درباره تزهای اکتبر روژاوا

قصه کردهای سوریه ادامه دارد

۱۹ آبان ۱۳۹۸ | ۱۶:۰۰ کد : ۱۹۸۷۴۱۳ خاورمیانه انتخاب سردبیر

صلاح الدین خدیو در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: دولت خودمختار کرد که از شمال زیر آتش ارتش ترکیه و از جنوب زیر فشارهای خوردکننده ارتش عربی سوریه قرار گرفته، روزهای پایانی خود را می گذراند و ارتش سوریه بی شلیک حتی یک گلوله مناطقی را که در هشت سال گذشته از دست داده بود، بازپس گرفت.

نویسنده: صلاح الدین خدیو، کارشناس مسائل بین الملل

دیپلماسی ایرانی: معروف است که جوجه ها را آخر پاییز می شمرند نه اول آن. در تقویم مسیحی ماه اکتبر با ماه های مهر و آبان همپوشانی دارد و اصطلاحا "اول ـ نیمه" پاییز محسوب می شود و هنوز تا پایان فصل زرد زمان زیادی لازم دارد. با این وصف اکتبر زمان مناسبی برای جوجه شمردن نیست.

اصحاب اکتبر اما عمدتا از زاویه تعجیل یاد شده، در دام برخی خطاهای تحلیلی افتادند که در ذیل به صورت خلاصه به آنها اشاره می شود.

▪ دولت خودمختار کرد که از شمال زیر آتش ارتش ترکیه و از جنوب زیر فشارهای خوردکننده ارتش عربی سوریه قرار گرفته، روزهای پایانی خود را می گذراند و ارتش سوریه بی شلیک حتی یک گلوله مناطقی را که در هشت سال گذشته از دست داده بود، بازپس گرفت.

این را یک تحلیلگر معروف بی بی سی گفت. نکته اصلی که وی متوجه آن نشده بود، این بود که ورود واحدهایی از ارتش سوریه به رقه، منبج، طبقه، کوبانی و مناطق دیگری از شرق فرات کاملا نمادین بود.

مضاف بر آن از ابتدا روشن بود که ترکیه مجوز عملیات محدودی دریافت کرده و قادر نخواهد بود غیر از منطقه عملیاتی به اصطلاح چشمه صلح پیشروی انجام دهد.

رمزگشایی از توئیت های گاه و بیگاه ترامپ در هنگامه جنگ موید این دیدگاه است. منطقی نبود کردها بدون اخذ هیچ امتیاز مهمی از دمشق، از‌ تمام داشته هایشان صرف نظر کنند.

نکته سوم این بود که خروج آمریکایی ها بیشتر جابه جایی و تغییر مواضع بود و تصور اینکه عرصه را به سادگی برای دمشق و مسکو و تهران خالی می کنند، قدری از دوراندیشی به دور است.به صورت خلاصه واشنگتن حتی اگر کردها را هم رها کند، به دلایل استراتژیک ول کن سوریه نحواهد بود.

▪ مساله ترکیه پ.ک.ک است نه کردها و پ.ک.ک با سوء استفاده از کردهای سوری مسئول اصلی وضعیت فعلی است. این را دیروز نیچیروان بارزانی گفت، اما کم نیستند کردهای هوادار حزب متبوع آقای بارزانی که به راستی آن باور دارند.

بدون پرده پوشی باید گفت نظر آقای اردوغان هم همین است و البته راست هم می گوید. مشکل اما این است که اگر پ.ک.ک نبود، اساسا مساله ایی هم حادث نمی شد. احزاب کرد عضو شورای ملی که در سال های گذشته عموما مواضعی نسبتا نزدیک به ترکیه اتخاذ کرده اند، اساسا از اینکه به صراحت مواضعشان را در برابر اپوزیسیون سوریه مطرح کنند، واهمه دارند، چه برسد به اینکه در نواری به طول 800 کیلومتر در مرز با ترکیه به تاسیس دولت بپردازند.

با این وصف پروژه دولت سازی ابتدا به ساکن از دست آنان بر نمی آمد و اگر به فرض محال توان آن را داشتند، همینطور با مشت آهنین ترکیه روبه رو می شدند.

تز مذکور یادآور تزی مشابه در چهل سال قبل در ایران است: سرتاسر دیوارهای کردستان با شعار ما با کفر می جنگیم نه با کرد، آذین بندی شده بود. نظام انقلابی با دقتی ایدئولوژیک در پی مرزبندی میان احزاب چپگرای کرد و توده مردم کردستان بود. اما در عمل این چپگرایان کرد بودند که رهبری جنبش کردی را برعهده داشتند و تفکیک سر از بدنه دشواره ای عظیم بود.

علاوه بر آن کوتاه زمانی بعد پس از بسط حاکمیت مطلق در منطقه، بساط اسلامگرایان کرد مستقل هم برچیده شد و وجوه عینی این تفکیک به کلی از کف رفت.

▪ کردها به دلیل پیروی از آموزه های اخلاقی، تئوری های آنارشیستی و توهمات چپگرایانه ای که ارج کافی به تشکیل دولت نمی نهند، بازی را باختند.

این را برخی از اهالی قلم کرد می گویند. ایده بنیادین این تز این است که سیاست حاصل جمع برداری مولفه های قدرت است و دولت کانون آن و اگر کردها دولت داشتند، مورد تهاجم قرار نمی گرفتند. منطق درونی این گزاره ها البته درست به نظر می آید. اما خطاب قرار دادن کردهای سوری با این فحوا، عین زیره به کرمان بردن است!

چه کردهای سوری در هشت سال گذشته حتی لحظه ای در شکار و قاپیدن فرصت ها درنگ نکردند و در دیدن سیاست به مثابه امر اخلاقی هم دچار سوء تفاهم نشدند.

برخلاف این پندار ایدئولوژی کاملا در خدمت استراتژی قرار داشت: تشکیل دولت در جغرافیایی منفصل و میان جمعیتی متکثر. با هر ایده سیاسی سراغ این دستور کار آشفته ژئوپولتیک بروید که زخم های تاریخی تبعیض و تعریب را بر پیکر خود دارد، حتما ناچار خواهید شد، حدی از عدم تمرکز و نظم شورایی را حتا علیرغم میل باطنی بپذیرید.

اما اگر فکر می کنید که "اصل حاکمیت" یعنی کارویژه اصلی دولت مدرن در این موجودیت سیاسی غائب بوده و امر سیاسی از پایین می جوشید، اشتباه می کنید.

آمریت از قندیل می آمد، در داخل مرزهای سوریه تبدیل به حاکمیت می شد و ازقضا نافذتر از اقلیم کردستان از سیمالکا تا عفرین ساری و جاری بود و باکونین و مورای بوچکین هم رنگ و لعاب نقاشی های این سازه دولتی هستند. سازه ای که با برخورداری از منابع نفتی دستکم در حد و اندازه های اقلیم کردستان در پیوند با اقتصاد بین المللی هم قرار می گیرد.

کردهای سوریه هم عملگرا هستند و هم از درجه بالایی از تاب آوری استراتژیک برخوردارند. هر جا هم نیاز بوده به سود استراتژی، از ایدئولوژی عبور کرده اند.

اتفاقا برعکس نقطه عزیمت تز سقیم پیشگفته، ذهن گرایانه است و از عدم درک کافی مقتضیات ژئوپولتیک و روابط قدرت بر می خیزد.

31 سال قبل مسعود رجوی بر اساس یک نقشه تخیلی نیروهایش را به قتلگاه عملیات فروغ جاویدان فرستاد. افراد مجاهدین در تنگه چهارزبر محاصره و به وسیله هوانیروز و واحدهای نیروی زمینی تار و مار شدند. رجوی به جای پذیرش مسئولیت شکست به باقیمانده نیروهایش گفت: شما در تنگه چهار زبر گیر نکردید، در تنگه توحید و آزمون خلوص ایدئولوژیک به دام افتادید! این توهمات ذهن گرایانه و ایدئولوژیک درست بر خلاف واقعیت ساده ای بود که روی زمین وجود داشت و برای درک آن نیاز به پیچیدگی خاصی نبود. جمهوری اسلامی دارای برتری مطلق نظامی بود و حمله دسته جمعی افراد رجوی معنایی جزو خودکشی دسته جمعی نداشت.

ظاهرا در حوادث شرق فرات جای معادله ذهن و عین وارونه شده است. بازیگران اصلی به خوبی حقیقت امر را می فهمند، اما این ناصحان و ناظرانند که تذکاریه می دهند و اولویت ذهن بر عین را مفروض قرار می دهند.

▪ آمریکا به کردها خیانت کرد. این گزاره به ترجیع بند بیشتر گفتارهای سیاسی درباره موضوع شمال سوریه تبدیل شده است.
برخی از سر خرسندی و سرزنش ساده لوحی کرده آن را به کار می گیرند و عده ای هم از باب بی وفایی و بی پرنسیپی آمریکایی ها. واقعیت اما این است که هیچ کدام درست نیست. روابط بین الملل عرصه عشق و خیانت و وفا و جفا نیست. طرفین این معادله با پیش فرض های متفاوت و در جستجوی اهدافی مشخص وارد معامله ای شدند که سودی مشخص برای دو طرف داشت.

از رهگذر همکاری علیه داعش، کردها به بازیگری مطرح در سوریه تبدیل شدند. آمریکا با کمک کردها با تهدید داعش در سوریه مقابله کرد و کردها هم در پوشش آن به اقلیم سازی پرداختند. سیاست کردها و آمریکایی ها در سوریه که در موضوع داعش به نقطه اشتراک رسید، از نقطه ضعف های مشخصی رنج می برد. آمریکایی ها راهبرد معین و بلندمدتی در این کشور ندارند و کردها هم مانند برادرانشان در کردستان عراق که از زمان صدام به صورت رسمی، سند مالکیت دستکم سه استان کردنشین را در قانون اساسی داشتند، فاقد هرگونه زیرساخت حقوقی هستند. این به معنای آن است که شکاف بزرگی میان ساختار حقیقی و حقوقی وجود دارد.

مداخله قدرت های بین المللی پس از 1991 آنچه را که در قانون اساسی عراق بالقوه وجود داشت، بالفعل کرد. در سوریه ساختاری "بالفعل" وجود دارد ولی فاقد رسمیت قانونی است. راهبرد کردها باید گرفتن برگه رسمیت از دمشق با توجه به اهرم های موجود باشد. تسلط آنها روی شاهرگ های اقتصادی سوریه و منابع نفتی آن برگ برنده ای است که می تواند در چانه زنی ها به کار آید.

بحران سوریه دارای الزامات و اقتضائات سیال و در حال گذاری هست. پویایی سیاست قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای ناشی از تصدیق ماهیت سیال و متغیر آن است. مرزهای دولت خودمختار کرد تحدید می یابد، بخشی از اختیاراتش را از دست می دهد، اما دور از انتظار است که به کلی از بین برود.

عقب نشینی نیروهای کرد خارج از محدوده عملیات چشمه صلح یک عقب نشینی راستین نیست. روسیه هم خلا حضور آمریکا را پر نکرده و در شرق فرات نمی تواند، اراده خود را به کردها تحمیل کند. استان های حسکه، رقه و دیرالزور عملا به حیات خلوت آمریکا تبدیل شده و در حالت کلی مانند آلمان پس از جنگ، هنوز مانده تا چهره نهایی سوریه که به حیات خلوت قدرت های گوناگون تبدیل شده، روشن شود.

ترامپ با خروج غیرمنتظره سربازانش، جلو ترکیه را برای حمله به کردها باز گذاشت، اما با فشارهای سیاسی و اقتصادی دامنه آن را محدود کرد.

سرپلی که ترکیه در شرق فرات به دست آورده به لحاظ نظامی و از حیث دسترسی به مسیرهای مواصلاتی عمده، دستاوردی جدی و پایدار محسوب نمی شود. غیر از این به صورت روزمره ضد حمله های جنگجویان کرد علیه متحدان ترکیه ادامه دارد.

آمریکا نه ترکیه را رها می کند و نه کردها را و هر یک را به تناسب اهمیت و جایگاهشان وارد محاسبات خود می کند. مضاف بر آن تا آینده ای نامشخص در پرونده سوریه هم حضور خواهد داشت و با استفاده از اهرم های متعدد، بازسازی این آن و ورود مجدد آن به جامعه جهانی را کنترل خواهد کرد.

مادام که این توازن ولو به صورت نسبی برقرار است و پرونده کاملا حل و فصل نشده، کردها می توانند برای تثبیت موجودیت خودمختار خود و ترسیم چارچوبهای حقوقی آن بکوشند.

اکتبر زود است، باید منتظر دسامبر و شاید گذر اکتبری دیگر و دسامبر 2020 ماند. زمانی کە بحران ویرانگر سوریه ده ساله می شود.

کلید واژه ها: کردهای سوریه ایران و سوریه ترکیه حکومت سوریه ایالات متحده امریکا روسیه

نظر شما :

پروفسور بالتازار ۱۹ آبان ۱۳۹۸ | ۱۷:۰۶

دولت روژاوا بساط "اوجالانیستی" بود. هرنقطه جهان "اوجالانیسم" بساط باز کند دولت ترکیه آن بساط را برخواهد چید. و این حق مسلم ترکیه است.

فرهاد ۱۹ آبان ۱۳۹۸ | ۱۷:۱۱

واقعیت اینه که وضعیت کردهای سوریه هیچوقت به قبل از جنگ داخلی سوریه برنمیگرده. کسایی که برای داشتن شناسنامه و حرف زدم به زبان مادری و داشتن حق تحصیل و مالکیت تا رویاهای بزرگتر مثل خودمختاری میجنگن رو نمیشه با یک عده مزدور داعش و تکفیری ترکیه ساکت کرد.

مارشال مانرهایم ۲۰ آبان ۱۳۹۸ | ۱۳:۲۹

چه کسی تصور می کرد ترکیه یقه آمریکا را بگیرد از سوریه بیرون کند و دکان تازه باز شده پانکردیستها را روی سرشان خراب کند بعد هم روسیه را همچون خدمتگزاری به همکاری بگیرد؟ همه چیز به خواب شبیه است.

ایرانی ۲۰ آبان ۱۳۹۸ | ۱۴:۱۴

پانکردیسم؟ خخخخ یه واژه ای بگید که خود فاشیست‌های ترکیه و داعشیهای مورد حمایتشون هم قبول داشته باشن. پانترکیسم یک جریان سازمان یافته در ترکیه و آذربایجان هست در حالی که پانفارسیسم و کردیسم و حتی ایرانیسم رو همین عده ایجاد کردن که وجود خودشون رو توجیه کنن. تا حالا سابقه نداشته که عده ای توی ایران برای پرچم کشور دیگه سلام نظامی بدن یا به گرگزادگی و امثال اون اعتقاد داشته باشن جز یک عده که نه وطن معنی داره براشون و نه حتی مذهب و قرآن. خود پانترکهای ترکیه از حماقت اینها خنده شون گرفته که جی میگن اینها درحالیکه که خود ما شیعه ها و علویهای ترکیه رو با همین علامت گرگ در درسیم و... قتل عام کردیم. بد نیست اینها رو فرستاد پیش ارتش ترکیه و مزدورهای تکفیریش تا حسابی بهشون رسیدگی کنن! بالاخره هر دو عاشق اردوغان هستن.

گروهبان گارسیا ۲۰ آبان ۱۳۹۸ | ۱۷:۲۱

مارشال معظم هرقت شما نظری میدین این یارو ضدترکه زودی پیداش میشه یه چند تا چرت و پرت علیه ترکها میگه. ببینین چرت و پرتاش چیه. میگه پان کردیسم و پان ایرانیسم وجود ندارن بلکه اختراع پان ترکیستها هستن. ما هشتاد ساله حزب پان ایرانیست داریم. فعالین کردها هم هرجای دنیا فعالیت میکنن برای مرام پان کردیسم کار میکنن. چی میگه این بابا؟

خسرو ۲۰ آبان ۱۳۹۸ | ۲۰:۳۶

باز جناب خدیو وپیچیدن آرزوهایش در دستمال ابریشمی سیاست ، جوجه وپاییز مثال خوبی نیست زیرا این چه پاییزی است که یکصد سال است مردم مظلوم کرد عاقبت آنرا نمی بینند یعنی چند سال دیگر باید فرزندانشان به فریب و زور به کوهها بروند وهرگز نیایند نگویید دولت فاشیستی ترکیه یا عراق کشتار نکند مگر ایران وسوریه یاغی ها را نمی کشند زرنگ بازی در نیاوردید در دلتان همان کلماتی که برای ترکیه می گویید را برای سه کشور دیگر هم تکرار می کنید ولی کدام کشور پیشرفته اجازه تجزیه کشورش را میدهد مثلا اسپانیا اجازه جدایی بارسلونا را میدهد یا فرانسه اجازه جدایی باسک را میدهد یا امریکا اجازه جدایی تگزاس را میدهد بعد از مطالعه نوشته قبلی خدیو امیدوار شده بودم که انعطاف وزندگی اجتماعی مسالمت آمیز را نشان میدهد ولی دوباره به سر خط برگشتی ، امریکا یا روسیه یا...قبلا هم قومیتهای خاورمیانه را به دولتها فروخته اند حتی اقوام مسیحی را ، میخواهی بگویی که قندیل و پ.ک.ک هنوز زنده وسرپاست و استقلا در سوریه برای کردها اتفاق می افتد و امریکا به کردها خیانت نکرده است ، زهی خیال باطل امریکا رهبران پ.ک.ک را تروریست اعلام کرده وبرای دستگیری شان جایزه گذاشته ، همانگونه که آسالا (سازمان تروریستی داشناقسیون ارامنه )نابود شد وجایش را به پ.ک.ک داد ، زمانش رسیده که پ ک ک هم جایش را به گروه دیگری بدهد

کوروش ۲۰ آبان ۱۳۹۸ | ۲۱:۵۱

خزعبلات یک عده وطنفروش اهمیتی برای مردم ایران نداره و مطمئنا یک روزی به شیوه مناسب به شعرهای خلیج ع ر ب ی و مرگ بر این و اون جواب میدن. صبر مردم ایران رو به حساب بی عملی یا ناآگاهی نذارید. مردم میدونن کسی که علامت گرگهای خاکستری رو با دستش نشون میده چیکارست و آبشخورش از کجاست. گفتن این چرندیات توسط اینها البته بیشتر کمک میکنه تا چهره واقعیشون مشخص بشه، همونطور که همین قضیه اخیر رسوایی بزرگی براشون شد و تا دور دست ترین منطقه ایران هم عمق تفکرات پوسیده اینها رو فهمیدن. ایران جای نژادپرستی نیست، ناراحتید برید همون ترکیه اونجا تا میتونید صدا و بیارید. پان پان هم نکنید برای ما، پانترکیسم رو غربی‌ها بیشتر از ما ها تحلیل کردن و همونها بودن که گفتن پانترکیسم مغلطه ای از بیسوادی و بی شعوری ست.

به .... ۲۰ آبان ۱۳۹۸ | ۲۲:۲۳

بوی تعفن افکار فاشیستی شدید میاد. متاسفم برای کسانی که خلیج فارسی رو عربی میدونن و برای ارتش متجاوز یه کشور فاشیست سلام میدن و حتی پرچمش رو دست میگیرن. کمی تاریخ بخوانید لطفا تا بدانید که همین عزیزان دلتون چشم دیدن یک روز ارامش رو در این خاک نداشتند وحتی وقتی در جنگهای ایران وروسیه به عنوان یک کشور مسلمان ایران ازشون تقاضای کمک کرد حکامش گفتن بگذارید اینها مثل حیوانات همدیگرو لت وپار کنن چون هردو دشمن ماهستن. حالا یه عده.....

حامد ۲۱ آبان ۱۳۹۸ | ۰۸:۵۲

طرف میاد با اسامی چرت و پرت نظر میذاره، بعد میگه همه پان هستن ولی ما که فدای حیوانات درمیاریم اصلا نژادپرست نیستیم! راستی برایمان سواله که اون گرگه چه ترفندی زده که یک عده از نسلش بوجود اومدن، حتما خیلی قوی بوده! :)

ایرانی ۲۱ آبان ۱۳۹۸ | ۱۰:۰۱

جناب گروه بان گارسیا که معلومه بدجور علامت شمشیر ایرانیهای با غیرت و کردهای سلحشور روی تنتون میسوزه، یه چیزی به اسم پان ایرانیسم علم کردید که اتفاقا خطابش تمام مردم ایران هستن نه فارسها که بیان مثل شما شعار مرگ بر بقیه اقوام بدن. و اینکه الان کدوم به اصطلاح پان ایرانیست توی ایران هست که فعال باشن توی ایران و شعارهای نژادپرستانه بدن؟ یک سری توی خا ج از ایران فعال هستن. اونطوری باشه الان تجزیه طلب پیشه وری آذری هم داریم پس!

مارشال مانرهایم ۲۱ آبان ۱۳۹۸ | ۱۲:۰۵

سرگروهبان عزیزم این "یارو ضدترکه" همان ترک ستیز مشهور اینترنتی است که در ببیست وپنج سال گذشته که اینترنت به این ایران راه یافته تمامی ماتریال ضد ترکی موجود در اینترنت فارسی را تهیه کرده است. بیست و چهار ساعت شبانه روز یک ساعت خواب ندارد دائما از این سایت به آن سایت در گذار است و به فحاشی ضدترکی مشغول. تمام کامنتهای ضدترکی هزاران سایت فارسی متعلق به همین شخص است. روانی است سرگروهبان به مرض ترک ستیزی مبتلاست با بیمار روانی چه میشود کرد؟

گروهبان گارسیا ۲۱ آبان ۱۳۹۸ | ۱۹:۲۲

خب این یارو ضدترکه چی میگه مارشال دردش چیه؟ چرا تموم عمرش رو صرف فحش دادن به ترکها کرده؟ چرا مبارزه با ترکهای جهان تبدیل به رسالت زندگیش شده؟

ایرانی ۲۱ آبان ۱۳۹۸ | ۱۹:۵۷

روانی کسیه که موقع تلاوت قرآن شعارهای چرت و پرت میده بچه جون. برو پیش اردوغان ببین مثل دستمال کاغذی پرتتون میکنه یک طرف.

خسرو ۲۱ آبان ۱۳۹۸ | ۲۰:۱۶

پان فارسیسم و پانکردیسم وغیرو هم ملغمه ای از بی شعوری و بی سوادی است ، در ایران اسلامی همه اقوام شعبه های امت اسلامی است و ترک وفارس و لر وترکمن وغیرو ...همگی عزیز و محترمند هرگز به واسطه چند شعار نمی توانید ترکها را تقبیح کنید ممکن است بگویید ما آذریها را نمی گوییم مردم آذربایجان و ترکهای ساکن در استانهای دیگر خود را ترک میدانند (به تاییداسناد تاریخی ایرانی واسلامی و ... )ودیگران هم باید احترام بگذارند همانگونه که ما به عده ای ازکرمانج ها و شکاک ها و فیلی ها و زازاها بخاطر اینکه خود را کرد میدانند اشکال نمی گیریم تنوع قومی مزیت کشور ماست با افراط کاری و طرفداری از افکار تروریستی آن را بی اثر نکنیم می توانید به اقدامات اردوغان معترض باشید ولی توهین وفحاشی به همه ترکها ، مخصوصا که میدانید طبق اماربرنامه وبودجه جمعیت استانهای ترک نشین بالغ بر 25میلیون نفر است شبهه حماقت و بوی خیانت می دهد مردم کرد عزیزند با اینکه بیشتر شهدای غرب کشور در کردستان و مناطق کرد نشین شهید شده اند زیرا آنها نیز قربانی تروریستها و منافقین هستند از طرف دیگر منطق انسانی می گوید که به ترکیه هم نباید فحاشی کرد مگر 80میلیون جمعیت ترکیه همفکر اردوغان هستند

ایران دوست ۲۲ آبان ۱۳۹۸ | ۱۰:۵۰

یک مشت احمق پانترک و ترکنما همانطور که قبلا هم اشاره شد، زمانی که به نفعشان باشد زیر پرچم ایران و پشت تشیع مخفی می‌شوند تا اقوام غیر شیعی را بکوبند، اما همزمان با تکفیریهای مورد حمایت ترکیه و ترکمن‌ها و ترکهای داعشی مشکلی ندارند چون بر اساس توهمات نژادی فکر می‌کنند با هم یک ریشه دارند درحالیکه آنها اصلا این گروه را به حساب نمی‌آورند و تا قبل از افتضاحات تبریز اصلا نمی‌دانستند اینها چه کسانی هستند. زمانی که از طرف ایرانی جماعت مورد فشار قرار بگیرند به عربها پناه می‌برند و شعار خلیج ع ر ب ی می‌دهند. زمانی که با ارمنی‌ها مشکل دارند پشت آذربایجان و حکومت رفیق اسرائیلش را می‌گیرند که آشکارا با صهیونیست‌ها مانور نظامی برگزار می‌کند! اما می‌گویند که کردها و قبرس با اسرائیل رابطه دارند. خلاصه کلام اینکه برای اینها نه ایران و ایرانی و کرد و شیعه و سنی و... مهم است و نه اسرائیل و ارمنستان و... اینها دنبال دشمنی و نفاق هستند و کارشان را با توهین و تحریک و جعل تاریخ پیش می‌برند. از نظر اینها هر کاری خودشان بکنند درست است ولی همان کار توسط طرف مقابل جرم و جنایت است. نژادپرستی و اعتقاد به اراجیفی مثل گرگزادگی مغز انسان را زایل می‌کند.