پیشروی روسیه و ایران با عقب نشینی امریکا از سوریه

دیپلماسی ایرانی: ابوبکر البغدادی رهبر داعش (سازمانی که فعالیت آن در فدراسیون روسیه ممنوع است) طی یک عملیات ویژه ایالات متحده کشته شد. آریل کوهن، تحلیلگر سیاسی آمریکایی در مقاله ای برای "The Hill" می نویسد: این یک ضربه بزرگ به گروه تروریستی سنی ها در خاورمیانه و تأییدی بر اهمیت حضور آمریکایی ها در منطقه است.

اما دستور خروج حدود 1000 سرباز آمریکایی از شمال سوریه توسط دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، خطر تحریک اثر ژئوپلیتیکی دومینوها را به دنبال دارد و علیرغم این که چاه های نفتی سوریه در حال حاضر در دست ایالات متحده آمریکاست، پیش از همه به منافع ایالات متحده و متفقین در طولانی مدت آسیب می رساند.
در نتیجه عقب نشینی نیروهای امریکایی، شرکای کُرد دیرینه و قابل اعتماد ما از YPG تنها مانده اند، آنها باید در مقابل ارتش ترکیه، تشکیلات مسلح اسلامی تحت کنترل این کشور، بقایای داعش (سازمانی که فعالیت آن در فدراسیون روسیه ممنوع است)، نیروهای دولتی بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه و متحدین ایرانی آنها و همچنین نیروهای اعزامی روسیه، از خودشان محافظت کنند.

مهمتر از همه، خروج نیروهای آمریکایی ممکن است خلاء قدرت را در منطقه ایجاد کند که رقبای آمریکایی، از گروه های افراطی سنی و شیعه گرفته تا ایران و روسیه آن را پر کنند. استقرار یک واحد نظامی کوچک آمریکا برای تامین حفاظت از میادین نفتی سوریه در دیرالزور می تواند گامی در جهت درست باشد، اما با توجه به حضور روزافزون ترکیه و روسیه و نیز برنامه های ایران برای پیش برد نفوذ خود در امتدادی تا دریای مدیترانه، اصلا کافی نیست.

اگر به خروج نیروها از طریق منشور سیاست واقعی نگاه کنید، می توانید مواردی از کاستی های سیاست شتابزده انفکاک در سوریه را ببینید. تصمیم به عقب نشینی در وهله نخست با دید منفی کشورهای دیگر با عملکرد امریکا ارتباط دارد. ایالات متحده ممکن است متحدان کرد را، که نقش مهمی در مبارزه با داعش (سازمانی که فعالیت آن در فدراسیون روسیه ممنوع است) و القاعده (سازمانی که فعالیت آن در فدراسیون روسیه ممنوع است) بازی کردند، برای همیشه از دست بدهد. بدون کردها، ایالات متحده از پشتیبانی محلی کافی برخوردار نخواهد بود، بنابراین منطقه همچنان در معرض تهدیدات تروریستی داعش، القاعده، حزب الله یا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار خواهد گرفت.

در عین حال، نیروهای متروکه YPG توسط ترکیه، متحد آمریکا به عقب رانده و مجبور شدند مناطق وسیعی از قلمرو خود را ترک کنند. جای تعجبی نیست که کردهای سوریه عقب نشینی متحد آمریکایی خود را خیانت تفسیر کردند، چراکه هیچ وعده رسمی که بتواند ادامه پشتیبانی نظامی آمریکا را ضمانت کند وجود ندارد.
یافتن متحدان قابل اعتماد کار سختی است. تاریخ مملو از مواردی است که ایالات متحده آمریکا وعده های مربوط به سیاست خارجی خود را نقض کرده است، از ویتنام گرفته تا کردهای عراق. پس از این اقدام اخیرایالات متحده، اکنون کمتر کسی پیدا می شود که به سخنان رهبری این کشور اعتماد کند. خروج نیروهای آمریکایی یک پیام بی پرده به متحدان در سراسر جهان است: ایالات متحده یک شریک غیرقابل اعتماد است.

البته چنین نگرشی به ایالات متحده برای روسیه سودمند خواهد بود. مقامات کرملین طی چهار سال گذشته کارهای چشمگیری انجام داده اند و با کمترین هزینه، سودمندی حضور نظامی خود در سوریه را به حداکثر رسانده اند. اکنون پس از عقب نشینی ایالات متحده، سرانجام روسیه می تواند از سرمایه گذاری های متوسط ژئوپلیتیکی خود بهره ببرد.

