شورش علیه عوام گرایی

دیوید بروکس (David Brooks)

دیپلماسی ایرانی: توده های مردم برای حفظ حقوق دموکراتیک در ایران، هنگ کنگ، ورشو، بوداپست، استانبول، مسکو، پاکستان، اندونزی، عربستان، و لبنان راهپیمایی می کنند. اینها گسترده ترین ناآرامی های جهانی بعد از سال 1989 هستند. بذر آن سی سال پیش با سقوط اتحاد جماهیر شوروی و گسترش جهانی سازی کاشته شد، در اوج سرمایه داری لیبرال دموکرات، بنیاد گرایی بازار آزاد، و پایان تاریخ.

حاکمیت نسبی بازار آزاد به رشد شکاف های اقتصادی و فرهنگی منجر شد. یک طرف جمعیت تحصیل کرده رشد یافته و طرف دیگر توده های روستایی عقب مانده هستند. مردم احساس کردند فرهنگ های ملیشان در حال نابودی است. در نتیجه، شاهد عکس العمل های عوام گرایانه در نقاط مختلفی از جهان بودیم. در اروپای مرکزی و شرقی: ویکتور اوربان در مجارستان، ولادیمیر پوتین در روسیه و حزب عدالت و قانون در لهستان. در آمریکای لاتین: هوگو چاوز و نیکلاس مادورو در ونزوئلا. در جغرافیای آنگلوساکسون ها هم دونالد ترامپ در ایالات متحده امریکا و برگزیت در بریتانیا. بنیادگرایی اسلامی در خاورمیانه، اقتدارگرایی روز افزون شی جی پینگ در چین، و ملی گرایی نارندا مودی در هند.

جنبش های عوام گرایی در شیلی و فرانسه هنوز هم فعال هستند. اما روشن است که عوام گراها وقتی بر سر قدرت هستند، کالا تولید نمی شود. و حالا شورشی علیه شورش. خیزش طبقه متوسط شهری علیه عوام گرایی.

مسئله کلیدی اقتصاد است. عوام گراها نمی توانند تولید کنند. اقتصاد ونزوئلا فروپاشیده، اوبرادور در مکزیک با سیاست های عوام گرایانه اش رشد اقتصادی را به نصف رسانده، لبنان دارد تنها 3000 شغل در سال ایجاد می کند، جنگ تجاری ترامپ پویایی اقتصادی آمریکا را کاهش داده است، شی جی پینگ از اصلاحات بازار در چین عقب نشینی کرده، و در دولت عمران خان در پاکستان فروش خودرو در یک چهارم پایانی سال، 39 درصد افت کرده است.

ره آورد دیگر جریان عوام گرایی فساد است. اوو مورالس در انتخابات بولیوی دست می برد. سعد حریری، نخست وزیر پیشین لبنان حق سکوت 16 میلیون دلاری به یک مدل می دهد. در خود آمریکا هم داخلی ها علیه ناهنجاری های دونالد ترامپ به پا خواسته اند. رژیم های عوامگرا/اقتدارگرا در حال از دست دادن مشروعیت خود هستند. این روزها برای روشن کردن آتش خشم مردم تنها یک جرقه کافی است. در لبنان و عربستان سعودی افزایش مالیات، در ایران، فرانسه، زیمباوه، و اکوادور افزایش قیمت سوخت، و در شیلی افزایش قیمت کرایه مترو.

جهان ناپایدار و آماده ترکیدن است. پیام کلی این است که شکست های جهانی سازی لیبرال واقعی است، اما رویکرد جایگزین آن که عوام گرایی است هم دیگر کار نمی کند. سوال بزرگ این است که گزینه بعدی چیست؟ بعد از شکست عوام گرایی چه اتفاقی می افتد؟ بزرگترین کاری که پیش روی رهبران دنیاست این است که قرارداد اجتماعی جدیدی بنویسند که هم طبقه کارگر و هم تحصیل کرده بخشی از آنچه آرزو می کنند را برآورده ببینند. هر کسی بتواند این قرارداد اجتماعی را بنویسد، برنده آینده است.

منبع: نیویورک تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی