپایی درگیر با این ویروس به روزنامه انگلیسی «گاردین» گفته که روحیه وحدت گرایی اروپا امروز از هر زمان دیگری در 10 سال گذشته ضعیف تر شده است. امروز ما شاهدیم مردمان کشورهایی نظیر ایتالیا و اسپانیا و انگلیس که نسبت به عملکرد اتحادیه اروپا به شدت انتقاد دارند پرچم اتحادیه اروپا را آتش می کشند و از مردم و دولت هایشان می خواهند که به فکر ترک اتحادیه اروپا باشند. از سوی دیگر روحیه ناسیونالیستی در میان مردم کشورهای اروپایی به شدت تقویت شده است. در این باره نایل گاردینر، مشاور پیشین مارگارت تاچر، نخست وزیر اسبق انگلیس و رئیس مرکز آزادی مارگارت تاچر در گفت وگوی اختصاصی با دیپلماسی ایرانی به این موضوع پرداخته است. در این مصاحبه وی همچنین توضیح می دهد که کووید-19 چه معنایی می تواند برای آینده اتحادیه اروپا داشته باشد. گاردینر همچنین به بررسی مسئول دانستن چین از سوی آمریکا، بریتانیا و کشورهای اروپایی برای شیوع ویروس کرونا می پردازد.

مایلم سوال نخست را با نظر شما درباره اظهارات اخیر انریکو لتا، نخست وزیر پیشین ایتالیا، آغاز کنم. او به روزنامه گاردین گفته اتحادیه اروپا با «بحرانی متفاوت از بحران های پیشین» مواجه است و گفته که «روحیه وحدت گرایی اروپا» ضعیف تر از هر زمانی در 10 سال گذشته شده است. شما هم همینطور فکر می کنید؟

بله، در حقیقت فکر می کنم این اظهارات شرایط کنونی امور اروپا و به ویژه اتحادیه اروپا را به درستی بازتاب می دهد. فکر می کنم اتحادیه اروپا در حال حاضر با یک بحران قابل توجه مواجه است. واکنش آن به همه گیری کووید-19 به شدت ضیف و چنددسته بوده؛ فکر می کنم اتحادیه اروپا به شیوه ای ناکارآمد به بزرگ ترین بحران تاریخ اروپا از زمان جنگ جهانی دوم تا کنون واکشن نشان داده و فکر می کنم این احساس در سراسر بلوک وجود دارد که اتحادیه اروپا بحران همه گیری را خیلی بد مدیریت کرده است.

کشورهای عضو اتحادیه اروپا از مسیر کنونی که این بلوک در آن قرار گرفته، نبود سازماندهی، اختلافات گسترده درون سازمانی و حقیقت پاسخگویی نامناسب اتحادیه به بحران کرونا دچار سرخوردگی شده اند. واکنش اروپایی ها به کووید-19 عمدتا در سطح کشوری بوده است. فکر می کنم همه گیری ویروس این حقیقت را به نمایش گذاشته است که اتحادیه اروپا در زمان های بحران کارایی خود را از دست می دهد و این دولت ها و رهبران کشورها هستند که برای واکنش پا پیش می گذراند.

اتحادیه اروپا باید چه کاری انجام می داد؟ آیا واقعا می توانست در همان اوایل شیوع ویروس کرونا اقداماتی برای ممانعت از گسترش آن انجام دهد؟

نظر شخصی من این است که اروپا وقتی کشورها و رهبران ملی تصمیم های بزرگ را می گیرند، بهتر عمل می کند. این مساله آنقدر برای مردم بریتانیا مهم بوده که تصمیم به ترک اتحادیه اروپا گرفتند. من همواره به دولت-ملت، تمامیت ارضی و تصمیمات داخلی باور داشتم و فکر می کنم در این بحران نیز شاهد پا پیش گذاشتن دولت-کشورها در واکنش به شیوع ویروس بوده ‌ایم.

در رابطه با اینکه اتحادیه اروپا به عنوان یک نهاد جمعی پتانسیل عملکرد بهتری دارد یا خیر، به شخصه فکر می کنم اتحادیه می توانست در برخی جبهه ها از جمله واکنش اقتصادی بهتر عمل کند؛ واکنش اقتصادی اتحادیه به شدت ضعیف بود و اختلافات فاجعه آمیزی بین شمال و جنوب اروپا و داخل اتحادیه آشکار شد. شمال اروپا ثروتمندتر و جنوب آن فقیرتر است. واقعیت این است که وقتی مجموعه ای از ۲۷ کشور عضو دارید، همگام شدن همه این کشورها و توافق جمعی آنها بر سر مسائل دشوار می شود و فکر می کنم این، دقیقا دلیل اصلی مشکلات پروژه اروپایی است. در پایان، ملت-کشورها همیشه با یکدیگر توافق نخواهند داشت و این مسئله و موضوع به ویژه در واکنش اقتصادی به بحران مشهود بوده است. فکر می‌کنم واکنش اتحادیه اروپا از نظر تامین حمایت مالی به شدت کند و ضعیف بوده است. همچنین فکر می کنم از نظر واکنش پزشکی نیز اتحادیه اروپا توانایی کمک به کشورهای مختلف از طریق رسیدگی مستقیم به همه گیری کرونا را نداشته است. همچنین هماهنگی های لازم صورت نگرفته و بیشتر دولت های محلی در اروپا واکنش مختص خودشان را داشته اند. در سراسر اروپا هیچ اعتمادی به اینکه اتحادیه می تواند نقشی سازنده، مثبت و گسترده در رسیدگی به همه گیری ویروس ایفا کند، وجود ندارد. اتحادیه اروپا وقتی مساله به رسیدگی به بحران مربوط می شود، کاملا بی نظم است. پا پیش گذاشتن رهبران ملی کشورهای اروپایی را شاهد بودیم که می توانستند نقش رهبری را خیلی بهتر از اتحادیه اروپا ایفا کنند.

مردم اروپا نظرشان چیست؟ آیا واقعا آنها اتحادیه اروپا را در بسیاری از مسائلی که در سراسر منطقه در دوران کرونا شاهد آن بودند، مقصر می‌ دانند؟

فکر می کنم همه گیری ویروس کرونا شک و تردیدهای عمومی در داخل اتحادیه اروپا درباره آینده این بلوک را افزایش داده است. فکر می کنم در سراسر اتحادیه همه از شرایط کنونی بلوک سرخورده شده اند. برای درک این مساله تنها باید به کشورهایی مانند ایتالیا نگاهی انداخت که شک و تردید درباره اتحادیه اروپا در آن افزایش یافته و احساس بیزاری از آن وجود دارد. فکر می کنم با همه گیری کووید-۱۹ احساس شک و تردید به اتحادیه اروپا را در سراسر کشورهای عضو شاهد خواهیم بود. بسیاری از شهروندان اروپایی این دیدگاه را خواهند داشت که اتحادیه نالایق، ناکارآمد و از بسیاری جهات بی فایده است و این عدم خوشنودی که همین حالا هم در بسیاری از بخش های اروپا دیده می شود، در پی همه گیری تشدید و تقویت خواهد شد. از این رو، انتظار دارم که سرخوردگی مردم از اتحادیه اروپا در پی بحران کرونا به شدت افزایش یابد.

با توجه به افزایش این شک و تردیدها و سرخوردگی اروپایی ها از عملکرد اتحادیه اروپا، فکر می کنید که بلوک کارایی خود را از دست می دهد یا چند کشور دیگر مسیر بریتانیا را در جدایی از اتحادیه طی می کنند؟

فکر می کنم اتحادیه اروپا به طور عمده یک ساختار تصنعی است. یک تجربه بزرگ که هرگز مشابه آن در تاریخ رخ نداده بود و هرگز به طور کامل موفق نشد. فکر می کنم پروژه اروپایی واقعا اصول تمامیت ارضی و استقلال کشورها و اصول آزادی که اهمیت بسیاری دارد را پایمال می کند. اتحادیه اروپا به تدریج به یک ابرکشور متمرکز تبدیل شده که نفوذ و کنترل قابل توجهی بر کشورهای اروپایی دارد.

مردم بریتانیا در سال 2016 گفتند که چون به اندازه کافی در اتحادیه اروپا عضو بوده ایم بنابراین تصمیم گرفتند در همه پرسی به ترک این بلوک رای دهند. فکر می کنم که در سال های آتی همه پرسی های مشابهی در رابطه با عضویت در اتحادیه اروپا در کشورهای عضو برگزار خواهد شد، اما بی شک نخبگان این اتحادیه نیز برای محافظت از شرایط موجود همه تلاش خود را به کار خواهند گرفت. دولت های اروپایی در برابر ایده برگزاری همه پرسی مشابه بریتانیا مقاومت خواهند کرد، اما همانطور که شاهد هستید، احساسات ضد اروپایی در بسیاری از بخش های منطقه وجود دارد و رو به رشد است. شک ندارم که در یک دهه آینده یا شاید حتی دو دهه آینده شاهد تصمیم‌ گیری برخی از کشورهای اروپایی به ترک اتحادیه اروپا و پیروی از مسیر بریتانیا خواهیم بود. فکر می‌ کنم برگزیت نقطه عطفی برای اروپا باشد و اگر موفق شود، که من فکر می کنم همین طور خواهد شد، آنگاه دیگر کشورهای اروپایی نیز مسیر بریتانیا را دنبال خواهند کرد.

فکر می‌کنم بحران ویروس کرونا در اروپا یکی از چندین عاملی خواهد شد که تغییرات را ممکن می کند. فکر می کنم همه چیز مخالف ایده ابرکشور اروپایی پیش می رود و اتحادیه اروپا در مسیر ۱۰ تا ۲۰ سال آینده با آنچه امروز هست، تفاوت زیادی خواهد داشت. فکر می کنم اتحادیه اروپا آن زمان خیلی کوچک تر از حالا خواهد بود. همین حالا هم در برخی کشورهای اروپایی می گویند که می خواهند تمامیت ارضی و کنترل خود بر قوانین مرزی، سیاست تجاری، دادگاه ها و غیره را بازیابند. باور دارم که اروپا در سال ۲۰۴۰ خیلی متفاوت از ۲۰۲۰ خواهد بود.

به مساله مرزها اشاره کردیم. اکنون شاهدیم که بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا مرزهای خود را برای حفظ امنیت بیشتر در برابر ویروس کرونا بسته اند. فکر می کنید این مساله می‌ تواند به تصمیم گیری دائمی برخی اروپایی ها درباره خودداری از گشایش دوباره مرزها بیانجامد؟

فکر می کنم همه گیری کووید-۱۹ و بحرانی که در نتیجه آن پیش آمده به پایان رویکرد مرزهای گشوده در اروپا خواهد انجامید. بعید می دانم اروپا بتواند پس از همه گیری کرونا رویکرد مرزهای گشوده را ادامه دهد. در چند هفته گذشته دشوار شدن شرایط در اروپا در نتیجه همه گیری این ویروس را شاهد بودیم و در بیشتر کشورهای عضو اتحادیه کنترل مرزی تشدید شد، و اکنون تدابیر مضاعف کنترل مرزی در سراسر اتحادیه اروپا را شاهد هستیم. انتظار دارم رویکرد "تاریخ انقضا گذشته" مرزهای گشوده که افرادی مانند آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، و امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه، از آن حمایت می کنند، به طور فزاینده محبوبیت خود را از دست بدهد. فکر می کنم که همه گیری کووید-۱۹ نه تنها به پایان رویکرد مرزهای گشوده می انجامد، بلکه حتی پایان توافق نامه شنگن که بین ۲۶ کشور اروپایی (از جمله 22 کشور عضو اتحادیه اروپا) امضا شده، را در پی خواهد داشت. شینگن اساسا یک توافقنامه مرزهای گشوده بین این کشورهاست و با توجه به آنچه در چند هفته گذشته در رابطه با کنترل فزاینده مرزی دیدیم، بعید می دانم که این توافقنامه دوام آورد. باور دارم که بسیاری از موارد کنترل مرزی تا مدت های طولانی پس از پایان همه گیری کرونا نیز باقی خواهند.

شما به اتحادیه اروپا بر سر نوع تعامل با ویروس کرونا نقدهایی وارد کردید در حالی که شاهدیم شمار موارد ابتلا به کرونا در بریتانیا هم بسیار بالاست، فکر نمی کنید اکنون که برگزیت تصویب شده و این کشور دیگر به طور رسمی عضو اتحادیه اروپا نیست، باید می توانست سریع تر به مشکل واکنش نشان دهد و به آن رسیدگی کند؟

سوال خیلی خوبی است. فکر می ‌کنم بریتانیا هم مانند بیشتر کشورهای بزرگ اروپایی در رسیدگی به همه گیری ویروس کرونا با چالش بزرگی مواجه هست و تفاوتی با باقی اروپا در این زمینه ندارد. اما معتقدم تصمیم این کشور به ترک اتحادیه اروپا در بلند مدت به محافظت از بریتانیا کمک خواهد کرد. در حال حاضر بریتانیا هنوز بخشی از بازار مشترک و اتحادیه گمرکی اروپاست و از این رو، هنوز هم در بخش بزرگی از ساختار اتحادیه اروپا حضور دارد. اگرچه به طور رسمی اتحادیه اروپا را ترک کرده است، اما تغییرات گسترده از پایان امسال و پس از اتمام دوره گذار آغاز می شود. آن زمان است که برگزیت به طور کامل اجرایی می‌ شود. فکر می‌ کنم بریتانیا در بلند مدت به عنوان یک کشور کاملا مستقل قادر خواهد بود مرزهایش را کنترل کند، به قوانین و سیاست گذاری های تجاری شکل دهد و خودش تصمیم بگیرد که چه کسی برای کار و زندگی وارد بریتانیا شود. معتقدم همه اینها می تواند نوعی محافظت مضاعف برای بریتانیا باشد. اما در حال حاضر بریتانیا با باقی اروپا در یک قایق به سر می برد. در کل باور دارم که برگزیت تصمیمی تعیین ‌کننده توسط مردم بریتانیا بوده است؛ تصمیمی درست که قطعا مطابق منافع مردم بریتانیا در سال ها و دهه های آتی خواهد بود.

آیا همانند برخی ایالت های امریکا و برخی کشورهای آسیایی، در اروپا نیز به زودی از سرگیری داد و ستدهای تجاری را شاهد خواهیم بود؟ آیا رهبران اروپایی درباره تاریخ از سرگیری اقتصاد و بازگشت مردم به کار صحبتی می کنند؟

بله، در حقیقت همه دولت های اروپایی روی جدول زمانی پایان قرنطینه و از سرگیری اقتصادهایشان کار می کنند. این مساله که درباره چنین چیزی در سطح اتحادیه اروپا تصمیم گیری نمی شود، خود جالب توجه است. درباره تجدید اقتصاد در سطح ملی و پایتخت ها تصمیم گیری می شود. اتحادیه اروپا هیچ نفوذی در این زمینه ندارد و دولت ها خودشان تصمیم گیری می کنند. برای نمونه، کشورهایی مانند آلمان همین حالا هم قدم های قابل توجهی به سمت بازگشایی تجارت ها برداشته اند. فکر می کنم  کشورهای اروپایی سرعت متفاوتی در بازگشایی تجارت هایشان داشته باشند. برای نمونه، آلمان زودتر از فرانسه در این زمینه اقدام خواهد کرد. امانوئل ماکرون تاکنون درباره بازگشایی اقتصاد فرانسه احتیاط به خرج داده و من فکر می کنم آلمان اقتصاد خود را خیلی زودتر از فرانسه به طور کامل بازگشایی کند. در رابطه با بریتانیا، دولت هنوز هیچ تصمیمی در این زمینه نگرفته است. فکر می‌کنم که شاهد بازگشایی تدریجی اقتصادهای اروپایی طی چند ماه آینده باشیم. هر کشوری سرعت متفاوتی خواهد داشت و تصمیمات را بر مبنای سطح تهدید ویروس و نرخ مرگ و میر و سطح آلودگی خواهد گرفت. از این رو، فکر می کنم شرایط در هر کشوری در سه یا چهار ماه آتی کاملا متفاوت باشد.

هم در آمریکا و هم در اروپا  مردم صحبت کردن درباره مقصر دانستن چین در شیوع کویید-۱۹ را آغاز کرده اند. فکر می کنید همکاری آمریکا با بریتانیا یا دیگر کشورهای اروپایی در اعمال نوعی مجازات علیه چین را شاهد خواهیم بود؟

بله فکر می کنم این مساله مهمی است چون کووید-۱۹ یک زنگ هشدار قابل توجه برای اروپا در رابطه با واقعیت همکاری با چین بوده است. منشاء ویروس در چین است و دولت این کشور در مراحل اولیه شیوع آن سعی کرده است از انتشار اطلاعات درباره آن جلوگیری کند. اقدامات چین در رسیدگی به ویروس کرونا مناسب نبوده و هیچ شفافیتی در این زمینه وجود نداشته است. فکر می‌کنم بسیاری در اروپا از اقدامات چین خرسند نیستند و اکنون که چین سعی دارد ایالات ‌متحده و غرب را در رابطه با شیوع ویروس مقصر بداند، اروپایی ها از این رویکرد چین جا خورده اند. احتمالا واکنش شدید اروپا را علیه چین در رابطه با همه گیری کرونا شاهد خواهیم بود که فکر می کنم بیش از همه در جبهه ارتباطات نسل پنجم قابل مشاهده باشد. شرکت هوآوی، بزرگترین شرکت ارتباطات مخابراتی چین، در دو دهه گذشته به طور قابل توجهی در اروپا نفوذ کرده است. تصور می کنم بسیاری از دولت های اروپایی هوآوی را از برنامه شبکه های نسل پنجم ارتباطات خود حذف کنند و فکر می کنم بریتانیا در این رویکرد پیشرو باشد. دولت بریتانیا اوایل امسال به هوآوی اجازه داد سهمی ۳۵ درصدی در توسعه ارتباطات نسل پنجم در این کشور داشته باشد، اما احتمالا اکنون رویکرد خود را تغییر خواهد داد و هوآوی را از بریتانیا اخراج خواهد کرد. پیش بینی من این است که بسیاری از دیگر دولت های اروپایی مسیر بریتانیا را دنبال کنند. مساله همانند گذشته تنها به تجارت مربوط نمی شود؛ اروپا به طور فزاینده ای به چین به چشم یک رقیب یا حتی دشمن خواهد نگریست.

مترجم: طلا تسلیمی