روسیه با همکاری ترکیه، طی 10 روز پس از خروج آمریکا، چشم انداز آینده درگیری هشت ساله سوریه را تغییر داد. طی مذاکرات صورت گرفته بین ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه و رجب اردوغان، همتای ترکیه ای وی در سوچی، تنها هفت ساعت طول کشید تا توافق نامه ای منعقد شد که "روند خروج نیروهای YPG از مناطق مرزی" را تسهیل کرد و روسیه را به طور موثر در جایگاه واسطه هرگونه کشمکش احتمالی بین طرفین درگیری قرار داد. این امر با سفر موفق اخیر پوتین به خلیج فارس به تجلی درآمد.

تصمیم ترامپ مبنی بر عقب نشینی نیروها به نفع مسکو است. بازگشت روسیه به خاورمیانه را باید بخشی از برنامه گسترده تر سیاست خارجی پوتین دانست. مقامات کرملین با این ادعا که روسیه چیزی بیش از یک "قدرت منطقه ای" نیست، در تلاشند روابط استراتژیک دوره اتحاد جماهیر شوروی را در مناطق خارج از حاشیه آن احیا کنند، ضمن اینکه می کوشند ایالات متحده را از خاورمیانه و آفریقا بیرون کنند.

اجلاس هفته گذشته پوتین با 40 رهبر آفریقایی که در سوچی برگزار شد بیانگر این موضوع است که روسیه اخیراً وارد بازی قدرت های بزرگ جهانی در آفریقا شده است. علیرغم اینکه روسیه برای این مهمانی کمی دیر اقدام کرد و تجارتش با کشورهای آفریقایی جنوب صحرا به طور متوسط در سال 2017 در مقایسه با چین (148 میلیارد دلار) و ایالات متحده (39 میلیارد دلار) تنها 3 میلیارد دلار بود، مقامات مسکو توانستند به سرعت موقعیت خود را به عنوان یک دیپلمات استراتژیک و شریک نظامی تقویت کنند.

ایالات متحده امریکا با تصمیم خود مبنی برخروج واحد نظامی نسبتاً کوچک از این مکان استراتژیک، سهم خود از "نفوذ" در خاورمیانه را کاهش داد. در این بازی با نتیجه صفر، کاهش حضورآمریکا به طور طبیعی باعث افزایش حضور سایر بازیکنان خواهد شد. خروج ایالات متحده امریکا باعث ایجاد خلاء قدرتی شده است که ترکیه، روسیه، ایران، جهادی های اهل سنت و در نهایت چین می توانند آن را پر کنند.

این عقب نشینی استراتژیک می تواند محرک درگیری های منطقه ای دیگری باشد. ایران احتمالاً تعجیلی  در بازی بلند مدت ندارد و از شبه نظامیان و گروه های شیعه در بحرین، عراق، لبنان، سوریه و یمن استفاده می کند تا همسایگان خود را با هواپیماهای بدون سرنشین و موشک های کروز بترساند، همانطور که در عربستان سعودی اتفاق افتاد، و همچنین با موشک های بالستیکی که توافق هسته ای نتوانست تولید آنها را محدود کند. مقامات تهران در حال تسلیح جمعیت شیعه استان شرقی عربستان سعودی و سراسر خلیج فارس هستند و این زنگ خطری برای رژیم های طرفدار آمریکاست.

ایران با کاهش حضور منطقه ای ایالات متحده، توانایی های نیروی دریایی خود را در خلیج عدن و در نزدیکی باب المندب، یعنی ورودی دریای استراتژیک سرخ گسترش خواهد داد. این امر می تواند تهدیدی برای تأمین نفت و گاز از خلیج فارس باشد. در عین حال، روسیه سعی خواهد کرد ایالات متحده را به عنوان تأمین کننده اسلحه و رآکتورهای هسته ای از خلیج فارس خارج کند. اینها فقط برخی از پیامدهای احتمالی اقتصادی، سیاسی و امنیتی است که دولت ترامپ به دنبال عقب نشینی نیروهایش با آنها روبه رو خواهد شد.

منبع: رادیو روسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی